Đặc sản trứ danh vùng Tây Bắc

Nằm ở độ cao hơn 1.000 mét so mực nước biển, cao nguyên Mộc Châu sở hữu khí hậu mát mẻ, không khí trong lành, đường giao thông đi lại thuận tiện, không chỉ là điểm du lịch lý tưởng, mà còn là vùng đất thích hợp trồng được nhiều loại cây ăn quả chất lượng, có thương hiệu riêng.

Chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm, làm cho khả năng tích đường trong trái mận càng ngọt hơn các vùng trồng khác. Mận hậu Sơn La có quả to giòn, da căng bóng, khi bóp nhẹ, có cảm giác cứng không bị dập nát. Vỏ quả mận có màu xanh khi non, lúc chín chuyển sang màu đỏ tía. Bên ngoài vỏ quả mận, được phủ một lớp phấn trắng đặc trưng, còn nguyên cuống và lá chứng tỏ mận tươi.

Cây mận hậu bén rễ đất Mộc Châu từ những năm 1980. Đến nay, địa phương này đã trở thành vùng trồng mận lớn nhất cả nước với hơn 3.200 ha, trong đó diện tích đang cho thu hoạch khoảng 2.400 ha.

Trong đó, có nhiều diện tích mận hậu lâu năm được người dân chăm sóc tốt, không chỉ để thu hoạch quả, mà còn làm các dịch vụ du lịch trải nghiệm - chụp ảnh vào mùa hoa, hái quả tại vườn vào mùa thu hoạch quả như thung lũng mận Nà Ka, thung lũng mận Mu Náu…, dịch vụ này ngày càng thu hút du khách đến tìm hiểu và trải nghiệm, mang lại nguồn thu ổn định cho người dân.

Từ giữa tháng 5, mận bắt đầu chín rộ, người dân vào vụ thu hoạch mận, đổ bán cho các thương lái miền xuôi.

Những năm trở lại đây, mận trái mùa được nhiều người miền xuôi tìm và đặt mua nhiều. Vì vậy, những gia đình có vườn mận trái mùa, đều đi hái để bán, tăng thêm thu nhập.

Mận trái mùa, số lượng không nhiều, mỗi cây chỉ thu được vài quả, có khi cả vườn mận chỉ thu được 4 - 5 kg. Khoảng giữa tháng 2, đầu tháng 3, mận trái mùa nhiều hơn, cách vài ngày là có thể hái được 15 - 20 kg mận.

Những quả mận trái mùa không to như mận chính vụ, kích thước không đều và thường bị nứt.

Từ giữa tháng 2 năm nay, tại các chợ dân sinh, trên địa bàn Hà Nội, mận hậu được chia làm 2 loại với kích cỡ và giá bán khác nhau. Cụ thể, mận loại 1 quả to đều, chín đỏ có giá dao động từ 170.000 đồng - 200.000 đồng/kg; loại 2 với quả nhỏ và xanh hơn có giá từ 150.000 đồng/kg.

Mận đầu mùa thường có vị chua ngọt, quả không quá to và dày cùi. Cuối tháng 5 chính vụ, mận hậu sẽ to và ngon hơn, giá cũng rẻ hơn.

Tuy giá thành cao, nhưng số lượng khan hiếm nên vẫn rất được săn đón. Trên các trang mạng xã hội như facebook, zalo... mận hậu cũng được rao bán rộng rãi.

Mận hậu thường được bán online theo kg hoặc theo set. Mỗi kg, có giá thấp hơn một chút so giá bán ngoài chợ, dao động từ 130.000 - 150.000 đồng/kg. Khi bán theo set, mỗi set mận được đựng trong hộp có trọng lượng từ 300 gram – 1 kg, người bán còn kèm theo cả gia vị chấm.

Việc người dân áp dụng kỹ thuật để những vườn mận hậu cho ra quả trái vụ - là hướng đi mới cho các hộ nông dân nhằm góp phần nâng cao thu nhập trên một đơn vị diện tích.

