Lễ hội Đền Đuổm - đền thờ danh tướng Dương Tự Minh tọa lạc tại chân núi Đuổm, xã Động Đạt, huyện Phú Lương (bên QL 3, cách TP. Thái Nguyên 25 km). Lễ hội Đền Đuổm đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia từ năm 2017.

Lãnh đạo Trung ương và địa phương cùng nhân dân thành kính tổ chức phần lễ tại Lễ hội Đền Đuổm năm 2019

 Theo thông lệ từ nhiều đời, hội Đền Đuổm được tổ chức bắt đầu vào ngày 6 tháng Giêng đến tháng 3 âm lịch. Ngày 10/2 (tức mùng 6 Tết Kỷ Hợi, bởi tương truyền rằng đây là ngày sinh của ông), huyện Phú Lương, Thái Nguyên đã long trọng tổ chức Lễ hội Đền Đuổm năm 2019. Dương Tự Minh là một thủ lĩnh người Tày ở phủ Phú Lương (huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên ngày nay) thời nhà Lý ở Việt Nam. Ông được triều đình thời các vua Nhân Tông, Thần Tông và Anh Tông giao cho cai quản phủ Phú Lương và đã làm việc tích cực, góp phần làm cho địa phương phồn thịnh, giữ vững an ninh vùng rừng núi phía bắc. Tục truyền rằng, Đền Đuổm được xây dựng từ năm 1180, bao gồm 3 phần, phía dưới là Phủ Bà, nơi thờ hai phu nhân của ông, đền trung thờ thánh Đuổm Dương Tự Minh, phía trên cùng, núi Đuổm là nơi thờ Mẫu - là mẹ ông.

Đền Trình cửa ngõ để đến với lễ hội  Đền Đuổm theo truyền thống 

Lễ hội Đền Đuổm đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia từ năm 2017. Người dân nơi đây, đời nọ nối đời kia thay mặt cho nhân dân các dân tộc huyện Phú Lương thường trực phụng thờ, tu tạo Đền. Trong tâm thức dân gian: Truyền thuyết núi Đuổm và Dương Tự Minh luôn in đậm trong lòng nhân dân Phú Lương hôm nay và lưu truyền cho muôn đời con cháu mai sau; vì vậy, cứ đến ngày mùng 6 tháng giêng hàng năm, nhân dân các dân tộc huyện Phú Lương và du khách thập phương gần xa lại tụ hội dưới chân núi Đuổm để tri ân ngưỡng vọng về một vị danh tướng, một phò mã áo chàm nổi danh trong lịch sử nước nhà và cầu mong Đức Thánh Đuổm ban cho một năm mới mùa màng bội thu, nhân dân no ấm.

 Hội Đền Đuổm năm nay, được tổ chức thành 2 phần, gồm phần lễ và phần hội do người dân trong huyện đảm nhiệm. 

Trải qua bao biến động thăng trầm của thời gian nhưng Đền Đuổm vẫn giữ được nét cổ kính, uy nghiêm và vẫn giữ được nguyên vẹn kiến trúc gốc, kiến trúc cổ theo kiểu tam cấp bao gồm: Đền Thượng là nơi thờ Mẫu Địa (Cha trời, mẹ đất). Đền Trung thờ Phò Mã Đô uý Dương Tự Minh và Đền Hạ, dưới là hai Phủ (Phủ bên phải thờ công chúa Diên Bình, Phủ bên trái thờ công chúa Thiều Dung, hai phu nhân của ông). Ngày nay, đền Đuổm là cụm công trình kiến trúc, tín ngưỡng, văn hóa tâm linh, danh lam thắng cảnh tiêu biểu của tỉnh Thái Nguyên nói riêng và cả nước nói chung. Từ đây, du khách có thể di chuyển đến các điểm du lịch khác nổi tiếng của Thái Nguyên như hồ Núi Cốc, ATK Định Hoá...

Hoàng Thiệp