Forex là viết tắt của cụm từ Foreign Exchange, nghĩa là trao đổi tiền tệ quốc tế. Trong đó, thị trường forex hay thị trường ngoại hối là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi tiền tệ của các quốc gia thông qua hệ thống ngân hàng và các tổ chức tín dụng. Hoạt động kinh doanh trao đổi tiền tệ trong thị trường Forex được thực hiện bằng cách mua, bán, trao đổi loại tiền tệ này với loại tiền tệ khác với. Lợi nhuận của giao dịch sẽ tính theo phần chênh lệch giữa việc mua vào, bán ra.

Vừa mất tiền, vừa không được pháp luật bảo vệ

Thống kê năm 2020, khối lượng giao dịch trung bình ngày là 6,6 nghìn tỉ USD. Trong khi đó có đến 80% là các giao dịch đầu cơ với mục đích kiếm lợi nhuận trên chênh lệch tỉ giá. Về tới Việt Nam, forex bị biến tướng thành các mô hình đa cấp lừa đảo.

Theo thống kê của Phòng an ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Công an Hà Nội, hiện nay, thị trường Việt Nam có khoảng 300 sàn giao dịch ngoại hối trái phép, thu hút nhiều người tham gia đầu tư và tự gọi là "chơi Forex". Các sàn này mở ra với nhiều tên gọi mỹ miều, kèm lợi nhuận hấp dẫn. Ví như, sàn Lion Group đã lừa thành công 4.000 người tham gia. Sàn Hitoption móc túi tới 7.500 tỉ đồng.

Gần đây nhất, Công an thành phố Hải Phòng phối hợp các đơn vị nghiệp vụ triệt phá 16 sàn ngoại hối, tiền ảo theo phương thức đa cấp lừa đảo. Lần này quy mô vụ án lớn hơn rất nhiều và chuyên án thậm chí được xem là lớn nhất từ trước tới nay.

Qua công tác đấu tranh, các đối tượng khai nhận, từ tháng 6/2020, Nguyễn Thế Dương (sinh năm 1996) là Giám đốc Công ty TNHH MTV ANT Group nhờ Nguyễn Văn Quyền (sinh năm 1983) thiết lập sàn giao dịch ngoại hối Hitoption.net. Sàn giao dịch này sử dụng chế độ BOT (chơi tự động) để đặt lệnh thay cho việc khách hàng tự giao dịch, đồng thời có thể can thiệp vào việc đặt lệnh làm cho khách hàng thắng hoặc thua theo ý muốn của người điều hành.

Phương thức tham gia là nhà đầu tư tham gia đặt cược theo tỷ giá lên (xanh), xuống (đỏ) của các cặp tiền điện tử trong khoảng thời gian 30 giây. Nếu dự đoán đúng thì được hưởng 95% tiền đặt cược, còn dự đoán sai sẽ mất toàn bộ số tiền (tương tự như trò chơi tài xỉu).

Riêng tại Hải Phòng, cơ quan Công an làm rõ có hơn 30 người đã đầu tư tổng cộng số tiền 16,1 tỷ đồng trên sàn Hitoption.net theo cách mua chế độ BOT với lợi nhuận cam kết là 6 đến 15%/tháng, trong vòng 100 ngày thì người chơi sẽ được rút vốn và lãi. Mở rộng điều tra, lực lượng chức năng còn phát hiện các đối tượng này quản trị 16 sàn giao dịch điện tử khác. Cơ quan công an xác định có 115.726 tài khoản trên sàn, tổng số dư hiện tại của các sàn là hơn 7.505 tỷ đồng. Tổng số tiền đã rút ra là 611 tỷ đồng.

Thượng tá Phạm Tiến Dũng, phó trưởng phòng An ninh Kinh tế, công an thành phố Hải Phòng cho biết, đây là loại hình tội phạm mới, các đối tượng sử dụng công nghệ cao để phạm tội, với phương thức, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt, có kinh nghiệm đối phó với cơ quan Công an.

