Theo đó, bệnh melioidosis hay còn được gọi là bệnh Whitmore, đây là bệnh truyền nhiễm có thể lây nhiễm cho người hoặc động vật. Nguyên nhân gây bệnh là do vi khuẩn Burkholderia pseudomallei tồn tại trong nước và đất bị ô nhiễm. Bệnh này chủ yếu xảy ra ở các nước khí hậu nhiệt đới, đặc biệt là ở Đông Nam Á và miền bắc Australia do lây truyền sang người và động vật thông qua tiếp xúc trực tiếp với nguồn bệnh bị ô nhiễm.

Mới đây, Bệnh viện Nhi Trung ương vừa có thông báo 2 ca bệnh Whitmore  đến từ Thanh Hóa, đã phát hiện được trong tuần đầu tháng 11/2022.

Cụ thể, trường hợp thứ nhất là bệnh nhân Tr. M. Nh., giới tính nam, sinh năm 2007, có địa chỉ tại xã Mai Lâm, thị xã Nghi Sơn.

Trước đó, bệnh nhân được chuyển đến từ Bệnh viện Nhi Thanh Hóa với chẩn đoán theo dõi viêm cơ tim cấp/suy đa tạng, shock nhiễm khuẩn. Bệnh khởi phát 4 ngày với biểu hiện sốt cao liên tục, ho, chảy mũi, nổi ban sẩn từng mảng, kèm theo đau tức ngực bên phải, đau bụng, trẻ được khám và chẩn đoán viêm họng và điều trị 2 ngày tại Bệnh viện Đa khoa Hợp Lực, bệnh diễn biến nặng lên, bệnh nhân khó thở, huyết áp giảm, được chuyển đến Bệnh viện Nhi Thanh Hóa.

Bệnh nhân được cấp cứu đặt nội khí quản, thở máy, dùng thuốc vận mạch và kháng sinh, ngày thứ 2 tình trạng bệnh không cải thiện, được chuyển đến bệnh viện Nhi Trung ương tiếp tục điều trị. Tiền sử bệnh, trẻ là con lần 1, đã mắc Covid-19 cách đây 5 tháng, ngoài dị ứng hải sản, trẻ không có biểu hiện bệnh gì khác.

Trẻ đến Bệnh viện Nhi Trung ương vào ngày thứ 12 sau khi khởi phát trong tình trạng nặng; phổi tổn thương, suy hô hấp, vẫn còn ban sẩn xuất huyết ở 2 bàn tay, trẻ tiếp tục được thở máy, duy trì vận mạch, sử dụng IVIG, tiến hành lọc máu, xét nghiệm tìm căn nguyên.

Mẫu cấy máu ngay từ khi vào viện đã phát hiện ra trực khuẩn gram âm Burkholderia pseudomallei vào ngày 3/11/2022. Chẩn đoán bệnh của trẻ: Shock nhiễm khuẩn/suy đa tạng/Whitmore.

Trường hợp thứ 2 là bệnh nhân L. Ng. Q., sinh năm 2012, giới tính nam, có địa chỉ tại xã Yên Mỹ, huyện Nông Cống. Bệnh diễn biến 3 tháng, khởi đầu với biểu hiện sốt, sưng đỏ vùng mang tai 5 ngày, được chẩn đoán viêm tuyến nước bọt mang tai phải và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa huyện Nông Cống 20 ngày không đỡ.

Sau đó, bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện Nhi Thanh Hóa chẩn đoán áp xe má phải được chích áp xe và điều trị nội trú 20 ngày; trẻ ra viện tiếp tục điều trị nội trú 7 ngày.

Tuy nhiên, sau thời gian điều trị dài, vùng má phải tổn thương vẫn còn viêm và rỉ dịch mủ, đồng thời xuất hiện thêm cục to đau sau tai nên chuyển Bệnh viện Nhi Trung ương khám và điều trị tiếp vào ngày 1/11/2022.

