THCL - Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nhanh chóng trở thành một trong những chính trị gia quyền lực nhất thế giới. Báo Mỹ Business Insider nhìn lại chặng đường mà ông Putin đã đi qua để trở thành người đàn ông quyền lực nhất thế giới và là đối thủ đáng gờm của Mỹ.

Tổng thống Nga Putin nổi tiếng là người mạnh mẽ, quyết đoán

Business Insider ghi nhận, ông Putin đã trải qua một chặng đường rất dài để leo lên đỉnh thành công như hiện nay, sau nhiều năm phục vụ trong cục tình báo Nga và các cơ quan chức trách khác trước khi trở thành lãnh đạo nước này.

Trong những năm gần đây, ông Putin "dính líu" nhiều hơn tới Mỹ. Tân Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bị chỉ trích vì đã tìm cách làm ấm lại mối quan hệ với lãnh đạo nước Nga – quốc gia bị Mỹ luôn cáo buộc đang cố phá hoại nền dân chủ phương Tây.

Hãy cùng nhìn lại chặng đường mà ông Putin đã đi qua để trở thành người đàn ông quyền lực nhất thế giới và là đối thủ đáng gờm của Mỹ.

Sự nổi lên của Putin

Ông Putin sinh năm 1952, trong một gia đình thuộc tầng lớp lao động ở Leningrad. Cha ông là một cựu chiến binh và là một công nhân nhà máy. Putin lớn lên trong một căn hộ theo phong cách Liên Xô cùng với hai gia đình khác, đây là một đặc trưng ở Liên Xô thời bấy giờ.

Putin đặc biệt yêu thích các bộ tiểu thuyết và các chương trình truyền hình gián điệp. Khi còn đi học, ông đã đến cơ quan an ninh và tình báo KGB và hỏi "liệu mình có thể gia nhập cơ quan hay không" - đây là thông tin nhà báo Ben Judah viết trong cuốn sách viết về tổng thống Nga Putin.

Các nhân viên tại trụ sở KGB lúc đó đã nói với chàng trai trẻ Putin rằng, hãy học luật thật chăm chỉ và Putin đã làm đúng như vậy. Ông theo học tại Đại học quốc gia Leningrad và sau đó làm việc với vai trò môt điệp viên KGB  tầm trung ở nước ngoài trong 17 năm.

Một bức ảnh hiếm về thời trai trẻ của ông Putin

Đó là quãng thời gian ông có được trải nghiệm mang tính xác định trong cuộc đời mình.

Năm 1989, ở Dresden, một đám đông đã tụ tập bên ngoài trụ sở KGB để phản đối. Ông Putin đã kể lại rằng KGB lúc đó không thể làm gì nếu không có mệnh lệnh từ Mátxcơva và Mátcơva thì không có động tĩnh gì.

“Mátxcơva hoàn toàn im lặng, tôi có cảm giác rằng đất nước này không còn tồn tại nữa. Rằng nó đã biến mất. Rõ ràng, Liên Xô đã rất yếu và có một chứng bệnh lâu năm mà không được chữa trị, đó là căn bệnh tê liệt”, theo lời ông Putin kể lại trong cuốn sách của Judah.

Judah viết rằng: “Với Putin và thế hệ của ông, những người không xuất thân từ tầng lớp trí thức, những người tin vào những điều họ được nghe về thành công của siêu cường Liên Xô, thì thời khắc ấy là một vết sẹo lớn”.

Khi trở thành tổng thống Nga, ông Putin nổi tiếng với chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa yêu nước, những điều này có thể lý giải được khi quay ngược trở lại thời trai trẻ của ông. Theo một bài viết về Putin đăng trên báo Mỹ The Washington Post năm 2000, ông từng từ chối đọc một cuốn sách do một kẻ đào ngũ của Liên Xô viết vì ông “không đọc sách của những kẻ phản bội lại Đất Mẹ”.

Bắt đầu sự nghiệp chính trị

Năm 1991, ông Putin đã chính thức thôi việc ở KGB, quay trở lại thành phố Leningrad (nay đổi lại tên thành St.Petersburg và làm việc cho thị trưởng dân chủ đầu tiên của thành phố (và đồng thời từng là giáo sư luật) Anatoly Sobchak.