Khẳng định chất lượng và thương hiệu

Với tiềm năng, lợi thế và định hướng cụ thể, cây mận hậu ở Sơn La đang từng bước khẳng định chất lượng và thương hiệu, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân và giúp bộ mặt của nhiều bản làng ngày một khởi sắc.

Tận dụng lợi thế về điều kiện thổ nhưỡng, tại nhiều vùng, người dân đã đầu tư ứng dụng khoa học - kỹ thuật, phát triển các vườn cây ăn quả ứng dụng công nghệ cao, trồng và sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP với quy trình sản xuất hữu cơ theo hướng an toàn và bền vững, thân thiện với môi trường; đồng thời, đẩy mạnh hoạt động quảng bá, xúc tiến thương mại, giới thiệu sản phẩm, găn du lịch trải nghiệm tại các vườn mận thông qua các lễ hội.

Để giúp người dân tiêu thụ được sản phẩm ổn định, huyện Mộc Châu đã hướng dẫn người dân sản xuất mận theo hướng an toàn, hữu cơ; nâng cao chất lượng gắn với đẩy mạnh kết nối tiêu thụ nông sản.

Với định hướng không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, cùng các hoạt động xây dựng thương hiệu - được triển khai bài bản, mận Mộc Châu đã dần lấy lại được uy tín trên thị trường.

Trong chiến lược xây dựng thương hiệu cho trái mận Mộc Châu, không thể không nhắc đến Ngày hội hái mận - được tổ chức đều đặn hằng năm. Theo đó, cứ vào khoảng cuối tháng 5, thời điểm thu hoạch rộ, huyện Mộc Châu lại tổ chức Ngày hội hái mận.

Đây không chỉ là dịp giới thiệu, quảng bá mận hậu Mộc Châu, vinh danh người trồng mận tiêu biểu, mà còn tạo cơ hội để họ được giao lưu, trao đổi kinh nghiệm trồng, chăm sóc cây nhằm nâng cao năng suất, chất lượng trái mận, đồng thời mở rộng hợp tác với các doanh nghiệp trong và ngoài nước, tạo đầu ra cho sản phẩm mận hậu Mộc Châu.

Đồng thời, Ngày hội hái mận thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư, tạo sự tương hỗ giữa phát triển nông nghiệp với du lịch, xây dựng sản phẩm du lịch mới hấp dẫn, thu hút đông đảo khách du lịch đến với Khu du lịch quốc gia Mộc Châu.

Qua các dịp tổ chức ngày hội, cây mận và sản phẩm chế biến từ mận hậu Mộc Châu đang ngày càng được người dân và du khách trong nước, bạn bè quốc tế biết đến nhiều hơn, góp phần quan trọng trong việc đẩy mạnh tuyên truyền quảng bá về miền đất, con người Mộc Châu nói riêng và tỉnh Sơn La nói chung.

Giờ đây, ngoài lên Mộc Châu du lịch, chụp ảnh ở các đồi chè mát mẻ vào mùa hè, nhiều khách du lịch từ Hà Nội hay các tỉnh miền Bắc tới Mộc Châu vào mùa hè để mua mận, vừa mang những trái mận đặc sản về làm quà, vừa tận hưởng không khí trong lành vùng cao nguyên trong những ngày nóng nực.

Những vườn mận bạt ngàn, tít tắp từ chân núi tới gần đỉnh, những chùm mận sai lúc lỉu, sẽ khiến du khách thích mê, đặc biệt khi còn được mang theo các dụng cụ hái quả, ăn mận chín cây vẫn còn nguyên lớp phấn trắng.

Hiện nay, Mộc Châu vào mùa mận, đón hàng nghìn lượt du khách đến tham quan, trải nghiệm, checkin vườn mận và hái mận tại vườn. Du khách có thể tự do hái mận và mua mận về làm quà.

Mận hậu Sơn La là một loại nông sản giá trị cao, không chỉ kéo vùng cao Tây Bắc thoát khỏi đói nghèo bền vững, trở thành chứng nhân chuyển mình của vùng đất này, mà còn là đặc sản trứ danh của vùng đất Sơn La…

Hà Trần