“Im lặng đáng sợ” là thuật ngữ được cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh nêu lên trong bài viết thứ hai đăng trên chuyên mục “Những việc cần làm ngay” của báo Nhân dân ngày 26 tháng 5 năm 1987. Cố Tổng Bí thư tỏ rõ thái độ phê phán kịch liệt căn bệnh này, kiên quyết lãnh đạo đấu tranh loại trừ “im lặng đáng sợ” đang là hòn đá tảng che lấp trách nhiệm của cán bộ, đảng viên trước nhân dân, cản trở con đường đổi mới đất nước.

Trong bài viết: “Hoang tàn” dự án trăm tỷ của Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam được đăng tải trên điện tử Thương hiệu & Công luận trước đó, đã phản ánh dự án “Đầu tư, xây dựng bến đỗ cho đội tàu nghiên cứu biển Việt Nam, trước hết là tàu Nghiên cứu biển” do Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam làm chủ đầu tư hoạt động kém hiệu quả, gây lãng phí nguồn lực của nhà nước.

Qua quan sát, toàn bộ những thiết bị được chế tạo từ nhựa và cao su của cano đã bị gỉ sét

Dự án này thực hiện từ năm 2011 - 2014, được kéo dài đến năm 2016 với tổng mức đầu tư là trên 163,5 tỷ đồng. Mục tiêu đáp ứng yêu cầu sử dụng hiệu quả đội tàu nghiên cứu biển trong công tác điều tra, khai thác và quản lý tài nguyên môi trường biển phục vụ phát triển bền vững kinh tế biển. Dự án được xây dựng trên phần diện tích 2,86 ha đất tại xã Hùng Thắng, huyện Tiên Lãng, TP Hải Phòng. Mặc dù đã hoàn thành từ năm 2016 nhưng cho đến nay, dự án này vẫn nằm “đắp chiếu” chưa đi vào sử dụng. Như vậy, sau 4 năm, dự án “Đầu tư, xây dựng bến đỗ cho đội tàu nghiên cứu biển Việt Nam, trước hết là tàu Nghiên cứu biển” chưa đi vào hoạt động thì gần 200 tỷ đồng đầu tư coi như lãng phí, trong khi hàng năm nhà nước phải bỏ ra số tiền từ 300 – 400 triệu đồng để duy tu, bảo trì và thuê người bảo vệ trông coi Bến đỗ.

Để tìm hiểu rõ hơn về dự án “Đầu tư, xây dựng bến đỗ cho đội tàu nghiên cứu biển Việt Nam, trước hết là tàu Nghiên cứu biển” do Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam làm chủ đầu tư, Thương hiệu & Công luận đã gửi công văn số 40/CV-THCL ngày 20/03/2020 tới Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam đề nghị cung cấp một số nội dung, tài liệu liên quan đến dự án như: Quyết định phê duyệt dự án, kết quả khảo sát, đánh giá luồng tuyến vào Bến đỗ, các văn bản thanh, kiểm tra đối với dự án và trách nhiệm của những người liên quan ... Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, cái mà chúng tôi nhận thấy chỉ là sự im lặng một cách... đáng sợ, khó hiểu từ phía chủ đầu tư của dự án.

Hệ thống cầu cảng bỏ hoang từ nhiều năm nay

Cũng liên quan đến dự án này, theo tìm hiểu của PV, dự án đến nay chưa đi vào sử dụng một phần là do nguyên nhân Bến đỗ sông Văn Úc không được đo đạc và nạo vét nên các tàu nghiên cứu biển không thể vào để neo đậu. Như vậy, câu hỏi đặt ra, trước khi thực hiện dự án này, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam có khảo sát và đánh giá luồng tuyến vào Bến đỗ hay không? Nếu có khảo sát thì kết quả khảo sát như thế nào? Và Bến đỗ sông Văn Úc không được nạo vét thì Bến đỗ này có đạt tiêu chuẩn để tàu nghiên cứu biển neo đậu?

Nếu đây là một trong những nguyên nhân chính khiến dự án không thể sử dụng gây gây lãng phí nguồn lực của nhà nước thì trách nhiệm của  Bộ Tài nguyên và Môi trường; trách nhiệm của Tổng cục Biển và Hải đảo như thế nào? Người đứng đầu Tổng cục trách nhiệm như thế nào?

Ở một diễn biến khác, trước đó, trên báo Thanh Tra đã có bài “Kiểm điểm trách nhiệm liên quan tại dự án tàu nghiên cứu biển” số ra ngày 14/08/2015. Trong bài viết này, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có kết luận thanh tra dự án đầu tư, xây dựng bến đỗ cho đội tàu nghiên cứu biển Việt Nam, trước hết là tàu nghiên cứu biển (viết tắt là D.A). Theo đó, đoàn thanh tra kiểm tra hồ sơ của 12 gói thầu, có 3/12 gói còn một số tồn tại.

