Tiến độ giải ngân vốn quá thấp

Theo số liệu báo cáo Tình hình thanh toán vốn đầu tư phát triển nguồn NSNN và vốn trái phiếu Chính phủ 3 tháng năm 2019 vừa  được Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ: Ước thanh toán 3 tháng năm 2019 là 46.721,07 tỷ đồng, đạt 11,21% so với kế hoạch Quốc hội giao và đạt 12,97% so kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (cùng kỳ năm 2018 đạt 8,83% kế hoạch Quốc hội giao và 9,19% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao).

Số liệu giải ngân 3 tháng năm 2019 các bộ, ngành và địa phương cao hơn so với cùng kỳ năm 2018 (cùng kỳ năm 2018 là 8,83% kế hoạch Quốc hội giao và 9,19% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao).

Bộ Tài chính cho rằng, số liệu giải ngân 3 tháng năm 2019 các bộ, ngành, địa phương cao hơn so với cùng kỳ năm 2018 nhưng vốn nước ngoài giải ngân thấp hơn so với cùng kỳ.

Có 27 bộ, ngành và 1 địa phương gần như chưa giải ngân được kế hoạch vốn

Theo đó, tỷ lệ giải ngân của các bộ, ngành địa phương không đồng đều. Có bộ, ngành và địa phương giải ngân đạt trên 21%, song vẫn còn có bộ, ngành và địa phương gần như chưa giải ngân kế hoạch vốn (tỷ lệ giải ngân đạt dưới 1%). Cụ thể, có 4 bộ, ngành và 21 địa phương có số giải ngân đạt hơn 20%, trong đó có một số bộ, ngành và 4 địa phương có tỷ lệ giải ngân trên 30% gồm: Văn phòng Quốc hội (42,3%); Ban quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh (67,42%) và Trung ương Hội nông dân Việt Nam (36,5%); Hải Phòng (35,4%); Nam Định (43,72%); Nghệ An (33,99%); Kiên Giang (31,55%). 

Thế nhưng, có 27 bộ, ngành và 1 địa phương gần như chưa giải ngân được kế hoạch vốn (tỷ lệ giải ngân đạt dưới 1%), như: Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam… 

Theo Bộ Tài chính, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công còn thấp là do một số nguyên nhân. Đối với nguồn vốn trong nước, do đây là những tháng đầu năm, kế hoạch vốn đầu tư nguồn NSNN mới được Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư giao. Các bộ, ngành trung ương và địa phương mới cơ bản hoàn thành việc phân bổ chi tiết kế hoạch vốn cho các dự án, đồng thời nhập dự toán trên hệ thống Tabmis; Các chủ đầu tư đang hoàn thiện các các thủ tục chuẩn bị đầu tư hoặc lập phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng, thực hiện các thủ tục đấu thầu, lựa chọn nhà thầu, hoàn thiện hồ sơ tạm ứng, thanh toán theo quy định.

Đối với nguồn vốn nước ngoài, kế hoạch 2019 mới được giao, sau đó các bộ ngành, địa phương mới triển khai phân bổ chi tiết cho từng dự án nên kế hoạch vốn 2019 chỉ thực sự được giải ngân từ tháng 3/2019. Đa số các dự án vẫn tiếp tục giải ngân theo kế hoạch vốn 2018, đang hoàn thiện hồ sơ để được kiểm soát chi, rút vốn theo kế hoạch 2019. Một số dự án kế hoạch 2019 giao không đủ so với nhu cầu của Dự án nên Dự án không thực hiện giải ngân nhiều ngay.

Điều đáng lưu ý là một số dự án đã hết hạn giải ngân theo Hiệp định vay, đang làm thủ tục gia hạn rút vốn cho Hiệp định vay và hoàn thiện hồ sơ rút vốn năm 2019, vì vậy cũng ảnh hưởng tới tiến độ giải ngân vốn ngoài nước.

Để đảm bảo tiến độ giải ngân vốn

Để khắc phục những hạn chế, đảm bảo tiến độ giải ngân như kế hoạch 2019, Bộ Tài chính kiến nghị Thủ tướng Chính phủ một số các giải pháp. Trong đó, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương báo cáo Thủ tướng Chính phủ để hoàn thành việc giao kế hoạch vốn trong tháng 3/2019 đối với số vốn còn lại chưa đủ điều kiện giao kế hoạch vốn năm 2019 là hơn 52 nghìn tỷ đồng. Đối với số vốn còn lại, đề nghị thu hồi về NSNN.

