Ngày 9/7, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Thành ủy – UBND TP. Hồ Chí Minh, Văn phòng Chính phủ tổ chức hội nghị tổng kết Nghị quyết 53 và Kết luận 27 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam bộ, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020. Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi đã có bài tham luận.

Theo đó, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết 53 của Bộ Chính trị đã giúp cho vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và vùng Đông Nam bộ giữ vững vai trò đầu tàu kinh tế - xã hội, khoa học công nghệ, trung tâm tài chính, logistics, đầu mối giao thương quốc tế lớn nhất cả nước.

Tuy nhiên, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh nhìn nhận, hiện nay vùng đang gặp thách thức, nghiêm trọng nhất là phát triển dưới mức tiềm năng của vùng và chưa phát huy tốt vai trò trung tâm kinh tế - xã hội của cả nước.

Chủ tịch Phan Văn Mãi chỉ ra, đó là tốc độ tăng trưởng chậm lại và chậm hơn so với tốc độ tăng trưởng chung của cả nước. Vai trò đầu mối xuất nhập khẩu suy giảm; hiệu quả sử dụng vốn của vùng luôn thấp nhất và thấp hơn so với bình quân của cả nước. Kinh tế của vùng giảm tỷ trọng trong cơ cấu kinh tế của cả nước. TP. Hồ Chí Minh đóng góp trên 50% vào tăng trưởng của vùng. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, TP. Hồ Chí Minh tăng trưởng chậm đã ảnh hưởng rất lớn đến tăng trưởng chung của cả vùng.

Nhìn nhận nguyên nhân của tình trạng này, Chủ tịch TP. Hồ Chí Minh cho biết thể chế hiện hành chưa khuyến khích chính quyền địa phương chủ động, sáng tạo và tăng cường liên kết vùng. Trong khi đó vai trò của Ban chỉ đạo và Hội đồng vùng chưa được phát huy đúng mức.

Quy hoạch vùng và từng địa phương đang tạo nên “lực kéo”, thay vì “lực đẩy” cho phát triển của vùng. Quy hoạch trùng lắp chức năng dẫn đến cạnh tranh lẫn nhau, thiếu liên kết, thiếu phát huy sức mạnh. Hệ thống giao thông đô thị không theo kịp và đang cản trở sự phát triển nhanh, bền vững của vùng. Chưa kể, định hướng chiến lược thì tham vọng, nhưng nguồn lực đầu tư hạn chế và chưa có các cơ chế hiệu quả thu hút nguồn lực từ xã hội.

Cũng theo ông Phan Văn Mãi, sự phát triển chậm lại của TP. Hồ Chí Minh trong nhiều lĩnh vực và các vấn đề phát sinh trong quá trình phát triển tác động đến vùng.

Theo người đứng đầu TP. Hồ Chí Minh, khoảng 10 năm trở lại đây, sự vượt trội của TP. Hồ Chí Minh so với cả nước ở một số mặt đã chậm lại, thậm chí tụt hậu. Các thách thức về giao thông, ngập nước, giáo dục, y tế cũng như không bền vững về lao động và dân số ngày càng gia tăng.

Trước những hạn chế, nguyên nhân trên, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh đã đề xuất một số định hướng chính, đó là nhanh chóng triển khai nhiệm vụ lập quy hoạch vùng Đông Nam bộ, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Hoàn thiện cơ chế liên kết, điều phối phát triển vùng và bộ máy giúp việc với Ban chỉ đạo, Hội đồng vùng, tổ giúp việc, tổ tư vấn…

Cần có liên kết phát triển giao thông vùng, cả đường bộ từ đường vành đai, quốc lộ, cao tốc kết nối; đường thuỷ phát huy hệ thống sông Sài Gòn, sông Đồng Nai, sông Vàm Cỏ. Đặc biệt kết nối đường thuỷ giữa vùng Đông Nam bộ với đồng bằng sông Cửu Long, kể cả nước bạn Campuchia.

Đáng chú ý, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi đề xuất hoàn thiện cơ chế đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh và đầu tư phát triển thành phố để giữ vững vai trò đầu tàu của vùng và cả nước.

Trong đó trọng tâm là tổng kết Nghị quyết 54 của Quốc hội, ban hành nghị quyết mới với những cơ chế đặc thù, vượt trội. Đồng thời đầu tư để TP. Hồ Chí Minh là Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế; trung tâm logistics; trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; trung tâm chăm sóc sức khoẻ, đào tạo nhân lực khu vực và quốc tế.

Trước ý kiến vì sao TP. Hồ Chí Minh cũng như vùng Đông Nam bộ đã có cơ chế riêng rồi vẫn đề nghị có cơ chế đặc thù, vượt trội, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh giải thích: “Ở đây không phải xin tiền cho người giàu mà chúng ta tăng thêm nguồn lực, điều kiện để TPHCM và vùng Đông Nam bộ, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam làm tốt vai trò đầu tàu của mình đối với nền kinh tế của cả nước. Từ đây phân bổ nguồn lực cho sự phát triển chung của cả nước”.

Nguyễn Tùng