Theo đồng chí Nguyễn Thành Phong, đến nay TP.HCM vẫn chưa chính thức nhận được thông báo kết luận của Thanh tra Chính phủ liên quan đến việc khiếu nại của người dân về KĐTM Thủ Thiêm. Vì vậy, TP.HCM chưa thể có ý kiến về các nội dung này cũng như chưa thể thông tin cụ thể về kế hoạch triển khai thực hiện các kết luận này. Tuy nhiên, trên cơ sở Thông báo của Thành ủy TP (Thông báo 2336-TB/TU ngày 14-7-2018 thành lập tổ công tác giải quyết các kiến nghị, khiếu nại liên quan đến công tác thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ tái định cư thực hiện quy hoạch KĐTM Thủ Thiêm, do Chủ tịch UBND TP Nguyễn Thành Phong làm tổ trưởng - PV), lãnh đạo UBND TP đã chỉ đạo các đơn vị liên quan, trong đó có UBND quận 2, thực hiện một số nội dung, rà soát hồ sơ các trường hợp khiếu nại. Đây là những cơ sở nhằm đảm bảo việc nhanh chóng giải quyết dứt điểm các khiếu kiện của người dân, sau khi có kết luận của Thanh tra Chính phủ và ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Phối cảnh Khu đô thị mới Thủ Thiêm

TPHCM từng xác định 4,3ha nằm ngoài ranh

Theo quy hoạch được duyệt và chủ trương thu hồi đất của Thủ tướng Chính phủ, KĐTM Thủ Thiêm và khu tái định cư thuộc các phường An Khánh, An Lợi Đông, Bình An, Bình Khánh và Thủ Thiêm (quận 2). KĐTM Thủ Thiêm có tổng diện tích 930ha, được quy hoạch là một trung tâm mới, hiện đại và mở rộng với các chức năng chính là trung tâm tài chính, thương mại, dịch vụ cao cấp của TPHCM, khu vực và có vị trí quốc tế... Để xác định ranh quy hoạch 1/5.000, tháng 8-1995, UBND TP có tờ trình gửi Bộ Xây dựng về thẩm định quy hoạch chi tiết khu trung tâm mới Thủ Thiêm. Sau đó, UBND TP có tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ đề nghị phê duyệt quy hoạch xây dựng 1/5.000 KĐTM Thủ Thiêm.

Trong đó, bản đồ quy hoạch sử dụng đất (từ 5 đến 10 năm) với tỷ lệ 1/5.000 được lập từ năm 1995 không xác định một phần khu phố 1, phường Bình An thuộc phạm vi lập quy hoạch. Tuy nhiên, năm 1998, bản đồ quy hoạch chi tiết 1/2.000 do Kiến trúc sư trưởng TP Lê Văn Năm ký duyệt thì 4,3ha lại vào ranh quy hoạch. Từ đó về sau, qua nhiều lần điều chỉnh quy hoạch vẫn giữ nguyên 4,3ha nêu trên nằm trong ranh quy hoạch dự án KĐTM Thủ Thiêm.

Liên quan đến vấn đề này, kết luận của Thanh tra Chính phủ xác định, việc TPHCM phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/2.000 (theo Quyết định số 13585/KTST-QH ngày 16-9-1998) đã điều chỉnh diện tích và ranh giới không đúng thẩm quyền.

Đặc biệt, việc tăng 4,3ha thuộc khu phố 1, phường Bình An không đúng quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 367/TTg ngày 4-6-1996.

Trên thực tế, nội dung này từng được TPHCM khẳng định. Theo đó, năm 2008, Thanh tra TPHCM có kết luận: “Theo Quyết định 367/TTg thì phần đất khoảng 4,3ha đất thuộc khu phố 1, phường Bình An không nằm trong phạm vi quy hoạch KĐTM Thủ Thiêm”. Tuy nhiên, việc TPHCM “bổ sung” 4,3ha vào là căn cứ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ (tại Công văn 190/CP-NN ngày 22-2-2002 và Công văn 1642/CP-NN ngày 24-11-2003) cho phép UBND TP điều chỉnh quy hoạch chung (tỷ lệ 1/5.000) khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm.

Dù vậy, qua kiểm tra, Thanh tra Chính phủ đã thông báo, UBND TP đã phê duyệt thu hồi 4,3ha đất thuộc khu phố 1, phường Bình An để thực hiện một số dự án trong KĐTM Thủ Thiêm là chưa đủ cơ sở pháp lý.

Băn khoăn về ranh quy hoạch

Thực tế những năm qua và hiện nay, Thành ủy, UBND TP cùng các cấp, các ngành đã và đang có nhiều nỗ lực, cố gắng trong việc kêu gọi, thu hút các nhà đầu tư. Trong việc bồi thường, bố trí tái định cư, TPHCM đã vận dụng nhiều chính sách không có trong quy định theo hướng có lợi cho người dân. Đến nay, TPHCM đã thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng hơn 99,4%.

Song, hiện vẫn còn nhiều trường hợp khiếu nại đông người. Số liệu từ Ban Tiếp công dân Trung ương và TPHCM cho thấy hiện còn 115 người dân thuộc dự án KĐTM Thủ Thiêm khiếu nại. Trong đó, một số trường hợp chưa đồng thuận với chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Đặc biệt, một số trường hợp thuộc phường An Khánh, Bình An, Bình Khánh khiếu nại về ranh quy hoạch, ranh thu hồi đất chưa đúng với Quyết định 367/TTg.

