NHTM giảm lãi suất cho vay áp dụng cho những khoản vay mới 
Trong tuần 1 - 8/6, lãi suất huy động tiếp tục giảm ở các ngân hàng VPBank, NamABank, TPBank và OCB.

Cụ thể, VPBank điều chỉnh lãi suất 6-9 tháng giảm 0,2%/năm và lãi suất từ 18 tháng trở lên giảm 0,3%/năm; NamABank giảm 0,2%/năm ở kỳ hạn 12 tháng và giảm 0,5%/năm ở kỳ hạn từ 18 tháng trở lên; TPBank giảm nhẹ 0,2%/năm ở các kỳ hạn 6-9 tháng; OCB giảm 0,2%/năm ở các kỳ hạn 18 tháng trở lên.

Lãi suất huy động 12 tháng của các ngân hàng quốc doanh giảm 0,4% xuống 6,8%. Trong khi các ngân hàng tư nhân dao động từ 6,6% - 8,2, trung bình 7,2%/năm.

Trong khi đó, thanh khoản trên hệ thống ngân hàng tiếp tục ổn định và hoạt động trên kênh thị trường mở trầm lắng. Cụ thể, mặc dù NHNN chào thầu đều đặn trên kênh mua kỳ hạn ở hai kỳ hạn 7 ngày và 28 ngày, mỗi kỳ hạn 50.000 tỷ đồng, đều với lãi suất 4,5%, tuy nhiên không có khối lượng trúng thầu. Khối lượng tín phiếu 91 ngày đáo hạn giảm xuống chỉ còn 16,9 nghìn tỷ đồng.

Kết tuần, NHNN đã bơm ròng 15,5 nghìn tỷ đồng, trong đó khối lượng lưu hành trên kênh tín phiếu giảm về mức 0, trên kênh cầm cố cũng giảm mạnh xuống chỉ còn 294 tỷ đồng.

Thanh khoản dồi dào khiến mặt bằng lãi suất liên ngân hàng tiếp tục xu hướng giảm, về mức 2,8% cho kỳ hạn qua đêm và 3,0%-4,0% cho kỳ hạn dưới 1 tháng – giảm 60–120 điểm cơ bản so với tuần trước đó.

Trong bối cảnh đó, Chứng khoán VNDirect kỳ vọng lãi suất huy động có thể sẽ tiếp tục điều chỉnh giảm nhẹ trong thời gian tới. Trong đó, kỳ hạn 12 tháng sẽ giảm xuống 6,5%/năm trong năm nay, dựa trên các lý do sau: (1) nhu cầu tín dụng yếu do tăng trưởng kinh tế chậm chạp và thị trường bất động sản ảm đạm, (2) Chính phủ đẩy mạnh đầu tư công, từ đó bơm thêm tiền vào nền kinh tế và (3) NHNN vẫn còn dư địa để giảm lãi suất điều hành.

Tuy nhiên, VNDirect cho rằng lãi suất huy động có lẽ khó có thể giảm mạnh như trong 5 tháng đầu năm khi mà nhu cầu tín dụng có thể sẽ tăng tốc và áp lực tỷ giá có thể quay trở lại khi mà Fed vẫn đang giữ lãi suất điều hành ở mức cao. 

Còn theo SSI Research, cầu vốn tín dụng suy yếu là nguyên nhân chính khiến tín dụng chững lại trong 5 tháng đầu năm. Theo dự báo của các ngân hàng tư nhân, cầu tín dụng thấp suốt cả quý 2/2023 và khó có thể tăng mạnh nửa cuối năm khi đầu ra của doanh nghiệp vẫn gặp nhiều khó khăn, dù lãi suất cho vay đã giảm đáng kể sau khi NHNN 3 lần giảm lãi suất điều hành từ đầu năm đến nay.

Theo ước tính của SSI Research, lãi suất cho vay trung bình (không tính các khoản ưu đãi) hiện tại vào khoảng 12,5%/năm – giảm khoảng 220 điểm cơ bản so với cuối năm 2022 nhưng vẫn cao hơn khoảng 200 điểm cơ bản so với năm 2019.

Trên thực tế, mặc dù các NHTM đều đã giảm lãi suất cho vay nhằm kích thích nhu cầu đầu tư và tiêu dùng, mức lãi suất này chủ yếu chỉ áp dụng với các khoản vay mới và chỉ có số ít các NHTM (chủ yếu NHTMNN) giảm lãi vay cho các khoản vay hiện hữu.

NHNN chỉ ra 4 điểm khó khiến lãi vay vẫn ở mức cao

Tháng 5/2023 vừa qua, Ngân hàng Nhà nước cho biết, mặc dù đã sử dụng nhiều giải pháp điều hành linh hoạt nhằm hạ mặt bằng lãi suất cho vay, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh khó khăn nhưng mặt bằng lãi suất cho vay hiện nay vẫn ở mức cao. Lý giải nguyên nhân, cơ quan này chỉ ra 4 vấn đề...

