Công tác khai quật Di tích Chăm ở làng Phong Lệ, phường Hòa Thọ Đông, quận Cẩm Lệ, TP. Đà Nẵng được tiến hành trên tổng diện tích gần 350 m2.Trong quá trình khai quật, các nhà khảo cổ đã phát hiện nhiều hiện vật đá, di vật có giá như: Gạch ngói và trang trí kiến trúc bằng đá cát, gốm thô Champa. Trong đó chủ yếu là tượng động vật như tượng tròn sư tử Sinha chất liệu bằng đá tương đối còn nguyên vẹn với chiều dài 0.44m, rộng 0.45m, cao 1.09m; bệ trụ điêu khắc voi không còn nguyên vẹn với chiều dài 0.8m, rộng 0.5m, cao 0.34m; chóp đền tháp với bốn tiêu bản; rắn thần bằng đá thạch anh có màu xám…

Các hiện vật gạch, ngói, gốm thể hiện nhiều nét văn hóa có giá trị to lớn của người Chăm

Dựa trên tổ hợp loại hình vật liệu xây dựng với loại trang trí và các trang trí kiến trúc bằng đá cát Champa, gốm men thời Tống, các nhà khoa học, khảo cổ đề xuất niên đại khởi dựng của Phong Lệ vào khoảng đầu thế kỷ 10 và được duy trì thờ tự cho đến ít nhất vào thế kỷ 12. Các nhà khảo cổ cũng đã đề nghị tiếp tục khai quật mở rộng khu vực phía nam của Khu Di tích Chăm Phong Lệ để làm rõ mặt bằng, tính chất kiến trúc, dựa trên các hiện vật đã được phát lộ để mở một số hố thăm dò ở các phía bắc, nam, tây nhằm làm nghiên cứu sâu về di tích.

Đặc biệt, các chuyên gia đã phát hiện nhiều mảnh gốm sứ thời Tống rất mỏng, có xương trắng, màu men trắng xanh. Đó là mảnh vỡ của những đồ thờ được sử dụng trong nghi lễ như những phát hiện tại đền tháp Champa ở miền Trung Việt Nam.

Kết quả của lần khảo cổ này càng khẳng định hơn về giá trị văn hóa lịch sử kiến trúc của khu Di tích Chăm Phong Lệ.

Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng đã cho trưng bày các hiện vật Chăm cùng với đó cũng tiến hành dựng khu trưng bày dành riêng cho Di tích Chăm Phong Lệ. Bên cạnh đó, đề nghị xây dựng hồ sơ đề nghị công nhận Di tích Chăm Phong Lệ là di tích cấp thành phố để có kế hoạch bảo vệ, phát huy giá trị di tích trong tương lai.

Bảo Ngọc