Trụ cột vững chắc của an sinh xã hội

Theo ông Lợi, bảo hiểm xã hội luôn là chính sách cốt lõi của hệ thống chính sách an sinh xã hội của bất kỳ quốc gia, hệ thống xã hội nào. Bảo hiểm xã hội đã ra đời từ thế kỷ 19 tại Đức và phát triển hàng trăm năm nay với nhiều mô hình, nhiều cách thức thực hiện khác nhau trên toàn thế giới. Để có được các mô hình bảo hiểm xã hội đa dạng và phong phú như ngày nay, các nhà lý luận, quản lý đã tốn khá nhiều công sức và thời gian để nghiên cứu và tổng kết thực tiễn. 

Ở Việt Nam, sau Cách mạng tháng 8, trên cơ sở Hiến pháp năm 1946, Chính phủ đã ban hành một loạt các sắc lệnh quy định về các chế độ trợ cấp ốm đau, tai nạn, hưu trí cho công nhân viên chức Nhà nước. Cơ sở pháp lý tiếp theo của BHXH được thể hiện trong Hiến pháp năm 1959, thừa nhận công nhân viên chức có quyền được trợ cấp bảo hiểm xã hội.

Từ năm 1986, Việt Nam tiến hành cải cách kinh tế kéo theo những đòi hỏi trong thay đổi về chính sách xã hội nói chung và chính sách bảo hiểm xã hội nói riêng. Hiến pháp năm 1992 đã nêu: “Nhà nước thực hiện chế độ bảo hiểm xã hội đối với công chức nhà nước và người làm công ăn lương, khuyến khích phát triển các hình thức bảo hiểm xã hội khác đối với người lao động”.

Sau đó, các văn kiện Đại hội Đảng cũng xác định, đổi mới chính sách bảo hiểm xã hội nước ta theo cơ chế thị trường, ngày càng mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội và mở rộng các cơ chế thực hiện (bắt buộc và tự nguyện). Gần đây nhất, Nghị quyết 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đặt ra mục tiêu: “Cải cách chính sách bảo hiểm xã hội để bảo hiểm xã hội thực sự là một trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, từng bước mở rộng vững chắc diện bao phủ bảo hiểm xã hội, hướng tới mục tiêu bảo hiểm xã hội toàn dân. Phát triển hệ thống bảo hiểm xã hội linh hoạt, đa dạng, đa tầng, hiện đại và hội nhập quốc tế theo nguyên tắc đóng - hưởng, công bằng, bình đẳng, chia sẻ và bền vững”.

“Hiện nay, khi tham gia bảo hiểm xã hội, người lao động ở nước ta được hưởng rất nhiều quyền lợi gồm: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất. Những quyền lợi đó càng được nhân lên, đảm bảo hơn khi số tiền đóng góp vào quỹ bảo hiểm xã hội của người lao động có một phần lớn của đơn vị sử dụng lao động và mức đóng, mức hưởng đều được điều chỉnh tăng tương ứng với chỉ số giá tiêu dùng từng năm (CPI) theo quy định của Chính phủ được công bố tại năm mà người tham gia hưởng chế độ. Có nghĩa là số tiền người lao động đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội sẽ luôn được bảo toàn và tăng trưởng về giá trị. Do đó, lương hưu nhận từ bảo hiểm xã hội luôn là nguồn thu nhập cơ bản, quan trọng với mọi người cao tuổi ở mọi quốc gia. Ngay cả ở những nước phát triển, tồn tại hàng loạt tên tuổi lớn trong lĩnh vực bảo hiểm thương mại, bảo hiểm nhân thọ thì chính sách bảo hiểm xã hội vẫn được các quốc gia duy trì một cách bền vững và đặc biệt coi trọng”, ông Lợi nhấn mạnh.

Tin tưởng vào chính sách

Với tư cách một chuyên gia và cũng là người đã có những trải nghiệm về quá trình tham gia và đang thụ hưởng những lợi ích từ chính sách bảo hiểm xã hội, ông Lợi cho rằng, người lao động và người dân hãy luôn tin tưởng và lựa chọn tham gia chính sách này.

“Hiện nay, vẫn còn một bộ phận người lao động chưa hiểu hoặc chưa quan tâm thỏa đáng đến quyền lợi tham gia bảo hiểm xã hội của mình. Một số người còn muốn doanh nghiệp không tham gia bảo hiểm xã hội để được nhận thêm vài trăm nghìn đồng mà không biết rằng số tiền mình mất đi lớn hơn rất nhiều cả hiện tại và trong tương lai”, ông Lợi nói.

Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội phân tích: “Bảo hiểm xã hội đem lại cho người lao động những ích mà không có khoản tiết kiệm nào có thể so sánh được. Thử làm một phép tính đơn giản, hiện mức đóng bảo hiểm xã hội hiện tại là 25,5% mức thu nhập hằng tháng của người lao động. Trong đó, người lao động đóng 8%, người sử dụng lao động đóng 17,5%. Ví dụ, nếu thu nhập của người lao động là 5 triệu/tháng thì quỹ bảo hiểm xã hội thu được 1.275.00 đồng. Trong đó, người lao động đóng 400.000 đồng (31% tổng quỹ), người sử dụng lao động đóng 875.000 đồng (69% tổng quỹ). Nhiều người nghĩ rằng nếu không tham gia bảo hiểm xã hội thì 875.000 đồng kia doanh nghiệp sẽ trả vào lương hay một khoản nào đó cho mình nhưng thực tế hầu hết số tiền đó người lao động không được nhận.

Vì vậy, khi tham gia bảo hiểm xã hội với việc bỏ ra số tiền 8% thu nhập hằng tháng (31% tổng quỹ), người lao động được hưởng tất cả (100%) lợi ích từ nguồn quỹ này bao gồm các chế độ: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất. Và chỉ tính riêng mức lương hưu tối đa, người lao động nhận được với mức thu nhập đóng 5 triệu đồng/tháng là 3.750.000 đồng/tháng cũng đã lớn hơn rất nhiều số tiền mà người lao động phải bỏ ra là 400.000 đồng/tháng. Do đó, làm bất cứ công việc nào, người lao động cũng nên yêu cầu chủ sử dụng lao động tham gia bảo hiểm xã hội vì đây quyền cơ bản của người lao động mà bất kỳ doanh nghiệp nào cũng phải tuân thủ khi ký hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên”.

“Bên cạnh đó, là người tham gia và thụ hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội hàng chục năm qua, tôi nhận thấy, việc triển khai, thực hiện chính sách này của Nhà nước, đặc biệt là Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã ngày càng được cải tiến, hiện đại. Hiện, tôi nhận lương hưu qua tài khoản ngân hàng rất thuận tiện, nhanh chóng và chính xác. Các dịch vụ khác cũng có thể thực hiện trực tuyến, qua internet, điện thoại di động tạo điều kiện thuận lợi rất nhiều cho người tham gia và thụ hưởng”, ông Lợi bày tỏ.

 Việt Anh