Việt Nam và Anh đã có Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA), hai bên thỏa thuận cắt giảm ngay 65% số dòng thuế khi hiệp định UKVFTA có hiệu lực. Điều này đồng nghĩa với việc tăng lên tới 99% số dòng thuế được cắt giảm sau từ 6-9 năm. Đối với hạt điều, trong UKVFTA, Vương quốc Anh cam kết xóa bỏ ngay thuế quan đối với mặt hàng hạt điều tươi của Việt Nam, bao gồm: hạt điều tươi hoặc khô, đã hoặc chưa bóc vỏ (HS 08013100, 08013200). Bên cạnh đó, các sản phẩm hạt đã chế biến, trong đó có hạt điều nhập khẩu từ Việt Nam (mã HS 200819) cũng được Vương quốc Anh cam kết xóa bỏ hoàn toàn thuế quan kể từ khi Hiệp định chính thức có hiệu lực.

Cơ hội ưu đãi thuế quan là vậy, nhưng với sự thay đổi của hàng loạt chính sách thương mại và quy định nhập khẩu của nước này và sự chuyển động không ngừng từ xu hướng tiêu dùng, thị hiếu, kênh phân phối…  đòi hỏi doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần nắm vững.

Đơn cử như về quy tắc xuất xứ đối với sản phẩm hạt điều trong UKVFTA, hạt điều đã hoặc chưa bóc vỏ, tiêu chí xuất xứ hàng hoá tại Hiệp định UKVFTA là xuất xứ thuần tuý, đồng thời trọng lượng đường không có xuất xứ được sử dụng không vượt quá 20% trọng lượng sản phẩm. Bên cạnh đó, Hiệp định UKVFTA quy định công đoạn tách vỏ hạt là công đoạn gia công đơn giản, sẽ không được tính đến khi xét xuất xứ của sản phẩm. Như vậy, trường hợp nhập khẩu hạt điều chưa bóc vỏ từ Cam-pu-chia về Việt Nam sau đó thực hiện bóc vỏ và xuất khẩu sang Vương quốc Anh thì hạt điều đã bóc vỏ này không được coi là có xuất xứ theo UKVFTA. Hạt điều đã hoặc chưa bóc vỏ đều phải có xuất xứ thuần tuý tại Việt Nam thì mới được coi là đáp ứng tiêu chí xuất xứ theo UKVFTA. Đối với hạt điều chế biến, Hiệp định UKVFTA cho phép sử dụng nguyên liệu hạt điều không có xuất xứ ngoài Vương quốc Anh và Việt Nam với điều kiện nguyên liệu đường không có xuất xứ được sử dụng trong quá trình sản xuất không vượt quá 20% trọng lượng của sản phẩm.

Đối với xu hướng tiêu dùng, thị hiếu, trong cuốn “Cẩm nang xuất khẩu hạt điều sang thị trường Vương quốc Anh” của Bộ Công Thương thông tin, tại Vương quốc Anh, tiêu thụ hạt điều lớn nhất thuộc phân khúc các loại hạt, chủ yếu là hạt rang muối. Theo Statista, phân khúc các loại hạt tại Vương quốc Anh dự kiến đạt doanh thu 1,56 tỷ USD vào năm 2023, đồng thời thị trường dự kiến đạt tăng trưởng hàng năm vào khoảng 4,99% cho toàn bộ giai đoạn 2023-2028. Trong phân khúc các loại hạt, có hai xu hướng khác nhau đang ảnh hưởng đến tiêu dùng. Một là phát triển các hương vị rang khác nhau hoặc bọc vị để đa dạng hóa sản phẩm và phù hợp với sở thích khẩu vị khác nhau. Xu hướng khác là ngày càng có nhiều loại hạt điều chưa ướp muối và chưa rang như một sự thay thế lành mạnh hơn cho đồ ăn nhẹ ướp muối. Vương quốc Anh được coi là thị trường có nhiều đổi mới nhất trong việc tiêu thụ hạt điều tại các quốc gia phát triển. Hạt điều được sử dụng như một món ăn nhẹ rang mặn hoặc được sử dụng rộng rãi với nhiều hương vị khác nhau.

Về chất lượng, các tiêu chuẩn của Vương quốc Anh cơ bản vẫn dựa trên nền tảng của EU, vốn được xây dựng theo tiêu chuẩn của Ủy ban Kinh tế Liên hợp quốc về châu Âu (UNECE) và Tiêu chuẩn Codex (Codex Alimentarius). Các loại nông sản, thực phẩm, bao gồm cả hạt điều phải tuân thủ các tiêu chuẩn thị trường chung. Các sản phẩm phù hợp với các tiêu chuẩn của UNECE sẽ được coi là phù hợp với các tiêu chuẩn thị trường…

Vì vậy, khi xuất khẩu hạt điều sang thị trường này, một số chuyên gia cho rằng, các doanh nghiệp cần nâng cao năng lực cạnh tranh, kiểm soát chặt chẽ quy trình sản xuất, tăng cường áp dụng khoa học công nghệ, đẩy mạnh liên kết chuỗi từ sản xuất, chế biến đến xuất khẩu. Bên cạnh đó, lựa chọn phân khúc thị trường và kênh phân phối phù hợp với sản phẩm và quy mô của doanh nghiệp; chú trọng tìm hiểu thị hiếu, đặc trưng thị trường. Ví dụ, nếu sản phẩm đã có thương hiệu nên tiếp cận phân khúc thị trường bán lẻ chuyên ngành sẽ được giá cao hơn nhưng đòi hỏi chất lượng sản phẩm ổn định thay vì bán sản phẩm cho các nhà bán lẻ đã có thương hiệu sau đó họ sẽ đóng gói dưới thương hiệu của họ, hoặc bán sản phẩm thô. Các doanh nghiệp cần có kế hoạch nghiên cứu và tiếp cận các nhà nhập khẩu, các kênh phân phối và hệ thống bán lẻ tại đây, qua đó có thể thâm nhập vào Vương quốc Anh nói riêng và thị trường châu Âu nói chung...

Minh Anh(t/h)