Ông Putin làm việc chủ yếu trong hậu trường và vẫn là một nhân viên bình thường. Ông được cho là người giám sát xem mọi việc được hoàn thành, và là “cánh tay không thể thiếu của ông Sobchak”.

Judah viết rằng ông Putin thừa hưởng tư duy chính trị của ông Sobchak, một người được biết tới với tính cách rất quyết đoán.

Ông Putin rất trung thành với Sobchak. Khi ông Sobchak không được tái đắc cử làm thị trưởng, người chiến thắng cũng cho Putin một chân trong ê kíp của ông, nhưng ông Putin đã từ chối và nói rằng: “Thà bị treo cổ vì lòng trung thành còn hơn được thưởng cho sự phản bội”.

Ông Putin thời điểm tháng 2/2000

Năm 1996, ông Putin và gia đình chuyển đến Mátxcơva. Ở đó, ông đã nhanh chóng thăng tiến và trở thành người đứng đầu FSB, cơ quan kế thừa của KGB vào năm 1998. Ông Boris Yeltsin, tổng thống Nga lúc bấy giờ đã cất nhắc ông Putin vào vị trí đó.

Tờ Newsweek nhận xét rằng đó là “vị trí mà tổng thống chỉ trao cho trợ lý tin cậy nhất”.

Thủ tướng được chỉ định và nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên

Tháng 8/1999, Tổng thống Yeltsin đã bổ nhiệm ông Putin làm thủ tướng nước Nga, đây là lần bổ nhiệm thủ tướng thứ năm của ông Yeltsin chỉ trong hai năm. Ở Nga, thủ tướng là người đứng thứ hai trong bộ máy chính quyền và có trách nhiệm báo cáo mọi việc với tổng thống.

Và sau đó, đột nhiên ông Yeltsin tuyên bố từ chức và đề cử ông Putin vào vị trí tổng thống vào đêm giao thừa năm 1999. Sau đó ông Putin đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 3 năm đó.

Nhiều người tin rằng ông Yeltsin đã đẩy ông Putin lên làm tổng thống để bảo vệ chính mình. Cuộc chiến ở Chechnya mà lực lượng Nga lúc bấy giờ đang chiến đấu với quân ly khai đòi độc lập cho khu vực đó đang chuẩn bị tiến về phía nam, và số lượng người ủng hộ ông Yeltsin đã giảm đi đáng kể.

Ông Yeltsin được xem là người có công phát hiện ra ông Putin

Một trong những bước đi đầu tiên của tổng thống Putin là bảo vệ người tiền nhiệm Yeltsin, trao cho ông “quyền miễn trừ khỏi các cuộc điều tra hình sự và hành chính, bảo vệ các giấy tờ, nơi cư trú và các tài sản khác của ông không bị điều tra và tịch thu”.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Putin chủ yếu tập trung vào các vấn đề trong nước. Ông có hai vấn đề lớn trong chương trình nghị sự của mình: Giải quyết cuộc chiến ở Chechnya và các đầu sỏ chính trị thời Yeltsin.

Ông Putin đảm nhiệm cương vị lãnh đạo chèo chống một nước Nga giữa lúc cực kỳ phức tạp. Đất nước này đang có chiến tranh ở Chechnya, khu vực vốn là một thực thể hành chính của Nga.

Ngoài ra, các nhà tài phiệt chính trị thời Yeltsin lúc đó đang ngày càng muốn mở rộng sức ảnh hưởng chính trị của mình. Ông Putin đã nhận ra rằng các nhân vật này có tiềm năng sẽ còn mạnh hơn cả ông, vì vậy ông đã ký một thỏa thuận với họ.

Theo một số kênh thông tin, “vào tháng 7/2000, ông Putin đã nói với các nhà tài phiệt chính trị rằng ông sẽ không can thiệp vào công việc làm ăn của họ cũng như không tái quốc hữu hóa các nguồn tài nguyên của quốc gia, miễn là họ đứng ngoài chính trị, nói cách khác là họ không được thách thức hay chỉ trích tổng thống”.

Và với cuộc chiến Chechnya lần thứ hai, ông Putin đã có tiếng thơm là “con người của hành động”.

