Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, theo số liệu từ Bộ Y tế, tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 40.000 người tử vong vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá. WHO dự báo đến năm 2030, sẽ tăng lên tới 70.000 người tử vong/năm nếu các biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá hiệu quả không được thực hiện.

Tỷ lệ hút thuốc lá điện tử trong thanh thiếu niên Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng, đặc biệt, xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử tập trung cao ở nhóm tuổi 15 - 24 tuổi.

“Đứng trước nguy cơ những tổn thất về sức khỏe do tác hại của thuốc lá gây nên, đặc biệt là những nguy cơ, hiểm họa từ các sản phẩn thuốc lá mới đối với giới trẻ hiện nay, Bộ Thông tin và Truyền thông nhận thấy rằng việc nâng cao năng lực truyền thông về công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá là biện pháp quan trọng để thực hiện mục tiêu giảm tỉ lệ sử dụng thuốc lá trong cộng đồng” ông Hồ Hồng Hải nhấn mạnh.

Tại hội nghị, bà Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế cung cấp nhiều thông tin quan trọng về tình hình sử dụng thuốc lá ở thanh thiếu niên 13-15 tuổi năm 2022.

Cụ thể, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu ở nhóm tuổi 13-15 tuổi giảm từ 4,0% năm 2014 xuống 2,9% năm 2022. Tỷ lệ hút thuốc lá thụ động tại nhà ở học sinh giảm từ 47,7% năm 2014 xuống 24,5% năm 2022.

Tỷ lệ hút thuốc lá thụ động ở học sinh tại khu vực trong nhà của địa điểm công cộng giảm từ 66,5% xuống 22,2%. Tỷ lệ hút thuốc lá thụ động trường học giảm từ 48,6% xuống 35,7%...

Tuy nhiên, cũng theo bà Nguyễn Thị Thu Hương bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phòng, chống tác hại thuốc lá cho thanh thiếu niên ở Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn và thách thức.

Tình hình sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong giới trẻ đang có xu hướng gia tăng. Đặc biệt, ở nhóm tuổi học sinh từ 13-15 tuổi, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử là 3,5%.

Ths-Bs Nguyễn Hữu Hoàng, Trung tâm giáo dục y học, Đại học Y dược TP. Hồ Chí Minh chia sẻ, thuốc lá đã và đang là một trong những vấn đề không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe mà còn kinh tế và xã hội. Tỷ lệ thanh thiếu niên hút thuốc lá đã có xu hướng tăng dần. Tỷ lệ người trưởng thành nghiện thuốc lá giảm nhưng chưa đạt mong đợi.

Nguyên nhân bắt nguồn từ sự xuất hiện của thuốc lá thế hệ mới. Thuốc lá điện tử thế hệ mới đã thay đổi cách thức gây nghiện nicotine.

Các nghiên cứu cho thấy rằng thuốc lá điện tử thế hệ mới làm thay đổi tỷ lệ hút thuốc ở thanh thiếu niên nhỏ hơn 18 tuổi. Tỷ lệ hút thuốc lá điện tử thế hệ mới ở lứa tuổi này đang tăng báo động. Trong những năm gần đây tình trạng hút thuốc lá của thanh thiếu niên nhỏ hơn 18 tuổi đã thay đổi rất nhiều.

Với các loại thuốc lá điện tử thế hệ mới sẽ tạo ra một nhóm nghiện thuốc lá mới, nghiện về nhận thức, nghiện về hành vi, nghiện về thực thể với một tốc độ nhanh hơn, dễ dàng hơn và nặng nề hơn.

Do đó, cần có những biện pháp để ngăn chặn cũng như làm giảm tỷ lệ hút thuốc lá thế hệ mới nói chung và các loại thuốc lá điện tử thế hệ mới. Từ đó chúng ta mới giảm được tỷ lệ người nghiện thuốc lá trưởng thành sau này. Vì các nghiên cứu đều cho thấy sự chuyển giữa việc hút thuốc lá điện tử sang hút thuốc lá truyền thống là rất dễ dàng.

Riêng trao đổi về chuyên đề “Cai nghiện thuốc lá có thực sự hiệu quả không?, bác sĩ Nguyễn Hữu Hoàng đưa ra kết luận, việc cai thuốc lá là con đường duy nhất để có cuộc sống tốt hơn; cai thuốc lá sẽ hiệu quả hơn khi có sự hỗ trợ từ nhân viên y tế, thuốc cai thuốc lá; đồng thời, thành công của cai thuốc lá không chỉ là thành công cuối cùng mà còn là sự thay đổi trong nhận thức và hành vi của người nghiện để bỏ thuốc lá sớm hơn dự kiến.

Nguyễn Tùng - Thuận Yến