Tại gói thầu rà phá bom mìn, tháng 12/2010, Văn phòng Tổng cục Biển và Hải đảo phê duyệt chỉ định thầu dò tìm xử lý bom mìn, vật nổ, giá trị hợp đồng là 149,2 triệu đồng. Ngày 9/12 /2010, Văn phòng Tổng cục Biển và Hải đảo đã ký Hợp đồng Kinh tế số 25 với Tiểu đoàn 93, Bộ Tư lệnh Công binh để thực hiện gói thầu. Qua kiểm tra, trong hồ sơ nghiệm thu bàn giao còn thiếu nhật ký thi công rà phá và xử lý bom mìn; biên bản kiểm tra kỹ thuật tại hiện trường; biên bản kiểm tra xác suất tại hiện trường; biên bản hủy bom, mìn vật nổ rà phá được; ảnh chụp khi thi công tìm được bom đạn, vật nổ; bình đồ hoàn công mặt bằng đã rà phá và xử lý bom mìn vật nổ.

Hệ thống cứu hỏa đã được sơn mới tuy nhiên, trong hộp cứu hỏa không có cuộn dây chữa cháy!? (Ảnh chụp: Ngày 06/3)

Tại gói thầu xây lắp 5 (các hạng mục: Bến đỗ, đường giao thông, kề chắn đất và san nền ), nhật ký thi công của nhà thầu xây lắp chưa ghi đầy đủ theo mẫu quy định. Đối với hồ sơ nghiệm thu thanh toán có các kết quả thí nghiệm ghi ngày tháng lấy mẫu nhưng nhật ký thi công không ghi, không có biên bản lấy mẫu. Kết quả thí nghiệm ép mẫu vữa 28 ngày, ép mẫu bê tông 28 ngày không nhận xét đạt hay không đạt yêu cầu. Thiếu biên bản nghiệm thu vật liệu đầu vào (cát, đá, xi măng) để phục vụ cho việc xây lắp... Tại biên bản nghiệm thu hoàn thành bộ phận công trình xây dựng số 05 ngày 25/12/2013, đối tượng nghiệm thu là sản xuất cọc thử, chưa có biên bản nghiệm thu công việc mà xây dựng là không đúng quy định. Đoàn đã kiểm tra thực tế tại công trường cho thấy, biển báo sơ đồ tổng mặt bằng công trường, nội quy làm việc đã hỏng nhưng chưa được khắc phục kịp thời theo quy định tại Luật Xây dựng.

Gói thầu tư vấn số 2, giám sát thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị, tại Hợp đồng số 8 với Cty Cổ phần Tư vấn đầu tư và Xây dựng tổng hợp Thăng Long  không có nội dung giám sát lắp đặt thiết bị, nhật ký giám sát thi công của Công ty còn thiếu chữ ký một số trang, còn viết sơ sài, chưa tuân thủ theo quy định.

Đoàn thanh tra còn chỉ ra, chủ đầu tư còn sơ suất trong việc kiểm tra, rà soát hồ sơ trước khi thực hiện thanh toán và quyết toán; chưa khắc phục kịp thời biển báo công trường, sơ đồ tổng mặt bằng công trường, nội quy làm việc đã hỏng. Không rà soát kỹ nội dung của hợp đồng trước khi ký kết.

Nhà thầu không bàn giao đầy đủ cho chủ đầu tư khi thực hiện quyết toán; không ghi đầy đủ nội dung trong nhật ký...

Bộ Tài nguyên và Môi trường yêu cầu Tổng cục Biển và Hải đảo làm rõ trách nhiệm và tổ chức rút kinh nghiệm đối với tập thể, cá nhân thuộc thẩm quyền quản lý; tăng cường kiểm tra việc thực hiện của D.A theo quy định tại Điều 24 Nghị định số 15/2013/NĐ-CP ngày 6/2/2013 của Chính phủ về quản lý chất lượng công trình xây dựng; chỉ đạo Ban Quản lý D.A thực hiện đúng thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ được giao theo quy định của pháp luật. Đối với các nhà thầu cần khắc phục ngay những tồn tại đã được đoàn thanh tra phát hiện.

Trong thông điệp gửi trước Quốc hội và nhân dân cả nước ngay sau khi được Quốc hội bầu vào chức vụ người đứng đầu Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc từng yêu cầu các thành viên Chính phủ thực hành tiết kiệm, chống lãng phí “không để phí dù chỉ một đồng tiền thuế của dân”. Một thông điệp mà người dân tuyệt đối ủng hộ, bởi trong thông điệp ấy bao hàm cả việc tiết kiệm và cả việc chống lãng phí, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế còn gặp khó khăn và nợ công đang ở sát mức trần cho phép.

Có lẽ, đã đến lúc cần có một ủy ban đặc biệt xử lý các công trình dự án bỏ hoang này. Ít nhất để có các phương án, biện pháp cấp bách xử lý hữu hiệu nguồn lực rất lớn, cả tiền bạc, cả đất đai đang bị bỏ hoang.

Ngọc Linh