Trình bày Báo cáo một số vấn đề lớn về dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, trên cơ sở ý kiến của các đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7, Thường trực Ủy ban Kinh tế đã chủ trì, phối hợp với cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo Luật.

Theo đó, các vấn đề đã thống nhất tiếp thu, chỉnh lý gồm: Việc chào bán chứng khoán, tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài và tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, việc đăng ký giao dịch bảo đảm của Tổng Công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam…

Tuy nhiên vẫn còn một số vấn đề còn có ý kiến khác nhau, trong đó đáng chú ý là quy định địa vị pháp lý, nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, có 2 loại ý kiến của đại biểu Quốc hội: 18/34 lượt ý kiến nhất trí mô hình Ủy ban Chứng khoán Nhà nước độc lập và trực thuộc Chính phủ để quyết định nhiều vấn đề trực tiếp hơn theo thông lệ quốc tế; 11/34 lượt ý kiến cho rằng mô hình Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính đã và đang hoạt động tốt, phù hợp với chủ trương của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội, tuy nhiên cần quy định theo hướng tăng thẩm quyền, bảo đảm tính độc lập cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Một số ý kiến khác cho rằng dù theo mô hình nào cũng cần bảo đảm tính độc lập cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trong hoạt động để có đủ thẩm quyền trực tiếp tổ chức quản lý và giám sát toàn diện đối với thị trường chứng khoán.

Về vấn đề này, Báo cáo của Ủy ban Kinh tế đưa ra 3 phương án. Theo phương án 1, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính. Đây là phương án như Chính phủ đã trình nhưng có chỉnh lý theo hướng bổ sung thêm một số quyền hạn, nhiệm vụ tại Quyết định 48/2015/QĐ-TTg quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính. Đối với Sở Giao dịch chứng khoán và Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có ý kiến trước khi Bộ Tài chính phê chuẩn Chủ tịch Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Tổng Giám đốc (Giám đốc) và phê chuẩn Điều lệ của các doanh nghiệp này.

Theo phương án 2, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính nhưng cần tăng thêm tính độc lập, thẩm quyền của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và thẩm quyền của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đối với Sở Giao dịch chứng khoán, Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam, sát với pháp luật của những nước có mô hình tương tự.

Cụ thể, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thay Bộ Tài chính thực hiện chức năng cơ quan đại diện chủ sở hữu Nhà nước đối với Sở Giao dịch chứng khoán, Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam. Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước phê duyệt Điều lệ của Sở Giao dịch chứng khoán và Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam; bổ nhiệm, miễn nhiệm Chủ tịch, thành viên Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch, thành viên Hội đồng Quản trị, Ban Kiểm soát (Kiểm soát viên) của Sở Giao dịch chứng khoán, Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam; phê duyệt việc Hội đồng Quản trị/Hội đồng thành viên bổ nhiệm, miễn nhiệm Tổng Giám đốc (Giám đốc), Phó Tổng giám đốc (Phó Giám đốc), Trưởng bộ phận giám sát giao dịch của Sở Giao dịch chứng khoán; Tổng Giám đốc (Giám đốc), Phó Tổng giám đốc (Phó Giám đốc) của Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam.

Ngoài ra, để nâng cao vị thế, trách nhiệm của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, người đứng đầu, bảo đảm vị thế khi phối hợp làm việc với cơ quan, bộ, ngành và trong hợp tác quốc tế, phương án này quy định: “Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước là người đứng đầu, chịu trách nhiệm trước pháp luật về tổ chức và toàn bộ hoạt động của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước do Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm, miễn nhiệm theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ Tài chính”.

Theo phương án này, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tương đối bảo đảm tính độc lập, quản lý và giám sát toàn diện thị trường, phù hợp với nguyên tắc của Tổ chức quốc tế các Ủy ban chứng khoán (IOSCO), khuyến nghị của Chương trình đánh giá khu vực tài chính (FSAP), quy định của các nước có cơ quan quản lý chứng khoán nằm trong Bộ Tài chính (như Malaysia, Bangladesh, Bồ Đào Nha) và giữ được ổn định, không làm xáo trộn về bộ máy tổ chức. Đa số thành viên Thường trực Ủy ban Kinh tế đề xuất lựa chọn phương án này.

Đối với phương án 3, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước độc lập, trực thuộc Chính phủ. Ủy ban có quyền chủ động xây dựng chiến lược, đề xuất chính sách với Chính phủ về chứng khoán và thị trường chứng khoán; là cơ quan đại diện chủ sở hữu Nhà nước của Sở Giao dịch chứng khoán, Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam, có đầy đủ quyền hạn quản lý, giám sát toàn diện thị trường, bảo đảm tính độc lập, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước độc lập giúp cho việc quản lý thống nhất ban hành quy chế, chủ động về tổ chức nhân sự, ngân sách sẽ tăng cường hiệu quả quản lý, tăng trách nhiệm của Ủy ban, nâng cao tính hiệu quả và hiệu lực của thị trường, góp phần quan trọng để nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, theo phương án này sẽ phát sinh thêm đầu mối trực thuộc Chính phủ.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đánh giá, dự thảo Luật Chứng khoán (sửa đổi) đã được tiếp thu nghiêm túc, trên cơ sở tiếp thu, chỉnh lý, giải trình các ý kiến của đại biểu Quốc hội. Các nội dung đã thống nhất tiếp thu, chỉnh lý gồm: Việc chào bán chứng khoán, tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài và tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, việc đăng ký giao dịch bảo đảm của Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam, nguyên tắc áp dụng Luật… đều phù hợp với điều kiện Việt Nam, đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu tại phiên họp

Về địa vị pháp lý, nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Chủ tịch Quốc hội thống nhất với phương án 1 nhưng đề nghị tăng thẩm quyền cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Đồng quan điểm, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nêu rõ: Để ổn định thị trường tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính, đồng thời bổ sung thêm một số quyền cho Ủy ban nhưng phải phù hợp với hệ thống pháp luật cũng như các quy định của Đảng; giữ mối quan hệ giữa Bộ Tài chính và Ủy ban như hiện nay.

Về chào bán chứng khoán riêng lẻ của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, các đại biểu tán thành với Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng không nên quy định nội dung này tại dự thảo Luật. Bởi doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo với mức vốn thấp, rủi ro cao; trường hợp cho phép chào bán chứng khoán ra công chúng trên thị trường sẽ ảnh hưởng đến tính an toàn của thị trường và không bảo đảm tính bình đẳng đối với các thành viên khác.

Mặt khác, hiện nay, Luật Doanh nghiệp đã có quy định cụ thể đối với chào bán cổ phần riêng lẻ đối với công ty không phải là công ty đại chúng. Đồng thời, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, Nghị định 38/2018/NĐ-CP ngày 11/03/2018 của Chính phủ quy định chi tiết về đầu tư cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo trong đó đã có những cơ chế hỗ trợ vốn và đầu tư cho các doanh nghiệp này thông qua Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo. Vì vậy, các đại biểu cho rằng các chính sách của Đảng và Nhà nước về hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo đã được cụ thể hóa, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp này huy động vốn.

 Hoan Nguyễn