Năm 2002, một nhà hát ở Mátxcơva đã bị 40 tay súng ly khai Chechnya chiếm giữ, những kẻ khủng bố này do thủ lĩnh ly khai khét tiếng Movsar Barayev dẫn dắt. Trong ba ngày bắt cóc con tin cân não, đã có 129 trong số 912 con tin bị chết.

Những dấu mốc đáng chú ý trên con đường sự nghiệp của tổng thống Nga Putin

Đó là thời khắc quan trọng với ông Putin, nhiều người dự đoán sự ủng hộ ông trong nước sẽ giảm mạnh. Nhưng “cách giải quyết quyết đoán của ông đối với cuộc bao vây và việc ông từ chối đàm phán với những kẻ bắt giữ con tin đã càng làm vững chắc danh tiếng “con người hành động” của ông Putin.” Sự ủng hộ ông đã tăng lên 83% sau khi vụ việc này kết thúc.

Tổng thống Nga Putin

Tái đắc cử

Năm 2004, ông Putin lại tái đắc cử. Ông tiếp tục tập trung vào các vấn đề trong nước, nhưng đã gặp phải một sự chỉ trích lớn vì cứng rắn với truyền thông trong nước.

Bất chấp điều này, ông Putin có vẻ vẫn rất được yêu mến ở Nga.

Trong hai nhiệm kỳ đầu tiên của ông, GDP của Nga đã tăng 70% và đầu tư tăng 125%. Nước Nga của ông Putin may mắn vì dựa chủ yếu vào dầu lửa (sau này, sự sụt giảm giá dầu đã khiến nền kinh tế suy yếu nghiêm trọng).

Lần thứ hai làm thủ tướng

Năm 2008, khi ông Dmitry Medvedev được bầu làm tổng thống, một ngày sau ông Mevedev đã chỉ định ông Putin làm thủ tướng. Và sau đó xảy ra cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Nền kinh tế Nga đã rơi vào hoàn cảnh đặc biệt khó khăn vì dựa quá nhiều vào đầu tư từ phương Tây.

Ngoài ra khủng hoảng còn cho thấy nền kinh tế Nga phụ thuộc vào dầu lửa và khí đốt tự nhiên ra sao, đồng thời cũng chỉ ra nền công nghiệp hòa quyện chặt với nền kinh tế chính trị của nước này như thế nào, theo như Viện Brookings.

Cùng năm 2008, Nga lại liên quan đến một cuộc xung đột quân sự kéo dài 5 ngày, được gọi là Chiến tranh Nga-Georgia. Cuộc chiến xảy ra giữa Nga, Georgia, khu vực Nam Ossetia và Abkhazia.

Binh sỹ Nga trong cuộc tập trận tại Chechnya

Hai khu vực trên đã cố giành độc lập từ năm 1990, và phương Tây lên án Nga công nhận nền độc lập của hai khu vực này. Nam Ossetia vẫn bị coi là “một phần chính thức của Georgia” và Georgia vẫn coi Abkhazia là một “khu vực ly khai” của nước này.

Nhiệm kỳ tổng thống hiện tại

Năm 2012, ông Putin lại thắng cử lần thứ ba, và lần này nhiệm kỳ của ông kéo dài tận 6 năm.

Cuộc bầu cử này gây tranh cãi rất nhiều. Tính hợp hiến của nhiệm kỳ thứ ba gây ra nhiều tranh cãi, và phương Tây luôn cho rằng có gian lận trong cuộc bầu cử. Nhưng chính thức thì ông Putin vẫn giành được 64% phiếu bầu.

Vào tháng 3/2014, ông Putin khiến cả thế giới chú ý khi sáp nhập Crimea, đây là động thái địa chính trị phức tạp và gây tranh cãi nhất năm.

Tổng thống thân Nga bị lật đổ của Ukraine Viktor Yanukovych đã gửi một lá thư cho tổng thống Putin nhờ ông cử quân Nga tới “khôi phục lại luật pháp và trật tự ở Ukraine”.

Quốc hội Nga đã trao cho tổng thống Putin “quyền lực mở rộng được sử dụng quân đội để đối phó với biến động chính trị ở Ukraine. Biến động chính trị khiến Ukraine không còn là đồng minh của Điện Kremlin và thiết lập một chính phủ mới thân phương Tây, chính phủ Ukraine tại Kiev đe dọa sẽ tiến hành chiến tranh nếu Nga cử quân tiến sâu vào Ukraine”, The New York Times đưa tin.

