Chủ trương toàn cầu hóa, tự do thương mại và hội nhập kinh tế quốc tế đang trở thành một xu thế mạnh mẽ trên toàn thế giới. Tuy nhiên gần đây, một số quốc gia đang có xu hướng quay lại tập trung vào củng cố và phát triển thị trường trong nước thông qua việc tạo những rào cản với mậu dịch tự do.
Xu hướng này có thể làm dấy lên một cuộc chiến tranh thương mại mới, tác động tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Việt Nam với tư cách là nền kinh tế theo đuổi tự do thương mại và đầu tư, hội nhập ngày càng sâu rộng với khu vực và thế giới, sẽ đối mặt với không ít thách thức từ xu hướng này.
Thị trường thương mại nội địa nước ta tính đến hết tháng 11/2017 có tổng mức bán lẻ hàng hóa đạt 3.600.658 tỷ đồng, tăng 10,73% so cùng kỳ năm 2016, trong đó các nhóm lương thực, thực phẩm, lưu trú ăn uống, du lịch đều đạt mức tăng khá (từ 10,4-16,2%); các nhóm còn lại tăng từ 8,16-9,6%. Nếu loại trừ yếu tố tăng giá thì tổng mức bán lẻ 11 tháng năm 2017 tăng 9,5% so cùng kỳ năm 2016, đây là mức tăng trưởng khá so với các năm gần đây (năm 2016 tăng 8,9%, năm 2015 tăng 8,3%).
Riêng giai đoạn từ 2006-2015, dù ngân sách nhà nước đầu tư không đáng kể nhưng đóng góp bình quân của thương mại nội địa trong GDP đạt khoảng 10,6%/năm, tạo công ăn việc làm cho khoảng 6,7 triệu người năm 2015, tương đương với 12% tổng lao động xã hội (đứng thứ ba sau ngành công nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và ngành công nghiệp chế biến, chế tạo).
Nhận thức được tầm quan trọng của việc phát triển thị trường nội địa, nhằm thúc đẩy tiêu thụ hàng Việt Nam tại thị trường nội địa, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ban, ngành Trung ương và địa phương tích cực triển khai các hoạt động hưởng ứng Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” - do Bộ Chính trị phát động từ năm 2009, thông qua các văn bản cụ thể như: Thông báo số 264-TB/TW ngày 31/7/2009 của Bộ Chính trị về tổ chức Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” (Cuộc vận động); Kết luận số 107-KL/TW ngày 10/4/2015 của Ban Bí thư về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với việc thực hiện cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”; Kế hoạch số 383/KH-MTTW-BCĐTWCVĐ ngày 04/5/2017 về triển khai các hoạt động của Ban Chỉ đạo Trung ương Cuộc vận động năm 2017...
Qua đó, người tiêu dùng Việt Nam đã có sự chuyển biến rõ rệt về nhận thức và tâm lý tiêu dùng, ngày càng đánh giá cao và ưu tiên sử dụng hàng Việt Nam, góp phần thúc đẩy sản xuất kinh doanh hàng Việt Nam. Trong hệ thống siêu thị, hàng hóa sản xuất trong nước đã chiếm tỷ trọng lớn từ 70-80% trong hệ thống bán lẻ hiện đại (hệ thống siêu thị của Saigon Co.op và Big C tỷ lệ là 90% hàng Việt …).
Cuộc vận động không hẳn là nhằm bảo vệ người sản xuất, cũng không phải chủ trương bảo hộ hàng hóa trong nước mà chính là vận động toàn xã hội hướng đến tinh thần yêu nước và khích lệ tinh thần vươn lên, cạnh tranh lành mạnh của doanh nghiệp Việt Nam, đồng thời cũng để nâng cao tinh thần phát hiện hàng giả, hàng nhái nhãn hiệu hàng Việt Nam.
Trong thời gian qua, Thủ tướng Chính phủ đã tăng cường chỉ đạo triển khai thực hiện các hoạt động xúc tiến thương mại, tổ chức hội chợ, triển lãm, thông tin quảng bá sản phẩm hàng hóa, xây dựng thương hiệu hàng hóa Việt; xây dựng các cơ chế, chính sách hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển sản xuất, kinh doanh, phát triển thị trường nội địa, thiết lập hệ thống phân phối, đưa hàng hóa Việt đến với người tiêu dùng trên cả nước, nhất là những địa bàn khó khăn, vùng sâu, vùng xa, miền núi, nơi tập trung đông dân cư; đẩy mạnh công tác quản lý thị trường, đấu tranh chống buôn lậu và gian lận thương mại, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, hàng không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và hàng hóa sản xuất trong nước.
Cuộc vận động có hiệu quả như hiện nay phải kể đến nỗ lực rất lớn của các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp sản xuất trong nước đã chú trọng hơn đến chất lượng, mẫu mã, giá thành sản phẩm và quan trọng nhất là nắm bắt được thị hiếu cũng như nhu cầu của người tiêu dùng, từ đó đưa ra những sản phẩm phù hợp và được đánh giá cao, không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng kết nối, giao thương, tạo niềm tin đối với người tiêu dùng trong nước.
Hàng Việt Nam trong những năm gần đây đã từng bước khẳng định được chất lượng, mẫu mã cũng như thương hiệu của mình, đó cũng là lời khẳng định cho trí tuệ trong sản xuất kinh doanh của người Việt.
Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” đã thực sự thay đổi thói quen mua sắm của người tiêu dùng Việt Nam, giúp các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam dần chinh phục được người tiêu dùng Việt. Qua đó, nội dung của Cuộc vận động đã bao hàm “Hàng Việt Nam chinh phục người Việt Nam”.
Bên cạnh đó, cũng xuất hiện một số doanh nghiệp lợi dụng niềm tin của người tiêu dùng, lợi dụng cơ chế chính sách, đã có hành vi gian dối, vi phạm pháp luật. Trường hợp vi phạm của Công ty Khaisilk, thiệt hại ở đây không chỉ là của bản thân doanh nghiệp mà lớn hơn là ảnh hưởng tới uy tín thương hiệu các sản phẩm của Việt Nam, tổn hại đến lòng tin của người tiêu dùng ở cả trong và ngoài nước đối với các sản phẩm hàng hóa nói chung của Việt Nam.
Thời gian qua, để thúc đẩy phát triển thị trường trong nước cho hàng Việt Nam, triển khai hiệu quả tinh thần của Cuộc vận động, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo ngành tích cực triển khai các nhóm giải pháp như: Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền về Cuộc vận động; rà soát, bổ sung, ban hành luật pháp, cơ chế, chính sách hỗ trợ sản xuất, tiêu dùng trong nước, bảo vệ người tiêu dùng, không trái với quy định của tổ chức Thương mại thế giới (WTO); hỗ trợ doanh nghiệp trong các hoạt động xúc tiến thương mại và mở rộng thị trường trong nước; đổi mới công tác quản lý, chấn chỉnh công tác quản lý thị trường.
Trong đó, nhóm giải pháp về đổi mới công tác quản lý, chấn chỉnh công tác quản lý thị trường được quan tâm chú trọng nhằm ngăn chặn các doanh nghiệp tiêu thụ hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, niềm tin, tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc của người tiêu dùng Việt Nam.
PV
THCL- Thứ trưởng Bộ 