“Từ quy mô và tính chất như trên, chúng ta thấy, các đối tượng lập sàn nhằm chiếm đoạt tiền của người chơi, với số lượng người tham gia rất lớn, hàng nghìn người, tại nhiều địa phương trong cả nước, gây ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự tại địa phương. Số tiền đặc biệt lớn lên đến hàng trăm tỷ đồng. Do vậy, việc phát hiện kịp thời có ý nghĩa quan trọng đảm bảo ANTT”- Thượng tá Dũng cho hay.

Dưới góc độ pháp luật, luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLAW khẳng định, hiện nay Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chưa cấp phép cho bất kỳ tổ chức, cá nhân nào kinh doanh hình thức sàn ngoại hối (Forex). Do đó, mọi hình thức tổ chức kinh doanh, giao dịch sản Forex đều là phạm pháp và sẽ được xử lý theo quy định của pháp luật. Nhằm lách luật, nhiều công ty núp bóng sàn giao dịch nước ngoài, lôi kéo cá nhân đầu tư với lãi suất cao để lừa đảo.

Thủ đoạn lừa đảo tinh vi

Các sàn Forex là cho các nhân viên môi giới mời chào lôi kéo, thu hút người chơi qua hình thức telesales (chào mời đầu tư qua điện thoại), liên hệ qua mạng xã hội Zalo, Facebook, tư vấn người chơi “đánh lệnh”. Ban đầu thường cho nhà đầu tư đánh thắng để nạp thêm nhiều tiền vào tài khoản. Sau đó tư vấn đánh các lệnh lớn, thu mức phí lớn và không rõ ràng, dẫn đến nhà đầu tư mất hết tiền trong tài khoản. Khi đã thua hết tiền, các đối tượng sẽ giới thiệu nhà đầu tư sang một sàn Forex mới, với cam kết nếu nạp tiền vào sẽ chơi thắng lại được số tiền đã thua. Cùng với đó, các sàn Forex được các đối tượng quản trị (Admin) thiết kế với các chức năng can thiệp vào tài khoản của các khách hàng. Admin có thể tự đặt lệnh vào tài khoản khách hàng, thay đổi số dư tiền trên tài khoản, can thiệp vào quá trình đặt lệnh như kéo dài độ trễ của lệnh, kéo giãn khoảng giá mua và bán, “đánh cháy” tài khoản của khách hàng (làm hết tiền trong tài khoản khách hàng). Đáng chú ý, nhà đầu tư trên sàn giao dịch Forex thực chất là chơi với chủ sàn, toàn bộ tiền đánh thua là chủ sàn được hưởng (đã có nhiều người dân bị thua số tiền rất lớn lên đến cả chục tỉ đồng). Trường hợp nhà đầu tư thắng nhiều, chủ sàn sẽ can thiệp kỹ thuật như: Chặn quyền truy cập tài khoản, tự đặt lệnh khống, dẫn đến cháy tài khoản và không thể rút được tiền. Cuối cùng, khi đã chiếm đoạt tiền của các nhà đầu tư, các đối tượng đánh sập sàn giao dịch để tránh sự truy vết của cơ quan công an và nhà đầu tư không thể đi đòi tiền...

Chẳng hạn, sàn giao dịch ngoại hối có địa chỉ tại website: Tradenew.io đã bị Công an Thanh Hóa triệt phá; 04 sàn giao dịch vàng, tiền ảo, ngoại tệ trái phép, gồm: Rforex.com, Yaibroker, Vistaforex, Exswiss bị Công an thành phố Hà Nội phối hợp Công an TP Hồ Chí Minh triệt phá; 16 sàn ngoại hối, tiền ảo theo phương thức đa cấp lừa đảo, trong đó có sàn giao dịch ngoại hối Hitoption.net bị Công an thành phố Hải Phòng triệt phá. Bên cạnh các sàn bị triệt phá, còn có những sàn tự sập, điển hình như vụ sập sàn ngoại hối Fxtradingmarkets (FX Trading Markets Limited) khiến hàng vạn “nhà đầu tư” phải điêu đứng vì mất tiền.