Tại Bệnh viện Nhi Trung ương, trẻ được chích rạch khối áp xe, cấy dịch mủ từ khối áp xe và điều trị ngoại trú. Kết quả cấy dịch mủ ngày 1/11/2022 tại Bệnh viện Nhi Trung ương đã phát hiện ra trực khuẩn gram âm Burkholderia pseudomallei. Chẩn đoán áp xe phần mềm vùng trước tai phải/Whitmore.

Sau khi nhận được công văn của Bệnh viện Nhi Trung ương về việc thông báo ca bệnh Whitmore, Sở Y tế Thanh Hóa đã ban hành công văn gửi Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh; Trung tâm Y tế các huyện, thị xã, thành phố; các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trên địa bàn về tăng cường phòng, chống bệnh Whitmore.

Theo đó, để thực hiện tốt công tác phòng, chống bệnh Whitmore trên địa bàn tỉnh, Giám đốc Sở Y tế Thanh Hóa đề nghị Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn người dân, cộng đồng chủ động phòng bệnh Whitmore với biện pháp dự phòng cơ bản nhất là che chắn tốt đường hô hấp trong môi trường khói bụi, tăng cường công tác vệ sinh cá nhân, vệ sinh lao động; hạn chế tiếp xúc với đất hoặc nước bùn, đặc biệt là nơi bị ô nhiễm nặng. Sử dụng các phương tiện bảo hộ lao động (giày, dép, găng tay...) đối với những người thường xuyên làm việc ngoài trời, tiếp xúc với đất và nước bẩn, đặc biệt đối với những người có nguy cơ cao.

Khi có vết thương hở, vết loét hoặc vết bỏng cần tránh tiếp xúc với đất hoặc nước có khả năng bị ô nhiễm. Nếu bắt buộc phải tiếp xúc thì sử dụng băng chống thấm và cần được rửa sạch bảo đảm vệ sinh. Những người có bệnh mãn tính như tiểu đường, suy giảm miễn dịch... cần được chăm sóc, bảo vệ các tổn thương để ngăn ngừa nhiễm khuẩn. Khi có nghi ngờ nhiễm bệnh cần đến cơ sở y tế để được tư vấn, khám phát hiện, xét nghiệm xác định nhiễm vi khuẩn Whitmore để được điều trị kịp thời.

Trung tâm Y tế các huyện, thị xã, thành phố tham mưu cho UBND huyện, thị xã, thành phố chỉ đạo tăng cường triển khai các biện pháp phòng, chống bệnh Whitmore trên địa bàn. Tăng cường giám sát dịch tại các bệnh viện theo phân cấp, kịp thời phát hiện những trường hợp mắc bệnh Whitmore để chủ động triển khai phòng, chống trong cộng đồng. Triển khai tuyên truyền về các biện pháp phòng chống Whitmore cho cộng đồng, đặc biệt là tại các khu vực đã ghi nhận ca bệnh, nội dung tuyên truyền cần chú trọng vào việc khuyến cáo người dân các biện pháp phòng, chống dịch.

Các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trên địa bàn thường xuyên tập huấn cho nhân viên y tế tham gia khám phát hiện, điều trị người bệnh mắc Whitmore; cập nhật phác đồ chẩn đoán và điều trị bệnh Whitmore theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Chuẩn bị đầy đủ các điều kiện và tổ chức tốt việc thu dung, khám, phân loại và điều trị bệnh Whitmore. Dự trù vật tư, hóa chất, thuốc thiết yếu phục vụ chẩn đoán và điều trị; tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn người bệnh và người dân hiểu rõ đường lây truyền và biết cách phòng, chống bệnh Whitmore. Thực hiện tốt quy trình kỹ thuật chuyên môn, công tác kiểm soát nhiễm khuẩn và xử lý chất thải y tế, giám sát nhiễm khuẩn tại đơn vị, nhân viên y tế phải tuân thủ đúng hướng dẫn phòng ngừa chuẩn và phòng tránh lây chéo tại cơ sở y tế.

Lê Nam