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, việc TPHCM đưa 4,3ha đất thuộc khu phố 1, phường Bình An ngoài ranh quy hoạch KĐTM Thủ Thiêm là không đúng quy hoạch được Thủ tướng phê duyệt. Kết luận của Thanh tra Chính phủ cho thấy, việc người dân khiếu nại 4,3ha ở khu phố 1, phường Bình An nằm ngoài ranh quy hoạch KĐTM Thủ Thiêm là có cơ sở. Do đó, đối với các trường hợp có khiếu nại về vấn đề này, các cơ quan chức năng TPHCM cần sớm có phương án giải quyết thấu tình đạt lý.

Theo ông Bùi Quốc Toản (có nhà, đất ở khu phố 1, phường Bình An) cho rằng, kết luận của Thanh tra Chính phủ chưa đầy đủ. Dẫn chứng nhiều văn bản, căn cứ pháp lý cùng bản đồ kèm theo, ông Bùi Quốc Toản nhấn mạnh, các khu phố 1, 2 phường Bình Khánh; khu phố 5, 6 phường An Khánh và khu phố 1 phường Bình An nằm ngoài quy hoạch khu trung tâm dự án đã được các cơ quan thẩm quyền trình, phê duyệt và điều chỉnh.

Ông Nguyễn Văn Khương (có nhà, đất ở khu phố 1, phường Bình Khánh) cho rằng, dù kết luận xác định 4,3ha ở khu phố 1, phường Bình An nằm ngoài ranh dự án nhưng Thanh tra Chính phủ vẫn chưa làm rõ pháp lý quy hoạch của dự án. Cùng đó là pháp lý thu hồi đất thực hiện dự án của Chủ tịch UBND TP (vào năm 2002) và các vấn đề liên quan đến bồi thường, giải quyết tái định cư.

“Đây là những vấn đề rất quan trọng, đã được người dân phản ánh và Ban Dân nguyện của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chuyển đến các cơ quan có thẩm quyền. Tuy nhiên, kết luận của Thanh tra Chính phủ đã không đề cập đến những nội dung này”, ông Nguyễn Văn Khương phản ánh.

Một số người dân chưa đồng ý với kết luận của Thanh tra Chính phủ khi chỉ nhắc đến 4,3ha nằm ngoài ranh quy hoạch. Trong khi đó, nhiều hộ dân thuộc 3 khu vực phường Bình Khánh, An Khánh và Bình An nói trên nằm ngoài quy hoạch trung tâm KĐTM Thủ Thiêm. “Chỉ khi ranh quy hoạch được làm rõ, xác định người dân nằm trong phạm vi ảnh hưởng của dự án thì chúng tôi mới có nghĩa vụ giao nhà, giao đất”, ông Khương nhấn mạnh và cho rằng, kết luận của Thanh tra Chính phủ không làm rõ được vấn đề này, không đưa ra một tấm bản đồ nào xác định các hộ dân này.

Do đó, nhiều người dân yêu cầu các cấp chính quyền đối thoại thẳng thắn với người dân để làm rõ tính pháp lý mà họ đang khiếu nại, từ đó giải quyết dứt điểm các khiếu kiện của người dân.

Cần xác định các cá nhân liên quan

Luật sư Hà Hải (Đoàn Luật sư TP.HCM) nhận định kết luận của Thanh tra Chính phủ đã xác định rõ các sai phạm cùng trách nhiệm của các cơ quan thẩm quyền của TP.HCM. Khi không bố trí tái định cư ở nơi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, TP.HCM đã lấy đất nơi khác bố trí tái định cư là tiếp tục làm sai. Do đó, TPHCM cần áp dụng các quy định hiện hành để khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp của người dân. Đối với những hộ nằm ngoài ranh quy hoạch, trường hợp TPHCM không trả lại được đất cho người dân, có thể thực hiện hoán đổi ở nơi có giá trị tương đương hoặc bồi thường theo giá thị trường. Từng đại diện một số hộ dân Thủ Thiêm kiến nghị về quyền lợi của họ, Luật sư Hà Huy Sơn (Công ty TNHH Luật Hà Sơn) cũng cho rằng TP.HCM phải thương lượng với người dân.

Luật sư Hà Hải lưu ý, sau khi thực hiện bồi thường, khôi phục quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân thì phải xác định trách nhiệm các cá nhân liên quan đối với các sai phạm, dẫn đến thiệt hại cho người dân. Theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước cũng cần xác định rõ trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức có liên quan, thậm chí các doanh nghiệp được cấp dự án sai và hưởng lợi từ việc này. Từ đó, Nhà nước có biện pháp xử lý vi phạm và thu hồi tài sản của người thi hành công vụ đã làm sai để hoàn trả khoản tiền Nhà nước đã bồi thường cho người dân. Vì vậy, trên cơ sở kết luận của Thanh tra Chính phủ, các cơ quan có thẩm quyền phải vào cuộc làm rõ cá nhân có trách nhiệm và làm rõ sai phạm xuất phát từ nhận thức pháp luật, do nôn nóng thực hiện dự án hay do tư lợi, dẫn đến sai phạm.

Hải Đăng