Nguyên nhân sụp bẫy lừa đảo

Mặc dù thủ đoạn lừa đảo không mới nhưng chúng đánh vào lòng tham. Đặc biệt trong thời điểm dịch bệnh Covid-19 hoành hành hiện nay, các kênh đầu tư đều không mang lại nhiều lợi nhuận, nhất là kênh gửi tiết kiệm ngày càng thấp, nên nhiều người mong muốn tìm kênh đầu tư sinh lợi. Vì thế, những đối tượng lừa đảo đã lợi dụng điểm yếu này để câu nhử nạn nhân với lãi suất lên đến hàng trăm, thậm chí hàng nghìn phần trăm. Đã thế, chỉ việc bỏ tiền vào mà không phải làm gì, ngồi không tiền vẫn đổ về tài khoản. Để tạo lòng tin, những đối tượng này tổ chức các buổi học, tư vấn, tiệc tùng sang trọng, phô bày cuộc sống xa hoa khiến nhiều người mờ mắt. Mà người Việt dễ tin lắm, chỉ cần người đứng ra huy động, đưa ra những con số, biểu đồ, chạy tới chạy lui trong các phòng họp khách sạn hoành tráng là có thể “xuống tiền” ngay được, mà không biết rằng sân chơi đó là cạm bẫy của sự lừa đảo.

Vừa mất tiền, vừa không được pháp luật bảo vệ

Theo Điều 23 Nghị định 88/2019/NĐ-CP, người có hành vi vi phạm về hoạt động ngoại hối có thể bị phạt tiền đến 30 triệu đồng.

Nhằm lách luật, nhiều công ty núp bóng sàn giao dịch nước ngoài, lôi kéo cá nhân đầu tư với lãi suất cao để lừa đảo. Bởi vậy, người tham gia “chơi Forex” được xem là tiếp tay cho hoạt động phi pháp. Bản chất của việc giao dịch ngoại hối là sự tương tác giữa người đầu tư và chủ sàn diễn ra hoàn toàn trên không gian mạng nên tiềm ẩn rủi ro rất lớn về tài chính cho người tham gia. Vì vậy, người dân cần nâng cao ý thức cảnh giác, không tham gia các sàn Forex trái phép. Bên cạnh đó, việc sở hữu, mua bán, sử dụng các loại tiền ảo làm phương tiện thanh toán tại Việt Nam là bất hợp pháp. Do đó, tiềm ẩn rất nhiều rủi ro cho người dân khi thực hiện đầu tư bằng hình thức tiền ảo.

Căn cứ khoản 8 Điều 23 Nghị định 88/2019/NĐ-CP, hoạt động kinh doanh, môi giới ngoại hối khi không được cấp có thẩm quyền cấp giấy phép quy định hoạt động sẽ bị phạt hành chính từ 200 - 250 triệu đồng.

Trường hợp nhân viên môi giới hay sàn Forex sử dụng các chiêu trò gian dối, khiến nhà đầu tư thua lỗ, mất tiền có thể bị xử lý hình sự về Tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản tại Điều 290 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.

Khuyến cáo người dân

Tại Việt Nam, hiện nay, pháp luật không cấm các hoạt động đầu tư vào thị trường Forex, nhưng cũng không cho phép bất kỳ đơn vị, tổ chức nào được mở sàn môi giới giao dịch. Các sàn giao dịch được mở tại thị trường Việt Nam là trái pháp luật, nếu khi có rủi ro xảy ra, quyền lợi của các nhà đầu tư không được đảm bảo pháp lý.

Thời gian tới, lợi dụng tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, đánh trúng vào tâm lý tìm kiếm đầu tư tài chính, “chơi Forex” trên không gian mạng để kiếm tiền, số đối tượng tăng cường quảng bá, kêu gọi đầu tư với những “mỹ từ” và đánh trúng vào “lòng tham” của con người. Do đó, đề nghị mỗi người dân hết sức thận trọng, nhất là những kinh doanh mời chào lãi suất, lợi nhuận cao, có dấu hiệu không minh bạch, không đúng đắn. Người dân, nhà đầu tư trước khi đầu tư có thể tham khảo, tư vấn thêm những cơ quan chức năng, ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng, tránh trường hợp “tiền mất tật mang”.

Lê Pháp (t/h)