Vào ngày 2/3, Nga hoàn toàn kiểm soát bán đảo Crimea.

Đội quân "những người lịch sự" trong chiến dịch nga sáp nhập bán đảo Crimea

Gần đây nhất, ông Putin đã bắt đầu khai thác quan hệ với Trung Quốc, chủ yếu vì Nga cần các đối tác thương mại khác sau khi bị phương Tây áp đặt các lệnh trừng phạt vì cuộc khủng hoảng Ukraine.

Bị phương Tây xem là mối đe dọa

Các chuyên gia lo ngại rằng trật tự thế giới tự do đang bị đe dọa. Theo quan điểm này, các nước nên can thiệp vào các nước khác khi các giá trị tự do bị nguy hiểm. Ông Trump có vẻ như có cùng quan điểm với Putin về NATO khi nói rằng NATO đã “lỗi thời”.

Nếu NATO tan rã, đó sẽ là chiến thắng cho Putin. Ông đã mở rộng quyền lực của Nga trên toàn thế giới, bao gồm cả Trung Đông và NATO là một chướng ngại ngăn cản ông mở rộng ảnh hưởng của mình vào Đông Âu sâu hơn.

Và trong những năm gần đây Nga cũng chẳng còn thân thiện với Mỹ.

Thiếu tướng Nga đã nghỉ hưu Evgeny Buzhinsky đã trả lời BBC hồi năm ngoái rằng Nga coi phương Tây là một bên tham chiến, với lí do là các biện pháp trừng phạt Nga và cấm đội tuyển Paralympic của Nga không được tham dự Olympic Rio vì sử dụng doping là các hành vi hiếu chiến chống lại Nga.

“Tất nhiên là có phản ứng. Theo như cách nhìn của Nga và ông Putin, đó là một cuộc đối đầu toàn diện trên mọi mặt trận. Nếu các ngài muốn một cuộc đối đầu, các ngài sẽ được như ý,” ông Buzhinsky trả lời BBC. “Nhưng đó sẽ không phải là cuộc đối đầu mà không ảnh hưởng gì tới lợi ích của Mỹ. Các ngài muốn một cuộc đối đầu, và các ngài sẽ có một cuộc đối đầu ở mọi nơi”.

Putin và Trump

Cả Putin và Trump đều có khuynh hướng dân tộc. Ông Putin thúc đẩy mạnh mẽ chủ nghĩa dân tộc Nga, còn ông Trump lại điều hành trên nền tảng “khiến nước Mỹ vĩ đại trở lại” với khẩu hiệu “Nước Mỹ trên hết”.

Ông Trump cũng đã trực tiếp ca ngợi ông Putin trong một số dịp. Vào tháng 9/2016, ông Trump ca ngợi rằng ông Putin “kiểm soát đất nước rất tốt” và dù ông Trump không thích hệ thống chính phủ của Nga, ông Putin vẫn là một lãnh đạo giỏi hơn ông Obama.

Ông Trump đã không ít lần công khai ca ngợi tổng thống Nga Putin

Tờ The New Republic vào tháng 9/2016 đã viết những dòng suy ngẫm tại sao ông Trump lại có vẻ bị thu hút bởi xu hướng chính trị của ông Putin như vậy:

“Chính sách đối ngoại của ông Putin dựa trên việc khẳng định thẳng thắn lợi ích quốc gia ngay cả khi phải thách thức các quy tắc quốc tế. Như vậy, chính sách đối ngoại của ông Putin gần gũi với những gì ông Trump phác họa hơn là ông Obama. Hơn nữa, ông Putin là một người chuyên hành động mà không lo lắng về sự ủng hộ từ Quốc hội…”.

“Theo ông Trump, ông Putin đã khiến nước Nga vĩ đại trở lại. Và với cách ông Trump nói về việc đạt được các mục tiêu chính trị của mình “mọi người sẽ thực hiện điều tôi nói, tin tôi đi”, rõ ràng ông Putin là hình mẫu lãnh đạo của ông Trump.

Đặng Phương Thảo - VietTimes