Theo báo cáo từ Bộ Công thương, 9 tháng năm 2019, khối lượng xuất khẩu gạo ước đạt 5,2 triệu tấn, tăng 5,9%, giá trị đạt 2,24 tỷ USD. Dù gạo Việt đã xuất khẩu trên 150 thị trường nhưng không được gắn nhãn Việt Nam hay doanh nghiệp Việt Nam mà vẫn dưới dạng "hàng xá", không những thế thị trường gạo Việt xuất khẩu sang đều là đa phần ở phân khúc thấp, gạo giá rẻ. Tại các siêu thị nước ngoài, người tiêu dùng chỉ biết nhiều hơn đến thương hiệu gạo nhập khẩu từ Thái Lan.

Gạo Việt Nam chưa có thương hiệu trên thế giới

Ông Phạm Thiết Hòa, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và Đầu tư TP HCM (ITPC) cho biết, một trong những nguyên nhân khiến giá gạo xuất khẩu của Việt Nam còn thấp so với các nước là bởi lòng tin của người tiêu dùng thế giới về chất lượng gạo của Việt Nam chưa cao. Mặt khác, chất lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam mới được đánh giá ở mức trung bình do chưa đủ năng lực cung cấp rộng rãi cho các thị trường cao cấp. Chúng ta chưa xây dựng được thương hiệu gạo Việt Nam chất lượng cao một cách mạnh mẽ trên thương trường quốc tế dù sản xuất lúa gạo đứng đầu thế giới. Tới các nước, chúng ta thấy hàng loạt thương hiệu của DN được xây dựng trên nền tảng thương hiệu quốc gia, chúng ta thì chưa có. Đó là thiệt thòi và cần hành động ngay để khắc phục.

Trong khi đó, các doanh nghiệp xuất khẩu lúa gạo của Việt Nam chưa có liên kết, hợp tác với nhau để tăng sức cạnh tranh trên thị trường thế giới. Các doanh nghiệp rất độc lập trong việc tìm kiếm khách hàng, đặt giá, xây dựng thương hiệu.

Ngoài ra, do quản lý lỏng lẻo, thiếu chế tài xử lý với các trường hợp làm giả cũng là một trong những lý do khiến khó xây dựng thương hiệu gạo Việt.

Ngoài nạn gạo giả hiệu, uy tín ngành gạo Việt còn bị ảnh hưởng bởi kiểu làm ăn chụp giật, cạnh tranh không lành mạnh, chào giá thấp để có được hợp đồng... mặc dù Hiệp hội Lương thực Việt Nam cảnh báo thường xuyên nhưng vẫn diễn ra. "Trước đây, chúng tôi xuất khẩu gạo ST20 từ giống lúa của kỹ sư Hồ Quang Cua trong nhiều năm với giá khá cao, hơn 900 USD/tấn. Tuy nhiên, sau đó có DN chào giá chưa tới 600 USD/tấn, buộc chúng tôi phải giảm giá theo. Từ đó, giá thu mua lúa trong dân giảm mạnh và diện tích gieo trồng loại lúa này thu hẹp dần vì giá bán không cao hơn loại lúa thường bao nhiêu" - giám đốc một DN xuất khẩu gạo kể.

Theo các chuyên gia cho biết, nhiều chính sách đã được đưa ra để xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam xuất khẩu nhưng hầu như chưa đem lại hiệu quả thực sự. Việt Nam chỉ có thể xây dựng thương hiệu cho hạt gạo khi nào kiểm soát được chất lượng hạt giống. Không kiểm soát được đâu là giống lúa thật sẽ tiêu diệt gạo ST và không đẩy lùi được hàng giả. Thương hiệu gạo Việt sẽ ngày càng khó phát triển hơn.

Nguyên An