Thứ nhất, hệ thống ngân hàng là kênh cung ứng vốn chủ yếu cho nền kinh tế. 

Theo NHNN, kinh tế Việt Nam phụ thuộc chủ yếu vào nguồn vốn tín dụng ngân hàng (tỷ lệ tín dụng/GDP cuối năm 2022 ở mức 125,34%), trong khi nhu cầu vốn để phát triển kinh tế luôn ở mức cao, tạo áp lực lên lãi suất cho vay. Sau dịch Covid-19, kinh tế phục hồi trở lại nên nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh gia tăng, hệ thống ngân hàng sử dụng tối đa nguồn huy động cho phép để đáp ứng vốn cho nền kinh tế. Hiện chênh lệch tiền gửi và tín dụng bằng VND ở mức 167 ngàn tỷ đồng; hệ số sử dụng vốn trên thị trường 1 (tỷ lệ tín dụng/huy động vốn thị trường 1) bằng VND ở mức 101,45%, giảm so với mức 102,28% cuối năm 2022 nhưng vẫn ở mức rất cao. 

Trong khi đó, hệ thống ngân hàng chủ yếu huy động vốn ngắn hạn (khoảng 88% tiền gửi là kỳ hạn 12 tháng trở xuống) nhưng vẫn phải đáp ứng các nhu cầu cho vay trung dài hạn (trên 52% dư nợ tín dụng VND của hệ thống là trung dài hạn) nên đã tạo sức ép lên lãi suất huy động. Đồng thời, áp lực gia tăng lãi suất luôn tồn tại do Việt Nam có độ mở kinh tế lớn, biến động của thị trường tài chính, tiền tệ thế giới tác động nhanh và mạnh lên lãi suất, tỷ giá trong nước.

Thứ hai, mặt bằng lãi suất thế giới gia tăng trong năm 2022 và vẫn ở mức cao trong các tháng đầu năm 2023. Các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới vẫn tiếp tục triển khai lộ trình thắt chặt chính sách tiền tệ và duy trì lãi suất ở mức cao, Fed đã 10 lần tăng lãi suất (hiện lãi suất mục tiêu Fed Fund ở mức 5,0-5,25%/năm; ECB: lãi suất tái cấp vốn là 3,5%/năm, lãi suất tiền gửi là 3,0%/năm).

Áp lực lạm phát trong nước (lạm phát bình quân 4 tháng/2023 ở mức 3,84%; lạm phát cơ bản tăng 4,9%; mục tiêu lạm phát năm 2023 là 4,5%). Áp lực lạm phát hiện hữu, tiểm ẩn, khiến người dân kỳ vọng lãi suất thực dương nên tổ chức tín dụng khó giảm lãi suất để thu hút tiền gửi, khiến chi phí đầu vào của tổ chức tín dụng ở mức cao. Huy động vốn đến ngày 27/4/2023 tăng 1,78%, chỉ bằng gần 50% so với tốc độ tăng trưởng tín dụng 3,04%.

Thứ ba, Thông tư số 02/2023/TT-NHNN mới ban hành ngày 23/4/2023 cho phép cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ khách hàng gặp khó khăn tức là tổ chức tín dụng chưa thu nợ khi đến hạn trong khi tổ chức tín dụng vẫn phải đảm bảo chi trả tiền gửi, làm giảm doanh số cho vay và chậm lại vòng quay vốn trong nền kinh tế, nên gây áp lực trở lại lên khả năng cân đối vốn và dư địa giảm lãi suất.

Đồng thời, hệ thống ngân hàng vẫn đang trong quá trình tái cơ cấu và xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng, nâng cấp chuẩn mực quản trị điều hành theo thông lệ quốc tế…, một số ngân hàng thương mại quy mô nhỏ duy trì lãi suất tiền gửi ở mức cao để giữ khách hàng cũng làm cho việc giảm mặt bằng lãi suất cho vay trở nên khó khăn hơn.

Thứ tư, theo quy định hiện hành, việc xem xét quyết định về lãi suất cho vay là do tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận theo cung cầu vốn thị trường và mức độ tín nhiệm của khách hàng.

NHNN cho biết trong thời gian tới, trên cơ sở diễn biến kinh tế vĩ mô, thị trường tiền tệ trong và ngoài nước, cơ quan này sẽ nghiên cứu điều hành lãi suất phù hợp với cân đối vĩ mô, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ; đồng thời tiếp tục khuyến khích các tổ chức tín dụng triển khai các giải pháp tiết giảm chi phí để giảm mặt bằng lãi suất cho vay, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh.

Phương Thảo (Th)