Vay tiêu dùng hiện đang là một trong những hoạt động tín dụng phổ biến được nhiều ngân hàng (NH) cũng như các tổ chức tài chính (TCTC) dành cho người tiêu dùng ( NTD). Lợi là ở chỗ, NTD có thể được vay “nóng” tiền NH, TCTC... Tuy nhiên, nếu không biết tính toán, NTD rất dễ rơi vào “bẫy” lãi suất cao.

Dễ dãi trong việc mở thẻ

Trên thực tế, không thể phủ nhận lợi ích từ việc vay tiêu dùng, vì thế hiện nay nhiều NTD chọn hình thức này. Bởi thủ tục đơn giản, định mức thanh toán lớn. Hơn nữa, họ không bị tính lãi trong kỳ thanh toán. NH, TCTC nào cũng mời chào, tư vấn khách hàng sử dụng thẻ tín dụng. Sự dễ dãi và thuận tiện này khiến một khách hàng có thể có trong tay không chỉ một, hai, mà thậm chí còn 4 - 5 thẻ tín dụng.

Theo chị Nguyễn Thị Hoa, nhân viên phát hành thẻ của một NH thì, thủ tục để đăng ký làm một thẻ tín dụng vô cùng đơn giản, chỉ cần chứng minh thư, hộ khẩu, bảng lương có xác nhận của công ty hoặc bảng sao kê lương tại NH,... là có thể mở một tài khoản. Hạn mức của thẻ sẽ tùy thuộc vào mức thu nhập của NTD, người nào lương cao có thể vay tiêu dùng được nhiều, còn ít thì vay tiêu dùng ít.

Tuy nhiên, khi mở thẻ vay tiêu dùng, nhiều người không tính toán được khi mỗi NH, TCTC đều tính mức tiêu dùng theo một chu kỳ, thông thường 1 chu kỳ khoảng 1 tháng. Nếu thanh toán trong chu kỳ đó thì khách hàng sẽ không phải trả lại, còn nếu vay lâu hơn sẽ phải chịu mức lãi khá “chát”. Điểm  nữa là các thẻ vay tiêu dùng đều được sử dụng để thanh toán mua hàng qua thẻ là chủ yếu. Nếu khách hàng mà rút tiền mặt, sẽ phải chịu mức phí khoảng 6 - 7% giá trị tiền cần rút.

Không những thế, khi cầm thẻ trong tay, nhiều NTD không nắm được hết các quy định ràng buộc khi mở thẻ tín dụng. Họ “thoải mái” tiêu pha mà chẳng tính toán gì đến thời gian cũng như mức lãi suất nếu thanh toán chậm. Nhiều NTD đã trở thành “con nợ” của NH, khi cứ phải chạy theo trả tiền gốc và tiền lãi quá hạn cao “ngất ngưởng”.

Rơi vào “bẫy” lãi suất

Chị Nguyễn Thu Hiền (Cầu Giấy, Hà Nội) cho hay, khi được mời chào mở thẻ vay tiêu dùng, chị đã rất hồ hởi bởi thủ tục thì đơn giản và lại có một khoản tiền kha khá trong tài khoản có thể dùng lúc nào muốn. Tuy nhiên, sử dụng một thời gian chị Hiền mới ngã ngửa, mình đang không kiểm soát được mức độ chi tiêu như trước đây. Không những thế, khi muốn rút tiền mặt, chị Hiền đã phải trả một khoản lãi cao ngất ngưởng. Hiện tại, chị đang phải chịu khoản lãi suất “khủng”, phải “nai lưng” để trả nợ “hậu quả” do mình gây ra. Và nghiêm trọng hơn, nếu không có khả năng trả được hết nợ, chị sẽ phải đứng trước nguy cơ đối diện với vòng lao lý.

Tín dụng cá nhân có thể xem là một trong những biểu hiện tích cực của bộ mặt kinh tế. Tuy nhiên, không ít chuyên gia lo ngại nợ xấu từ thẻ tín dụng sẽ gia tăng một khi nền kinh tế có dấu hiệu ngày một sa sút như hiện nay. Phí cao, lãi cao nhưng rủi ro từ cho vay qua thẻ cũng rất lớn vì đây là loại hình cho vay tín chấp.

Một chuyên gia tài chính cho rằng, điểm yếu của hệ thống NH, TCTC hiện nay chính là vấn đề thông tin. Họ không thể nắm bắt và xử lý kịp thời các thông tin liên quan đến người sử dụng thẻ như việc thu nhập có bị giảm không, người đó dùng bao nhiêu loại thẻ… Điều này khiến cho một lượng lớn thẻ tín dụng “ảo” xuất hiện trên thị trường, giúp giá trị tiêu dùng mà NTD sử dụng có thể vượt gấp 4 - 5 lần so với thu nhập thực tế. Đặc biệt, hình thức này lại mang tính chất “tín chấp” nhiều hơn, NTD không phải đặt hoặc kê khai những tài sản đảm bảo, NH, TCTC sẽ khó khăn trong việc thu hồi nợ.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu nhận định, khi doanh nghiệp đóng cửa, thu nhập của người lao động bị ảnh hưởng tức thì. Vì vậy, nếu họ đang có tín dụng tại NH thì sẽ mất khả năng trả nợ, nguy cơ nợ xấu là hiện hữu. Nhiều sản phẩm thẻ được đưa ra với hạn mức từ vài chục triệu đến vài trăm triệu, có khi đến cả tỷ đồng, thậm chí không giới hạn thời hạn thanh toán. Nhưng do cuộc chạy đua trong phát hành thẻ, đã có không ít điều khoản ràng buộc về khả năng tài chính của khách hàng trước đó bị xem nhẹ.

Bích Hà