Theo chương trình phòng, chống ma túy đến năm 2020 được Thủ tướng Chính phủ ban hành, các Bộ, ngành cùng phối hợp, nâng cao trách nhiệm trong tổ chức thực hiện và thực hiện có hiệu quả công tác phòng, chống ma túy. Đặc biệt là việc thí điểm mô hình Tòa hỗ trợ cai nghiện ma túy.

Những người tham gia chương trình này phải trải qua các cuộc kiểm tra ma túy hàng tuần và thường xuyên tham gia các buổi xét xử tại tòa. Tại đây, thẩm phán kiểm điểm lại quá trình tuân thủ điều trị của họ và có thể đưa ra các phán quyết tùy thuộc vào sự tiến bộ của người tham gia.

Trong đó, Bộ Công an có trách nhiệm hỗ trợ thí điểm mô hình Tòa hỗ trợ cai nghiện ma túy (Tòa ma túy) tại Việt Nam; hỗ trợ nâng cao trình độ nghiệp vụ cho cán bộ ngành Tòa án, Viện kiểm sát trong truy tố, xét xử án ma túy.

Bộ Lao động Thương binh và Xã hội nghiên cứu, triển khai mô hình trợ giúp pháp lý, trợ giúp xã hội theo mô hình “Tiền xét xử”, phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao xây dựng và triển khai thí điểm, từng bước nhân rộng mô hình Tòa hỗ trợ cai nghiện ma túy (Tòa ma túy).

Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và Tòa án nhân dân tối cao nghiên cứu, tổ chức thực hiện thí điểm mô hình “Tòa ma túy”; chỉ đạo các bộ phận trực thuộc phối hợp, nâng cao năng lực xử lý án về ma túy của Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân các cấp.

Tòa ma túy là một chương trình tổng hợp, kết hợp giữa các giải pháp tư pháp, điều trị, phục hồi và giám sát dựa vào cộng đồng dành cho người nghiện ma túy.

Tòa ma túy đầu tiên được hình thành tại thành phố Miami, bang Phlo-ri-đa (Mỹ) năm 1989 nhằm ngăn chặn tỷ lệ tái phạm tội phạm về ma túy ngày càng gia tăng. Kể từ đó, Tòa ma túy đã phát triển thành một phong trào mang tính quốc gia và được đánh giá là sáng kiến tư pháp có ý nghĩa nhất tại Mỹ trong thế kỷ 20.

Việc mở rộng mô hình cai nghiện ma túy giúp Việt Nam giảm bớt gánh nặng xã hội

Ngày 11/10/2018, đại diện Hiệp hội chuyên gia về Tòa ma túy của Hoa Kỳ đã tiến hành tập huấn về việc phát triển các quy trình, cũng như hướng dẫn để xem xét thí điểm triển khai Tòa ma túy trong hỗ trợ tư vấn pháp lý, xã hội và chuyển gửi điều trị, cai nghiện ma túy tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.

Chương trình đào tạo cung cấp các bài giảng về những hoạt động thực tiễn từng đem lại kết quả tích cực tại Hoa Kỳ và một số quốc gia khác, cũng như một số phiên thực hành lập kế hoạch để bắt đầu quá trình xây dựng các tòa ma túy thí điểm.

Các học viên được tìm hiểu về tòa ma túy của Hoa Kỳ – mô hình đã cho thấy có tác dụng giảm tình trạng sử dụng ma túy, giảm tỷ lệ tội phạm và tiết kiệm chi phí thông qua cách tiếp cận phối hợp giữa các ngành tư pháp, hành pháp, xã hội và y tế.

Theo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, ở nước ta, số người nghiện đang ngày càng tăng. Số người nghiện đếm được là 210.000 người, nhưng số thực tế lớn hơn nhiều.

Người nghiện ma túy chủ yếu dưới 35 tuổi, 8% số người nghiện ở độ tuổi học sinh; 70% số xã, tất cả các huyện có người nghiện ma túy. Nghiện ma túy có thể cai được, nhưng bản thân người nghiện phải có nhận thức, quyết tâm, nghị lực rất lớn.

Ngoài ra, cai nghiện cũng cần sự hỗ trợ của gia đình, xã hội. Chính vì vậy, việc thí điểm mô hình Tòa ma túy là hết sức cần thiết.

Linh Trang