Theo tài liệu tại Hội nghị sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) giai đoạn 2012-2020 diễn ra tháng 6-2018, các hình thức đầu tư chủ yếu của Quỹ BHXH là mua trái phiếu Chính phủ, cho ngân sách nhà nước vay, gửi tiền tại các ngân hàng thương mại có chất lượng hoạt động tốt theo xếp loại tín nhiệm của Ngân hàng Nhà nước.

Theo báo cáo của BHXH Việt Nam, số dư đầu tư quỹ luỹ kế đến cuối năm 2017 đạt gần 610.000 tỉ đồng, gấp 2,6 lần so với năm 2012 (gần 234.000 tỉ đồng). Lợi nhuận đầu tư trong giai đoạn 2013-2017 đạt gần 150.000 tỉ đồng, riêng năm 2017 lãi đầu tư đạt 37.500 tỉ đồng, tăng gấp 2 lần so với năm 2012 (gần 19.000 tỉ đồng). Tỉ lệ tiền lãi thu được tính trên số dư nợ đầu tư bình quân đạt 7,23%, trong đó lãi suất đầu tư bình quân năm 2017 đạt 7,25%.

Hoạt động đầu tư quỹ BHXH  còn gặp hạn chế

Nhận xét của báo cáo cho thấy hoạt động đầu tư quỹ BHXH đảm bảo đúng quy định của Chính phủ; cơ cấu đầu tư quỹ chuyển dịch theo hướng an toàn, tăng dần tỉ lệ đầu tư trái phiếu Chính phủ. Quy mô đầu tư quỹ ngày càng lớn, số dư đầu tư quỹ và lợi nhuận thu từ đầu tư hàng năm đều tăng về số tuyệt đối, tỉ lệ lãi suất đầu tư bình quân luôn tăng trưởng dương, cao hơn tăng trưởng kinh tế và cao hơn chỉ số lạm phát.

Tuy nhiên, cũng theo báo cáo này, những ưu điểm trên cũng là những hạn chế của đầu tư quỹ BHXH hiện nay.

Theo đó, việc đầu tư quỹ BHXH chưa đa dạng, chủ yếu thông qua mua trái phiếu Chính phủ (thời hạn đầu tư dài) và gửi tiền ngắn hạn tại ngân hàng thương mại hoạt động lành mạnh theo đánh giá của Ngân hàng Nhà nước mà chưa đa dạng các hình thức đầu tư khác có lợi nhuận cao hơn nên chưa tận dụng được khả năng sinh lời của quỹ.

Hơn nữa, bội chi quỹ BHYT có xu hướng tăng. Tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH, BHYT xảy ra ở nhiều địa phương, thuộc các thành phần kinh tế. Số doanh nghiệp nợ đọng BHXH, BHYT còn nhiều, số tiền nợ đọng cao, chưa có biện pháp xử lý thích đáng. Tình trạng trục lợi bảo hiểm thất nghiệp, BHYT vẫn diễn ra thường xuyên, với số tiền lớn.

Ngoài ra, nhiều khoản nợ đọng từ đầu tư quỹ BHXH vẫn chưa thu hồi được. Theo báo cáo, đến ngày 31-12-2015, BHXH Việt Nam chưa thu hồi được nợ gốc và lãi của công ty cho thuê tài chính II (ALCII) quá hạn từ năm 2011 (gốc 769,3 tỉ đồng, lãi 735,5 tỉ đồng), chưa thu hồi lãi của công ty cho thuê tài chính I (26,2 tỉ đồng).

PV