Lạm phát có xu hướng tăng chậm

VEPR cho biết, CPI tháng 3 tăng 1,16% so với cùng kì năm ngoái và giảm 0,27% so tháng trước. Các nhóm mặt hàng ghi nhận mức tăng mạnh nhất so cùng kỳ bao gồm: Giáo dục tăng 4,04% do thực hiện lộ trình tăng học phí cho năm học mới 2020 - 2021; Đồ uống và thuốc lá tăng 1,73%; Hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 1,33%. Trong khi đó, hai nhóm mặt hàng có chỉ số giá tiêu dùng giảm mạnh nhất là văn hóa, giải trí và du lịch (giảm 0,71%, so cùng kỳ), do nhiều lễ hội, đền, chùa, hoạt động tâm linh, tín ngưỡng tạm hoãn dưới ảnh hưởng của dịch Covid-19, và bưu chính viễn thông (giảm 0,57% so cùng kỳ).

Nhìn chung, lạm phát có xu hướng tăng chậm trong quý I (lạm phát tháng 1 là -0,97% so cùng kỳ; tháng 2 là 0,70% so cùng kỳ; tháng 3 là 1,16% so cùng kỳ) cho thấy lượng cầu còn yếu. CPI bình quân quý 1/2021 tăng 0,29% so cùng kỳ, mức tăng thấp nhất trong vòng 20 năm trở lại đây là điều đáng chú ý và dường như mâu thuẫn với việc ghi nhận tăng trưởng quý I cao hơn dự kiến của giới quan sát.

“Lạm phát so cùng kỳ năm trước được kỳ vọng sẽ tăng nhanh bắt đầu từ tháng 4/2021 do phục hồi kinh tế khiến nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ tăng. Duy trì các giải pháp nới lỏng tiền tệ (và tài khóa) có thể dẫn đến giá cả tiêu dùng không đạt được mục tiêu dưới 4% vào cuối năm của Chính phủ. Do vậy, chính sách tiền tệ phải cân đối giữa mục tiêu tăng trưởng và kiểm soát lạm phát”, VEPR cho hay.

Thâm hụt NSNN trong phạm vi cho phép

Theo báo cáo của VEPR, thu NSNN quý I/2021 ước tính đạt trên 403,7 nghìn tỷ đồng, bằng 30,1% dự toán năm 2021, tăng 0,3% so với cùng kỳ năm trước nhờ tiến trình phục hồi kinh tế khả quan và nỗ lực huy động các nguồn thu.

Chi NSNN quý I/2021 ước tính đạt 341,9 nghìn tỷ đồng, bằng 20,3% dự toán năm 2021, tăng 0,2% so với cùng kỳ năm 2020 do chủ trương tăng chi cho công tác phòng chống dịch và bảo đảm trật tự, an toàn xã hội vùng biên giới, biển đảo dịp Tết Nguyên đán. Chi đầu tư phát triển ước tính đạt 60,8 nghìn tỷ đồng, bằng 12,7% dự toán năm 2021, giảm 1,4% so với cùng kỳ năm 2020.

Thâm hụt NSNN hiện nằm trong phạm vi Quốc hội cho phép, ở mức 3,23% GDP ước thực hiện. Mặc dù Chính phủ đang nỗ lực mở rộng đầu tư công để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước khó khăn nhưng không nên kỳ vọng quá nhiều vào đầu tư công trong năm nay vì thực trạng thâm hụt ngân sách của Việt Nam diễn ra liên tục trong nhiều năm qua và năm nay có thể thâm hụt nhiều hơn nữa.

Triển vọng kinh tế 2021

Theo VEPR, nền kinh tế toàn cầu đã có dấu hiệu phục hồi với niềm tin đến từ vaccine Covid-19, tuy nhiên vẫn hàm chứa nhiều bất ổn và thiếu sự đồng đều giữa các quốc gia và lĩnh vực kinh tế. Trong các quốc gia phát triển, Mỹ và Trung Quốc là hai quốc gia đánh dấu mức phục hồi nổi bật nhất vào cuối năm 2020. Trong khi đó, các nền kinh tế châu Âu có nguy cơ đối mặt với mức suy giảm kinh tế cao một lần nữa do cấu trúc kinh tế chậm thay đổi, trong khi tiến độ tiêm chủng vaccine chậm chạp và tình hình dịch bệnh xấu đi vào cuối tháng 3. Kinh tế Nhật Bản trong quý IV/2020 cho thấy sự phục hồi, trong khi các nước khác thuộc khối BRICS và ASEAN-5 tiếp tục phục hồi yếu ớt và ghi nhận mức tăng trưởng âm.

Kinh tế Việt Nam trong quý I/2021 tăng trưởng ở mức 4,48% so cùng kỳ, bằng mức tăng trưởng quý trước. Có được thành công trên là do Chính phủ kiểm soát tốt dịch bệnh từ giai đoạn sớm giúp duy trì hoạt động kinh tế trong nước, kỳ vọng về triển vọng kinh tế do việc hoàn tất ký kết Hiệp định thương mại tự do và bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và EU (EVFTA và IPA) đem lại. Đồng thời, tiến độ giải ngân và thi công các dự án đầu tư công trọng điểm được đẩy nhanh hơn. Làn sóng dịch chuyển đầu tư và thương mại nhằm phân tán rủi ro từ cuộc xung đột thương mại Mỹ - Trung. Môi trường vĩ mô ổn định, lạm phát kiểm soát được ở mức chấp nhận được, tạo môi trường cho việc thực thi các chính sách hỗ trợ tăng trưởng.

Tuy vậy, Việt Nam cũng đang gặp nhiều rủi ro và thách thức trong một môi trường kinh tế thế giới bất trắc. Sự tái bùng phát của Covid-19 tại nhiều nước đi kèm với các biện pháp phong tỏa tiếp tục kéo dài thời gian đứt gãy của chuỗi cung ứng trong năm 2021 khiến sức chịu đựng của doanh nghiệp ngày càng yếu hơn. Xung đột địa chính trị giữa các nước lớn có thể khiến một nền kinh tế có độ mở lớn như Việt Nam đối diện những rủi ro bất ngờ. Bên cạnh đó, điểm yếu của kinh tế Việt Nam còn đến từ các rủi ro nội tại như mất cân đối tài khóa lớn, tốc độ và mức độ đầu tư phát triển, đặc biệt là hạ tầng, còn chậm cho hiệu quả quản lý thấp. Sức khỏe hệ thống ngân hàng - tài chính tuy dần được củng cố nhưng còn dễ tổn thương. Sự phụ thuộc nặng nề của tăng trưởng vào khu vực FDI, thiếu tự chủ công nghệ và nguyên liệu...

Trên cơ sở đó, VEPR đưa ra các dự báo về tăng trưởng theo các kịch bản khác nhau về tình hình bệnh dịch. Việc thành lập bộ máy lãnh đạo Đảng - Nhà nước mới, với Chính phủ mới, hứa hẹn một triển vọng kinh tế năng động trở lại trong năm 2021 và sau đó.

“Với điều kiện dịch Covid-19 tiếp tục được khống chế ổn định ở trong nước và kinh tế thế giới bắt đầu khởi sắc do các biện pháp phong tỏa được dần gỡ bỏ, kinh tế Việt Nam năm 2021 có thể đạt mức tăng trưởng trong khoảng 6,0 - 6,3%”, VEPR dự báo.

Bùi Quyền