Ảnh minh họa

Được biết, trong danh sách đăng ký tờ khai xuất khẩu xuất hiện những doanh nghiệp đã trúng thầu dự trữ quốc gia mặt hàng gạo theo đấu thầu của Tổng cục dự trữ nhà nước. Tuy nhiên theo báo cáo của Tổng cục dự trữ, những doanh nghiệp này lại không đến ký hợp đồng hoặc từ chối ký hợp đồng cung cấp gạo dự trữ quốc gia. Khi hệ thống hải quan cho đăng ký tờ khai xuất khẩu, các doanh nghiệp này lại đăng ký tờ khai xuất khẩu lên tới hàng ngàn tấn gạo.

Theo đó, cơ quan Hải quan thống kê có 4 doanh nghiệp nằm trong danh sách nhà thầu trúng thầu cung cấp gạo dự trữ quốc gia năm 2020. Ví dụ như Tổng Công ty lương thực miền Bắc trúng thầu 4.500 tấn, đến thời điểm hiện nay chưa ký hợp đồng, tuy nhiên doanh nghiệp này lại đăng ký xuất khẩu 8 tờ khai với số lượng 7.200 tấn. Hay Công ty TNHH Phát Tài trúng thầu 17.940 tấn, doanh nghiệp này cũng đăng ký 5 tờ khai xuất khẩu, tổng khối lượng hơn 13.000 tấn.

Hai doanh nghiệp khác gồm Công ty cổ phần Vĩnh Tường và Công ty CP XNK Thuận Ninh cũng nằm trong danh sách trúng thầu nhưng chưa ký hợp đồng với Cục dự trữ Quốc gia khu vực, tuy nhiên hai doanh nghiệp này cũng đăng ký tờ khai xuất khẩu trên 10.000 tấn.

Theo một chuyên gia từ Bộ Tài chính, do các doanh nghiệp trúng thầu phụ thuộc quá lớn vào kênh nhập gạo từ thương lái. Chính vì vậy, khi thị trường diễn biến bất thường, họ không mua được gạo.

Tuy nhiên, cũng có hiện tượng thương lái, móc nối với doanh nghiệp gạo ghìm giá, giữ gạo chờ tăng giá hoặc chờ bán cho đơn vị mua xuất khẩu. Các doanh nghiệp này chấp nhận bị mất tiền bảo lãnh thầu, hoặc tiền phạt để bán cho doanh nghiệp thu mua xuất khẩu.

Như vậy, các doanh nghiệp này chưa thực hiện quy định cung cấp gạo cho dự trữ quốc gia. Cơ quan Hải quan cho rằng hiện tượng này làm phát sinh nguy cơ không đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, đảm bảo dự trữ quốc gia.

Đáng chú ý, có doanh nghiệp trúng thầu hàng loạt, giờ lại bỏ thầu như Công ty CP Lương thực Hà Nam Ninh, Công ty CP Lương thực Cao Lạng, Công ty CP Lương thực Hà Tĩnh.

Theo ông Đỗ Việt Đức, Tổng cục trưởng, Tổng cục Dự trữ Nhà nước, do các doanh nghiệp đơn phương hủy hợp đồng bán gạo nên đơn vị này sẽ tổ chức đấu giá lại. Hiện đã có 2 cục dự trữ khu vực/22 cục dự trữ trên cả nước thông báo hủy hồ sơ thầu cung cấp gạo cho Tổng cục Dự trữ Nhà nước.

Cũng bởi nhiều doanh nghiệp hủy thầu nên đến nay, Tổng cục Dự trữ Nhà nước mới ký hợp đồng mua gạo của doanh nghiệp trúng thầu 7.700 tấn gạo (đạt 4% mục tiêu 190.000 tấn gạo mà Thủ tướng giao).

Với việc hủy thầu của các doanh nghiệp vừa qua, lãnh đạo Tổng cục Dự trữ Nhà nước cho biết sẽ báo cáo cấp cao hơn là Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư để hủy các hồ sơ thầu không thực hiện. Quá trình thực hiện hồ sơ thầu đợt mới sẽ được mở và sẽ có thông báo sớm.

Các doanh nghiệp hủy thầu sẽ bị xử lý theo quy định của Luật Đấu thầu, theo thương thảo hợp đồng thầu đã ký trước đó. Cụ thể, những doanh nghiệp này sẽ phải nộp lại ngân sách nhà nước số tiền đã đóng bảo lãnh dự thầu trước đó, thường từ vài chục đến hơn 100 triệu đồng.

PV