THCL Chiều ngày 22/2, tại TP. Hồ Chí Minh, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) đã tổ chức Tọa đàm về định hướng sửa đổi Nghị định 109. Trong đó, đưa ra nhiều đề xuất “cởi trói” cho xuất khẩu gạo.

Cần có nhiều biện pháp “cởi trói” cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo

Sau 6 năm thực hiện, Nghị định 109 đã bộc lộ một số điểm bất cập, cần sửa đổi. Tại buổi tọa đàm này, hầu hết các ý kiến đều cho rằng các quy định này cần phải được sửa đổi theo hướng nâng cao chất lượng lúa gạo Việt, để đáp ứng nhu cầu thị trường trong bối cảnh hiện nay.

Tại tọa đàm, một số doanh nghiệp xuất khẩu gạo cho rằng nhiều quy định trong Nghị định 109 đều mang tính chất hình thức, không phù hợp với tình hình kinh doanh của doanh nghiệp hiện nay như: Công suất kho, công xuất cơ sở xay xát, địa điểm đặt kho, máy xay xát, vùng nguyên liệu… cho đến giấy phép, đăng ký hợp đồng xuất khẩu mới.

Ông Ngô Văn Nam, Tổng Giám đốc Công ty TNHH ADC cho biết, công ty ông có vùng nguyên liệu khoảng 35.000ha với 6.000 nông dân, hệ thống nhà máy xay xát, kho bãi có sức chứa 30.000 tấn. Dù có điều kiện để đăng ký xin giấy phép xuất khẩu gạo, nhưng công ty này không trực tiếp làm mà có một công ty con để thực hiện điều này.Theo ông Nam, mỗi lần xin phép xuất khẩu gạo vừa tốn thời gian, vừa tốn chi phí của doanh nghiệp, chi phí này khá đắt đỏ, không dưới 20.000 USD/lần

Chưa hết, mỗi lần xuất khẩu, doanh nghiệp phải báo cáo số liệu cho cơ quan chức năng, rằng xuất khẩu được bao nhiêu, tồn kho bao nhiêu… Những việc này rất nhỏ nhưng rất tốn thời gian, thậm chí doanh nghiệp phải tuyển thêm người chỉ để làm báo cáo. Do vậy, vị Giám đốc này đề xuất bãi bỏ các điều kiện về kho bãi… để giảm chi phí không cần thiết cho doanh nghiệp.

Tiến sỹ Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng Viện VEPR cho rằng việc sửa đổi Nghị định 109 phải theo hướng tới tạo điều kiện tối đa cho các doanh nghiệp tham gia xuất khẩu. Đồng thời, phản ánh được tính đa dạng của thị trường chứ không mang tính rập khuôn mà các doanh nghiệp phải tuân thủ như hiện nay. Trên tinh thần đó, VEPR đề xuất bãi bỏ một loạt các quy định về quy mô kho bãi, vùng nguyên liệu… trong Nghị định 109.

Lo ngại nếu “cởi trói” bãi bỏ các điều kiện về xuất khẩu gạo sẽ dẫn đến tình trạng nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cạnh tranh bằng cách hạ giá bán, ông Võ Hùng Dũng, Giám đốc VCCI Cần Thơ cho rằng đó là cách nghĩ của những doanh nghiệp lớn vì chưa có khảo sát nào chứng minh doanh nghiệp nhỏ phá thị trường. Ngược lại công ty lớn tác động thị trường mạnh, nếu họ phá giá thì chắc chắn giá toàn thị trường chao đảo rớt giá theo.

Bà Đặng Thị Liên, Tổng giám đốc Công ty Lương thực thực phẩm Long An cho rằng, không nên bỏ quy định doanh nghiệp xuất khẩu gạo phải có vùng nguyên liệu nhưng không nên khống chế về diện tích. Bởi trong tình hình xuất khẩu gạo hiện nay, bắt buộc doanh nghiệp phải có vùng nguyên liệu để có thể truy xuất nguồn gốc. Bản thân doanh nghiệp muốn xuất khẩu vào những thị trường khó tính cũng phải tự kiểm soát vùng nguyên liệu, từ việc phun thuốc, bón phân của nông dân.

Để nâng cao tính cạnh tranh của ngành gạo, nhiều ý kiến cũng cho rằng, cần có sự cải tổ Hiệp hội Lương thực Việt Nam, tránh tình độc quyền dẫn tới tình trạng đặc quyền trong kinh doanh lúa gạo. Cùng với việc bãi bỏ Quy hoạch thương nhân kinh doanh và xuất khẩu gạo, vấn đề sửa đổi Nghị định 109 đã tạo hiệu ứng tích cực trong cộng đồng doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu gạo.

Tuy nhiên, việc sửa đổi các quy định này cần dựa trên tình hình thực tế của doanh nghiệp, lợi ích của người nông dân để thúc đẩy ngành hàng này phát triển bền vững trong thời gian tới.

PV