Bộ Thương mại Mỹ (DOC) đã có thông báo về quyết định sơ bộ của đợt xem xét hành chính lần thứ 9 (POR9), giai đoạn từ 1/8/2011 - 31/7/2012, thuế chống bán phá giá (CBPG) phi lê cá tra đông lạnh nhập khẩu từ Việt Nam vào thị trường Mỹ.

Theo đó, thuế CBPG cá tra phi lê đông lạnh nhập khẩu từ Việt Nam trong quyết định sơ bộ của POR9 cho 2 doanh nghiệp bị đơn bắt buộc là 0,42 USD/kg và 2,15 USD/kg và cho các doanh nghiệp bị đơn tự nguyện là 0,99 USD/kg. Phóng viên báo Thương hiệu & Công luận đã có cuộc trò chuyện với ông Trương Đình Hòe (ảnh), Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) để tìm hiểu rõ hơn về sự việc trên.

Thưa ông, VASEP phản ứng thế nào trước việc DOC đột ngột thay đổi cách chọn quốc gia thay thế, đồng thời đưa ra mức thuế trong quyết định sơ bộ cho đợt xem xét hành chính thuế CBPG lần 9?

VASEP hết sức bất ngờ và cũng hết sức bất bình trước việc DOC đột ngột thay đổi cách chọn quốc gia thay thế (là Indonesia chứ không phải Bangladesh), đồng thời phản đối mức thuế trong POR9.

Trước đó, VASEP cùng các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra sang Hoa Kỳ đã khiếu kiện phán quyết cuối cùng POR8 của DOC lên Tòa Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ (US CIT), yêu cầu xem xét tính chính xác trong các tính toán của DOC, buộc DOC phải lựa chọn lại quốc gia thay thế hợp lý hơn và tính toán lại mức thuế. CIT đã chấp nhận đơn khởi kiện và yêu cầu Hải quan Mỹ tạm dừng không thu thuế CBPG của các doanh nghiệp theo kết luận cuối cùng của POR8 cho tới khi có phán quyết cuối cùng của tòa án này.

Quyết định sơ bộ mang tính trừng phạt này của DOC có thể đã chịu ảnh hưởng từ cuộc vận động chính trị của Hiệp hội các nhà nuôi cá nheo Mỹ (CFA). Điều này khiến các doanh nghiệp Việt Nam nghi ngờ về tính công bằng trong quá trình xem xét của DOC. Tổ chức này cần có cái nhìn khách quan hơn, công bằng hơn trong quá trình xem xét vụ kiện cho Việt Nam.

Theo ông, tại sao mức thuế lần này lại cao như vậy và tại sao thương mại Việt Nam tại Mỹ lại cho rằng đây là một quyết định bất ngờ?

Quyết định chọn Indonesia làm quốc gia thay thế để tính giá cá tra của Việt Nam đã dẫn đến mức thuế CBPG trong quyết định sơ bộ lần này tăng cao một cách vô lý. Trong các đợt xem xét hành chính trước đó, chính DOC đã liên tục phản đối chọn Indonesia làm nước thay thế để tính toán giá trị sản xuất đầu vào đối với cá tra Việt Nam, vì quốc gia này không có đầy đủ dữ liệu về giá và thiếu các thông số cơ bản về tài chính. Hơn nữa, Indonesia thực tế chỉ là nước nhập khẩu ròng phi lê cá tra đông lạnh từ Việt Nam, mà không xuất khẩu cá tra ra thị trường thế giới.

Đặc biệt, quyết định chọn Indonesia làm quốc gia thay thế đã mâu thuẫn với chính quyết định của DOC trước đó vào ngày 8/11/2012 khi công bố danh sách 6 quốc gia sẽ được sử dụng làm nước thay thế để tính toán mức thuế CBPG cho POR9, Indonesia không nằm trong danh sách 6 nước này.

Khi đó, DOC đã thừa nhận Indonesia không có sự “tương đồng về điều kiện kinh tế” với Việt Nam đối với hơn một nửa số tiêu chí của POR. Liên tiếp qua các kỳ xem xét hành chính, DOC luôn chọn Bangladesh là quốc gia thay thế để tính toán giá trị sản xuất đầu vào của cá tra Việt Nam.

Bangladesh là nước sản xuất cá tra “hypophthalmus” thương phẩm và nuôi trong ao như Việt Nam, chi phí sản xuất và doanh thu của người nuôi cá tra ở Việt Nam và Bangladesh là tương đương nhau. Chính vì vậy, VASEP cho rằng không có lý do nào để Indonesia trở thành nước thay thế hoặc dữ liệu của nước này được coi là đáng tin cậy hơn trong đợt xem xét hành chính lần này cũng như trong quyết định cuối cùng của đợt xem xét hành chính lần thứ 08 vừa qua.

Như đã thông báo, đây mới chỉ là phán quyết sơ bộ. Còn 120 ngày nữa để xem xét. Vậy VASEP sẽ phải làm gì để phán quyết cuối cùng có lợi hơn cho các doanh nghiệp Việt Nam?

VASEP đã phát đi thông báo phản đối mức thuế trong quyết định sơ bộ của POR9 với cá tra xuất khẩu từ Việt Nam sang Mỹ. VASEP yêu cầu DOC phải thực hiện nhất quán trong việc sử dụng Bangladesh làm quốc gia thay thế để tính giá trị đầu vào đối với cá tra Việt Nam trong quyết định cuối cùng của đợt xem xét hành chính lần thứ 08 và 09 như các năm trước đây.

VASEP cũng đang phân tích các yếu tố về vấn đề chi phí của Indonesia được sử dụng trong vụ kiện lần này để làm cơ sở cho việc hoạch định các chiến lược. Tuy nhiên, sẽ tập trung vào 2 vấn đề: Thứ nhất là tính pháp lý, hay vấn đề củng cố các dữ liệu của Bangladesh, bổ sung thêm các dữ liệu mới thu thập được từ Bangladesh, đồng thời có những nghiên cứu tiếp tục về các dữ liệu của Indonesia.

Thứ hai là vận động hành lang, trên cơ sở VASEP tiếp tục phối hợp với DOC, các nhà nhập khẩu… Chúng tôi hy vọng kết quả cuối cùng có thể thay đổi vì theo thông lệ những năm gần đây, kết quả cuối cùng lại hoàn toàn khác kết quả sơ bộ về quốc gia thay thế.

Hà Thu (Thực hiện)