Tổng Công ty Đầu tư Phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) vừa có văn bản kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) chấp thuận chủ trương điều chỉnh mức giá dịch vụ sử dụng đường bộ các tuyến cao tốc do đơn vị quản lý khai thác.

Theo đó, VEC hiện đang là chủ đầu tư của 5 dự án đường cao tốc gồm: Cầu Giẽ - Ninh Bình, Nội Bài - Lào Cai, Đà Nẵng - Quảng Ngãi, TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây và Bến Lức - Long Thành. Trong số này, có 4 dự án đường cao tốc đã đưa vào khai thác, còn dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành đang trong quá trình triển khai xây dựng.

Liên quan đến tình hình thực hiện giá dịch vụ sử dụng trên 4 tuyến cao tốc đang khai thác, VEC cho biết, Dự án cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình đã khai thác được 12 năm, mức giá hiện tại là 1.500 đồng/km/xe tiêu chuẩn; Cao tốc Nội Bài – Lào Cai đã khai thác được 9 năm, mức giá hiện tại là 1.500 đồng/km/xe tiêu chuẩn cho 4 làn xe (Km0 – Km123) và 1.000 đồng/km/xe tiêu chuẩn đối với đoạn 2 làn xe (Km123 – Km245); Cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi, mức giá hiện tại là 1.500 đồng/km/xe tiêu chuẩn và cao tốc TP. HCM – Long Thành – Dầu Giây mức giá hiện tại là 2.000 đồng/km/xe tiêu chuẩn.

Dẫn thực tế từ năm 2016, Bộ GTVT đã ban hành Quyết định phê duyệt phương án tài chính 05 dự án đường cao tốc do VEC là chủ đầu tư, ông Phạm Hồng Quang, Tổng Giám đốc VEC cho biết, các tuyến đường cao tốc do VEC quản lý khai thác sẽ tăng mức thu theo lộ trình 03 năm/lần, mỗi lần tăng 15%.

Trong đó, năm 2017, tuyến đường Cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình sẽ tăng mức thu lần thứ nhất, lần thứ hai vào năm 2020 và lần 3 vào năm 2023. Tuyến Cao tốc Nội Bài - Lào Cai và TP. HCM - Long Thành - Dầu Giây tăng mức thu lần đầu vào năm 2018, lần 2 vào năm 2021 và lần 3 vào năm 2024.

Tuy nhiên, thực hiện theo Nghị quyết 35 của Chính phủ về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020 và ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, Bộ GTVT về việc chưa tăng phí sử dụng đường bộ hoàn vốn Dự án BOT nên từ năm 2017 đến năm 2023, VEC chưa tăng mức thu theo lộ trình theo quy định tại phương án tài chính.

Đến năm 2021, Bộ GTVT ban hành Quyết định phê duyệt phương án tài chính 5 dự án đường cao tốc do VEC là chủ đầu tư, phục vụ cho việc thẩm định sử dụng vốn của Hiệp định và ADB lần 2 cho Dự án xây dựng đường Cao tốc Bến Lức-Long Thành.

Cụ thể, các tuyến đường cao tốc do VEC quản lý khai thác sẽ tăng mức thu theo lộ trình 3 năm/lần, mỗi lần tăng 12%, thời điểm tăng lần 1 là năm 2024. Do vậy, tính đến hết năm 2023, VEC chưa thực hiện tăng mức giá dịch vụ sử dụng đường cao tốc do VEC làm chủ đầu tư.

Nhấn mạnh việc cần thiết phải điều chỉnh giá sử dụng đường bộ cao tốc, VEC cho rằng, theo kế hoạch trả nợ các dự án từ năm 2024, chi phí trả nợ của VEC sẽ tăng liên tục, ngoài ra các dự án sau thời gian đưa vào khai thác đã đến thời hạn phải sửa chữa trung tu, đại tu.

Vì vậy, việc tiếp tục giữ chính sách nêu trên không phù hợp với phương án tài chính được Bộ GTVT phê duyệt.

Chưa kể, trong năm 2020-2021, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 đã tác động đến kết quả khai thác các dự án do VEC làm chủ đầu tư. Lưu lượng sụt giảm đã ảnh hưởng đến doanh thu và dòng tiền hòa chung 5 dự án do VEC làm chủ đầu tư trong phương án tài chính.

Sau khi cập nhật các thông số, VEC đã tính toán lại phương án tài chính, xây dựng 03 kịch bản tăng phí như sau:

Kịch bản 1: VEC tăng giá dịch vụ sử dụng đường bộ cao tốc từ năm 2024 với lộ trình tăng phí 3 năm/lần, mỗi lần 12%. Tổng doanh thu thu phí 05 dự án giai đoạn 2024-2030 (bao gồm VAT) đạt 50.798 tỷ đồng. Lũy kế dòng tiền hòa chung 05 dự án luôn dương, VEC đảm bảo khả năng trả nợ, có đủ nguồn lực đầu tư đưa Dự án đường Cao tốc Bến Lức-Long Thành vào khai thác đúng tiến độ.

Kịch bản 2: VEC tăng giá dịch vụ sử dụng đường cao tốc từ năm 2025 với lộ trình tăng phí 3 năm/lần với tỷ lệ tăng là 12%. Khi đó, tổng doanh thu thu phí 5 dự án giai đoạn 2024-2030 đạt 48.428 tỷ đồng (bao gồm VAT), giảm 2.371 tỷ đồng so với kịch bản 1. Lũy kế dòng tiền hòa chung 5 dự án thiếu hụt giai đoạn 2026-2034, với mức thiếu hụt lớn nhất 1.261 tỷ đồng vào năm 2033, phương án tài chính bị phá vỡ.

Kịch bản 3: VEC tăng giá dịch vụ sử dụng đường bộ cao tốc từ năm 2027 với lộ trình tăng phí 3 năm/lần với tỷ lệ tăng là 12%. Khi đó, tổng doanh thu thu phí 05 dự án giai đoạn 2024-2030 đạt 46.750 tỷ đồng (bao gồm VAT), giảm 4.048 tỷ đồng so với kịch bản 1, với mức thiếu hụt lớn nhất 2.301 tỷ đồng vào năm 2034, phương án tài chính 5 dự án bị phá vỡ.

Từ đó, VEC kiến nghị Bộ GTVT chấp thuận phương án tăng giá dịch vụ sử dụng đường cao tốc các dự án do VEC làm chủ đầu tư với thời gian tăng thực hiện điều chỉnh từ tháng 01/2024.

Đình Lương