Đố là nội dung được Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Trần Hồng Hà nêu trong báo cáo số 18/BC-BTNMT gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội liên quan đến một số vấn đề được các đại biểu Quốc hội chất vấn Bộ trưởng Bộ TN&MT tại Phiên họp thứ 9 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ngày hôm nay 16/03.

Bộ trưởng TN&MT báo cáo, hiện nay Bộ đang đẩy nhanh tiến độ xây dựng hành lang pháp lý, hoàn thiện hệ thống pháp luật như Luật Đất đai sửa đổi, các luật liên quan đến quy hoạch, quản lý đất đai đô thị như: Luật Xây dựng, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Đầu tư; thúc đẩy soạn thảo Nghị quyết của Quốc hội, Nghị định của Chính phủ và các thông tư hướng dẫn liên quan đến công tác quản lý nhà nước về đất đai…

Báo cáo của Bộ TN&MT nêu rõ tồn tại, hạn chế, vẫn còn các vi phạm trong việc xác định giá đất để tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trong giao đất, cho thuê đất không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất (đối với trường hợp phải đấu giá quyền sử dụng đất). Tình trạng lấn, chiếm đất, chuyển mục đích sử dụng đất, xây dựng công trình xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp; tự ý phân lô, bán nền không đúng quy định theo pháp luật đất đai, xây dựng; thực hiện việc chuyển quyền sử dụng đất không đúng quy định (như quy định về đăng ký biến động, điều kiện về nhận chuyển quyền sử dụng đất).

Đối với vấn đề đấu giá quyền sử dụng đất, Bộ trưởng Trần Hồng Hà thẳng thắn thừa nhận, vẫn có tình trạng ‘"quân xanh-quân đỏ’, đe dọa rút hồ sơ, để lộ thông tin người tham gia đấu giá".

Bộ TN&MT cũng chỉ rõ trách nhiệm và giải pháp ngăn chặn tình trạng lợi dụng việc trả giá trong các phiên đấu giá đất với mức giá vượt xa giá trị của thị trường để đẩy giá đất các khu vực lân cận lên cao nhằm mục đích trục lợi cá nhân; việc thực hiện các hợp đồng mua bán, chuyển nhượng, hứa mua, hứa bán về đất đai thời gian qua và việc giải quyết các khiếu nại, tố cáo liên quan đến lĩnh vực này.

Đó là, một số quy định về trình tự, thủ tục đấu giá của Luật Đấu giá tài sản còn chưa chặt chẽ, chưa bảo đảm tính linh hoạt để xử lý các tình huống phát sinh trong đấu giá loại tài sản đặc biệt như đấu giá quyền sử dụng đất (cụ thể là quy định về mức tiền đặt trước chưa phù hợp, chưa có quy định về thời gian, trách nhiệm của người có tài sản trong việc thẩm tra hồ sơ, điều kiện và năng lực tài chính của doanh nghiệp tham gia đấu giá...).

Tuy nhiên, hệ thống pháp luật bao gồm pháp luật về đấu giá tài sản, pháp luật về tín dụng, pháp luật về đầu tư, pháp luật về nhà ở chưa quy định điều kiện vốn chủ sở hữu, cam kết bảo lãnh của ngân hàng, sự minh bạch, tính khả thi về huy động vốn, tính khả thi về phương án đầu tư kinh doanh trên khu đất trúng đấu giá cho phù hợp với yêu cầu quản lý trong bối cảnh hiện nay.

Việc áp dụng pháp luật về quản lý thuế để xử lý cho trường hợp đấu giá đất là chưa phù hợp do việc thực hiện cam kết trong hợp đồng nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất trúng đấu giá là tự nguyện theo pháp luật dân sự, không giống như trường hợp được Nhà nước ban hành quyết định giao đất, cho thuê đất (quyết định hành chính).

Bộ TN&MT cho rằng, thời gian từ khi trúng đấu giá đất đến khi hủy quyết định trúng đấu giá do người trúng đấu giá không nộp đủ tiền là khá dài là một sơ hở để các công ty tham gia đấu giá thực hiện các ý đồ như thổi giá bất động sản để tăng giá trị cổ phiếu, cơ cấu lại khoản nợ trong các ngân hàng, bán hàng tồn đọng...

Bộ TN&MT thẳng thắn chỉ rõ, một số địa phương đã xuất hiện hiện tượng "cò đấu giá", "quân xanh-quân đỏ", để lộ thông tin về người đăng ký tham gia đấu giá trước khi cuộc đấu giá diễn ra và tình trạng "xã hội đen" đe dọa cá nhân, tổ chức tham gia đấu giá phải xin rút hồ sơ. Có hiện tượng bỏ giá rất cao một số lô đất rồi bỏ cọc nhằm gây hiệu ứng tạo mặt bằng giá ảo để mua đi, bán lại nhiều lô đất đã trúng đấu giá khác hoặc bán ra các lô đất đã gom trong khu vực nhằm thu lợi. Một số nơi có hiện tượng thông đồng giữa tổ chức tư vấn định giá với người tham gia đấu giá để "dìm giá"... (như vụ đấu giá đất tại tỉnh Thái Bình năm 2020, tại huyện Đông Anh, TP. Hà Nội năm 2021).

Q.N (t/h)