Thả cho sâm trôi theo dòng sông về Việt Nam, trà trộn sâm với hoa quả, bánh kẹo, mỹ phẩm nhập khẩu; lợi dụng sông, suối địa hình khó khăn để vận chuyển…

Nhiều hình thức nhập lậu sâm diễn ra ở các tỉnh biên giới miền núi phía Bắc để vào Việt Nam rồi gắn mác Sâm Ngọc Linh và Sâm Lai Châu được các cơ quan chức năng thông tin tại Tọa đàm "Giải pháp ngăn chặn và xử lý sâm nhập lậu, bảo vệ người trồng sâm Việt Nam" do Báo Nông thôn Ngày nay tổ chức ngày 8/9.

Tại vùng Sâm Ngọc Linh và Sâm Lai Châu chủ yếu đang ở giai đoạn nhân giống, chưa có sản lượng lớn bán ra thị trường. Trong khi đó, sâm giả mạo Sâm Ngọc Linh, Sâm Lai Châu được rao bán trên mạng xã hội với giá rẻ hơn sâm chính gốc hàng chục lần, gây lũng đoạn thị trường sâm Việt Nam.

Hiện có hai vùng trồng sâm có giá trị tại Việt Nam là: vùng sâm Ngọc Linh trồng tại Quảng Nam, Kon Tum và vùng trồng sâm Lai Châu tại tỉnh Lai Châu. Trong đó, sâm Ngọc Linh - loại sâm đặc hữu ở Quảng Nam và Kon Tum với hàm lượng saponin vượt trội các loại sâm nổi tiếng trên thế giới.

Tại tỉnh Kon Tum, có 1.165 hộ gia đình; 30 nhóm hộ, tổ liên kết sản xuất và 5 doanh nghiệp sản xuất sâm Ngọc Linh với tổng diện tích đã trồng sâm Ngọc Linh là 1.749,3 ha với khoảng 29,9 triệu cây.

Tại tỉnh Quảng Nam, diện tích quy hoạch bảo tồn và phát triển sâm Ngọc Linh của tỉnh Quảng Nam là 15.568 ha, tổng diện tích rừng có trồng sâm Ngọc Linh là 456 ha. Năng suất ước tính khoảng 547 kg/ha (đối với loại sâm sau khi trồng được 5 năm tuổi).

Hiện nay, giá sâm Ngọc Linh chính gốc loại 1 lên đến hơn 300 triệu đồng/kg, sâm Lai Châu cũng có giá trên 120 triệu đồng/kg. Còn trên thị trường trôi nổi, loại sâm mạo danh sâm Ngọc Linh, sâm Lai Châu có mức giá chỉ vài triệu đồng/kg.

Đáng chú ý, xuất hiện những đầu mối ngay tại Lào Cai, Lai Châu nhập lậu sâm từ Trung Quốc về để trà trộn, mạo danh thành sâm Việt Nam. Khi kiểm nghiệm sâm của Trung Quốc, có những mẫu phát hiện dư lượng thuốc bảo vệ thực vật gấp nhiều lần cho phép. Trong đó, có cả hoạt chất bảo vệ thực vật đã cấm ở Việt Nam.

Việc này không chỉ ảnh hưởng tới sức khoẻ, ảnh hưởng tới thương hiệu mà những người trồng sâm ở Việt Nam, đặc biệt là nông dân, doanh nghiệp đã đầu tư nhiều tiền của vào lĩnh vực này có nguy cơ bị ảnh hưởng nặng nề từ sâm lậu, thậm chí có thể dẫn tới phá sản. Thực trạng đó đòi hỏi phải có các giải pháp hữu hiệu để ngăn chặn và xử lý sâm nhập lậu từ Trung Quốc.

Đại tá Đỗ Đình Cường, Trưởng phòng Phòng chống ma túy và tội phạm, Bộ đội Biên phòng tỉnh Lai Châu cho hay, các đối tượng bỏ sâm Trung Quốc vào thùng rồi thả trôi ở sông khu vực biên giới. Một số đối tượng bên Việt Nam sẽ đón nhận.

Việc buôn lậu sâm diễn ra từ năm 2021, lực lượng Biên phòng đã tăng cường hoạt động tuần tra, kiểm soát, tiến hành khởi tố 2 đối tượng và thu 172,9km sâm, định giá 246 triệu đồng.

Các vụ việc bắt được hàng thả trôi sông, khi đối tượng phát hiện sẽ không nhận, tạo thành hàng vô chủ. Khi đó, lực lượng Biên phòng phối hợp với một số cơ quan khác tiến hành tiêu hủy. Trong quá trình bắt các đối tượng, về hình sự có một khó khăn rất lớn chính là giám định hàm lượng có trong sâm.

“Thực ra, sâm Trung Quốc nhập về là sâm Lai Châu đã được người dân Trung Quốc thu mua từ trước đó về và lai tạo giống, nên khi đưa đi giám định rất khó phát hiện để xử lý", Đại tá Đỗ Đình Cường cho biết.

Trước đó, ngày 1/6/2023, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đã ký Quyết định 611/QĐ-TTg Phê duyệt Chương trình phát triển sâm Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045.

Mục tiêu chung của chương trình là xây dựng và phát triển sâm Việt Nam thành ngành hàng có giá trị kinh tế cao, là sản phẩm chủ lực trong lĩnh vực y - dược và chăm sóc sức khỏe, mang thương hiệu sản phẩm quốc gia; góp phần tạo việc làm, thu nhập cho người dân, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Thiên Trường