Đối với nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia, Bộ Tài chính kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương khẩn trương thực hiện việc phân bổ hết kế hoạch vốn năm 2019 đã được giao. Trong đó việc phân bổ vốn đối với các Chương trình mục tiêu quốc gia đảm bảo thanh toán tối thiểu 50% tổng số nợ xây dựng cơ bản còn lại giai đoạn 2016-2020, thu hồi vốn ứng trước và bố trí kế hoạch vốn để thực hiện Đề án do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo đúng quy định.

Đối với phần kế hoạch vốn năm 2019 đã được Thủ tướng Chính phủ giao cho các địa phương (Yên Bái, Hòa Bình, Hà Nam,Thanh Hóa), nhưng đến nay các địa phương vẫn chưa phân bổ chi tiết hoặc chưa phân bổ hết cho các dự án, Bộ Tài chính đề nghị giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì tổ chức kiểm tra để xác định nguyên nhân không phân bổ chi tiết kế hoạch vốn đã được giao cho các dự án, báo cáo Thủ tướng Chính phủ thu hồi số vốn này về ngân sách trung ương.

Bộ Tài chính cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ thu hồi về NSNN số vốn 15,23 tỷ đồng thuộc kế hoạch năm 2019 của Liên hiệp Các tổ chức hữu nghị do bố trí thừa, không có nhu cầu sử dụng.

Chỉ đạo các bộ, ngành trung ương và địa phương yêu cầu các chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các các thủ tục về phê duyệt thiết kế, dự toán, thủ tục đấu thầu đối với các dự án hoặc hạng mục mới.

Đối với các dự án phải điều chỉnh dự án đầu tư, Bộ Tài chính đề nghị kịp thời tháo gỡ các vướng mắc để sớm hoàn thành thủ tục điều chỉnh dự án. Đồng thời, chỉ đạo chủ đầu tư khẩn trương hoàn thiện hồ sơ theo quy định khi có khối lượng được nghiệm thu, làm thủ tục thanh toán ngay với Kho bạc nhà nước, không dồn vào cuối năm mới thanh toán.

Bên cạnh đó, tăng cường công tác kiểm tra các chủ đầu tư để kịp thời phát hiện các chủ đầu tư vi phạm quy định nêu trên để có biện pháp xử lý kịp thời nhằm nâng cao kỷ cương, kỷ luật trong công tác quản lý vốn đầu tư công.

Bộ Tài chính cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương khẩn trương thực hiện thủ tục gia hạn rút vốn cho hiệp định vay và hoàn thiện hồ sơ rút vốn năm 2019 đối với các dự án ODA hết hạn giải ngân theo hiệp định vay; Nắm bắt sát sao tình hình giải ngân của các dự án thuộc phạm vi quản lý, rà soát khả năng giải ngân của từng dự án để sớm đề xuất việc điều chuyển vốn từ các dự án không có khả năng giải ngân hết kế hoạch sang các dự án có nhu cầu bổ sung kế hoạch vốn năm 2019 để đẩy nhanh tiến độ thực hiện hoặc các dự án đã có khối lượng hoàn thành.

Đối với các dự án chưa giải ngân hết kế hoạch vốn năm 2018, có nhu cầu kéo dài sang năm 2019 để tiếp tục thanh toán, đề nghị các bộ, ngành chỉ đạo các chủ đầu tư ra làm việc với Kho bạc Nhà nước làm thủ tục kéo dài kế hoạch vốn sang năm 2019 để thanh toán vốn ngay cho các dự án theo đúng quy định tại khoản 5, Điều 1 Nghị định số 120/2018/NĐ-CP, ngày 13/09/2018 Chính phủ sửa đổi bổ sung Nghị định số 77/2015/NĐ-CP, ngày 10/09/2015 của Chính phủ.

Sau ngày 31/3/2019, đối với các dự án không ra Kho bạc Nhà nước làm thủ tục kéo dài kế hoạch vốn năm 2018 sang năm 2019 đề nghị thu hồi về NSNN số vốn chưa giải ngân hết.

Hoan Nguyễn