THCL “Mới đầu, thương lái TQ nhảy vào, họ mời gọi bà con dành đất trồng khoai lang và hứa sẽ thu mua với giá cao. Bà con nghe theo, ồ ạt trồng khoai lang. Cuối cùng thì… chết đứng”.

Đó là bức xúc của một nông dân ở Vĩnh Long, sau khi thương lái TQ vào dụ bà con dành đất trồng khoai lang, rồi họ ép giá… khiến người nông dân dở khóc dở cười.

Chuyện này xảy ra không biết bao nhiêu lần, nhưng người nông dân vốn thật thà tin người, lại không được cơ quan nào hướng dẫn, bảo vệ, vì thế, giống như mọi năm, năm nay, nông dân Vĩnh Long lỗ nặng vì trồng khoai lang…

Chuyện trồng chuối cũng lâm cảnh tương tự.

Ông Trần Văn Thông, xã An Khánh (Châu Thành, Đồng Tháp) trăn trở: “Trồng chuối, mặc dù không tốn nhiều công sức như các loại cây trồng khác, nhưng để cho trái quanh năm và đạt năng suất cao thì vẫn phải tốn chi phí đầu tư. Năm trước, chuối được giá nên thu hoạch lãi trên 250 triệu đồng, còn với giá thấp như hiện nay, nguồn thu giảm đi một nửa”.

Anh Lê Văn Tâm, thương lái chuyên thu mua chuối ở huyện Cờ Đỏ (TP. Cần Thơ) phân bua: “Gia đình tôi 5 thành viên, đều theo nghề thu mua chuối, tổng thu nhập trên 1,5 triệu đồng/ngày. Năm nay, giá chuối xuống thấp khiến nguồn thu nhập giảm đáng kể. Vì không xuất khẩu được nên không dám gom hàng số lượng lớn”.

Chuối được xuất khẩu sang TQ, hiện thị trường này ngừng mua dẫn đến rớt giá mạnh, chỉ tiêu thụ trong nước, cung ứng cho thị trường Campuchia nhưng mức độ có hạn. Thực tế, nhiều hộ trồng chuối ở miền Tây Nam Bộ đang… khóc ròng.

Tại Việt Nam, luôn tràn ngập hàng hóa (quần áo, giày dép, thực phẩm, trái cây, đồ chơi trẻ em…) nhập khẩu từ TQ nhiễm hóa chất độc hại.  Người tiêu dùng từ nông thôn đến thành thị, đều trở thành nạn nhân của những thứ hàng hóa này, ngay tại “sân nhà”? Đối với nhiều vùng nông thôn, thương lái TQ ví như một “sân riêng” của họ, tha hồ thao túng, lừa gạt… mà không hề gặp bất kỳ sự cản trở nào?

Thương lái TQ thu mua những thứ mà không ai có thể ngờ như đỉa, lá điều khô và cả rễ cây – tận diệt… Người nông dân, mặc dù không biết thương lái TQ mua một số nông sản để làm gì, cho dù cảnh giác trước chiêu trò của họ, song vì hám lợi nên đã đổ xô trồng, gom hàng, không hay biết về những hệ lụy sau đó là gì; cho đến khi biết bị lừa thì đã muộn: sản phẩm quá thừa, bán không hết, buộc phải hạ giá. Thương lái TQ nhân cơ hội đó mua với giá bèo. Nhưng tệ hại hơn là họ chỉ hứa mà không mua, rồi cao chạy xa bay, khiến người nông dân “sống dở chết dở”.

Từ lâu, thương lái TQ đã luôn tìm cách ép giá hàng nông sản Việt Nam, chứ chẳng phải bây giờ, không chỉ khiến cho nông dân khốn đốn, mà còn gây mất cân bằng thị trường nông sản trong nước.

Đối với người nông dân miền Tây sông nước, mảnh vườn, thửa ruộng, gieo trồng mùa nào thức nấy - họ gắn bó một đời, đổ biết bao mồ hôi công sức, tiền bạc… Song những năm qua, dù được mùa nhưng nông dân vẫn lỗ và lỗ, do thường xuyên bị thương lái TQ ép giá, thậm chí bị lừa.

Thương lái TQ điều khiển người nông dân Việt Nam quá dễ dàng? Và người nông dân càng ngày càng trở nên đơn độc? Họ đang thiếu sự hỗ trợ, thiếu sự điều phối nông sản hợp lý? Hầu như sự ưu đãi đối với người nông dân còn quá khiêm tốn. Do sự hiểu biết còn hạn chế, ít vốn… nên họ thiếu tầm nhìn xa. Có phải vì thế mà thị trường nông sản Việt Nam đang là một “sân chơi” trong tay thương lái TQ?

Biết đến bao giờ, người nông dân mới được hưởng thành quả của mình một cách công bằng và hợp lý?.

Dương Hải