(Ảnh minh họa)

Cụ thể, trao đổi trước báo giới, về chủ trương tạm dừng xuất khẩu gạo, Bà Trần Kim Liên, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Vinaseed cho biết: “Với quyết định mới nhất của Thủ tướng là tạm dừng ký kết các đơn hàng xuất khẩu gạo mới cho đến hết 28/3 thì Vinaseed không ảnh hưởng nhiều vì thời gian ngắn. 

Hiện tại chúng tôi vẫn đang tiếp tục chuẩn bị tốt nhất để xuất các đơn hàng đã ký kết trước đó.

Tuy nhiên, nếu thời hạn tạm dừng xuất khẩu lâu hơn, thì chắc chắn các doanh nghiệp sẽ gặp khó. Liên quan đến vấn đề an ninh lương thực và dịch bệnh thì quyết định của Thủ tướng chắc hẳn phải có lý do chính đáng, và chúng tôi sẽ tuân thủ theo, nhưng quả thật như mấy hôm trước, bất cứ doanh nghiệp nào nhận được văn bản thông báo của Tổng cục Hải Quan chắc cũng đều chung cảm giác hoang mang.

Như tôi đã nói ở trên, nếu chỉ dừng trong thời gian ngắn thì mức ảnh hưởng không nhiều, nhưng với cách làm đường đột như văn bản của Tổng cục Hải quan thì quả thực chúng tôi không kịp trở tay. Theo tôi, nếu có việc dừng xuất khẩu thật sự, cũng cần có lộ trình, có kế hoạch và nên thống nhất, bàn bạc giữa các bộ, ngành cũng như lắng nghe ý kiến của doanh nghiệp.

Việc dừng xuất khẩu đột ngột không chỉ khiến doanh nghiệp mất cơ hội, mấy uy tín với các đối tác mà còn ảnh hưởng lớn tới uy tín của cả quốc gia, vì vậy không thể xem nhẹ”.

Liên quan đến chủ trương này, ông Trần Mạnh Báo, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Thai Binh Seed nhận định: “Tôi cho rằng những ý kiến trái chiều xung quanh việc đề xuất tạm dừng xuất khẩu gạo cũng là điều dễ hiểu. Trước đó, tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc "Tổng kết 10 năm thực hiện đề án "An ninh lương thực quốc gia đến năm 2020", Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cũng đã nhấn mạnh việc đảm bảo an ninh lương thực, nhất là trong bối cảnh dịch bệnh còn phức tạp như hiện nay.

Vì thế, an ninh lương thực là vấn đề sống còn ở nhiều quốc gia khác chứ không riêng gì Việt Nam, bởi không ai có thể nói trước dịch bệnh sẽ còn diễn biến như thế nào. Việc vừa đảm bảo an ninh lương thực, vừa đảm bảo việc xuất khẩu sao cho không ảnh hưởng đến tình hình sản xuất của doanh nghiệp cũng như nông dân... là điều không hề dễ tính toán.

Về vấn đề này, theo tôi cần phải rõ ràng: thứ nhất, nếu phải dừng xuất khẩu thì các doanh nghiệp cũng như nông dân cần hiểu đúng thực tế để có sự chia sẻ khó khăn với Chính phủ; bên cạnh đó Chính phủ cũng nên có chính sách đảm bảo cuộc sống cho nông dân nếu giá lúa giảm, doanh nghiệp giảm thu mua... sao cho cuộc sống của nông dân sản xuất lúa phải ổn định. 

Thứ hai, các cơ quan tham mưu cần đánh giá chính xác tình hình trước khi tham mưu cho Chính phủ, tránh tình trạng "trống đánh xuôi kèn thổi ngược", hôm trước đề nghị ngừng, hôm sau đơn vị khác lại đề xuất cho tiếp tục. 

Với vai trò là doanh nghiệp trong ngành sản xuất lúa gạo, tôi chắc chắn không doanh nghiệp nào mong muốn việc dừng xuất khẩu cả, còn nếu đó là sự chung tay, chia sẻ khó khăn với Chính phủ thì chúng tôi không nề hà, nhưng phải cho chúng tôi thời gian để đàm phán với các đối tác, để thiệt hại kinh tế của các bên ở mức thấp nhất”.

Cũng theo ông Trần Mạnh Báo cho biết: Sản lượng lúa gạo của chúng ta năm nay chắc chắn sẽ đảm bảo cân đối được cả an ninh lương thực lẫn đáp ứng nhu cầu xuất khẩu. Con số sản lượng chính xác tôi không nắm rõ nên không dám nói ở đây, nhưng tôi đang ở Nam Trung Bộ và lúa đang phát triển rất tốt. Nếu không có thiên tai bất thường thì chúng ta hoàn toàn có quyền hy vọng vào một vụ mùa bội thu ở khu vực này.

An ninh lương thực chắc chắn phải nhìn nhận và đánh giá tổng thể của cả năm chứ không thể chỉ dựa vào 1-2 mùa vụ. Ở tầm vĩ mô hơn, tôi luôn tin tưởng Chính phủ sẽ có quyết sách đúng đắn”

Trước đó, ngày 25/3 Văn phòng Chính phủ vừa có Thông báo số 2280/VPCP-NN gửi Bộ Công Thương, Tài chính, NNPTNT thông báo ý kiến của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc về kiến nghị của Bộ Công thương cho tiếp tục xuất khẩu gạo bình thường.

Công văn nêu rõ, theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ Công Thương tại cuộc họp thường trực Chính phủ ngày 23/3/2020, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo về đảm bảo an ninh lương thực trong bối cảnh tác động của dịch Covid-19 tại Thông báo số 121/TB-VPCP ngày 23/3/2020; xét đề nghị của Bộ trưởng Bộ Công Thương tại văn bản số 2101/BCT-XNK ngày 24/3/2020, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc có ý kiến như sau:

Giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các Bộ NNPTNT, Tài chính và các cơ quan liên quan thành lập đoàn kiểm tra liên ngành để làm việc với các địa phương và các doanh nghiệp xuất khẩu gạo chủ chốt, rà soát, đánh giá, kiểm tra về nguồn cung thóc gạo, tình hình xuất khẩu gạo và dự trữ lưu thông, tình hình thực hiện hợp đồng xuất khẩu gạo.

Trên cơ sở đó, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định việc điều chỉnh xuất khẩu gạo theo đúng quy định của Luật quản lý ngoại thương, Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15/8/2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo và các quy định pháp luật khác có liên quan trước ngày 28/3/2020.

Trong khi chờ báo cáo của đoàn kiểm tra liên ngành, yêu cầu tạm dừng ký hợp đồng xuất khẩu gạo mới; đối với hợp đồng xuất khẩu gạo đã được ký kết theo đúng quy định của pháp luật sẽ được xử lý cụ thể sau khi nghe đoàn kiểm tra liên ngành của Bộ trưởng Bộ Công Thương báo cáo.

Bộ Công Thương và các bộ ngành khác cần nghiêm túc rút kinh nghiệm trong công tác tham mưu vừa qua.

Bộ Công Thương, Bộ NNPTNT, Bộ Tài chính chịu trách nhiệm đảm bảo cung ứng gạo cho nhân dân trong nước trong bối cảnh dịch bệnh và biến đổi khí hậu hiện nay.

T.N