Nội dung tờ trình Chính phủ gửi Quốc hội cụ thể: Năm 2024, mức thuế bảo vệ môi trường áp dụng với xăng (trừ ethanol) là 2.000 đồng/lít; với nhiên liệu bay, dầu diesel, mazut, dầu nhờn là 1.000 đồng/lít; với dầu hỏa 600 đồng/lít.

Thuế Bảo vệ môi trường là một trong những yếu tố cấu thành giá bán lẻ xăng dầu trong nước nên việc điều chỉnh mức thuế này sẽ tác động trực tiếp đến giá bán lẻ. Cụ thể, với mức đề xuất mà Chính phủ trình, giá xăng, dầu tới tay người tiêu dùng sẽ hạ tương ứng 1.100 - 2.200 đồng/lít (đã gồm thuế giá trị gia tăng), riêng dầu hỏa hạ 660 đồng/lít.

Trong trường hợp chính sách này không được thông qua, từ ngày 01/01/2024, mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn quay lại thực hiện theo Nghị quyết số 579/2018/UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về biểu thuế Bảo vệ môi trường. Nghĩa là thuế Bảo vệ môi trường với xăng, trừ ethanol là 4.000 đồng/lít; nhiên liệu bay là 3.000 đồng/lít; dầu diesel, dầu mazut, dầu nhờn là 2.000 đồng/lít; dầu hỏa là 1.000 đồng/lít; mỡ nhờn là 2.000 đồng/kg.

Thực tế, vệc tăng thuế với xăng dầu trong nước sẽ ảnh hưởng nhất định đến đời sống của người dân cũng như sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, từ đó ảnh hưởng đến lạm phát và tác động trực tiếp đến ổn định kinh tế vĩ mô. Vì vậy, việc tiếp tục áp dụng mức thuế bảo vệ môi trường (BVMT) đối với xăng, dầu, mỡ nhờn như thuế thực hiện trong năm 2023 được người dân, doanh nghiệp đồng tình ủng hộ. Bởi nó sẽ giảm trực tiếp chi phí khi tiêu thụ xăng, dầu, mỡ nhờn. Đồng thời, giảm các chi phí gián tiếp từ các sản phẩm tiêu dùng khác, từ đó có thêm một phần chi tiêu, làm tăng tổng cầu của nền kinh tế.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội Đỗ Bá Bằng chia sẻ, xăng dầu như huyết mạch của ngành vận tải, chiếm tới 30 - 40% tổng chi phí. Vì vậy, khi giá xăng, dầu tăng quá cao, dịch vụ bắt buộc phải tăng theo, đồng nghĩa sẽ giảm khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp (DN). Thực tế, trong suốt năm 2023, khi giá xăng, dầu được giảm 50% thuế BVMT đã hỗ trợ tích cực cho các DN vận tải. Trong bối cảnh nền kinh tế còn khó khăn như hiện nay, việc giá xăng, dầu được hỗ trợ thuế sẽ là động lực lớn cho ngành vận tải nói riêng và cả nền kinh tế nói chung.

Trước đó, khi góp ý vào dự thảo Nghị quyết về mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn trong năm 2024 của Bộ Tài chính, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng cho rằng, nên tiếp tục giảm 50% thuế BVMT là giải pháp thiết thực nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế, hỗ trợ DN.

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng, mục tiêu của Chính phủ khi giảm thuế BVMT trong thời gian qua là để hỗ trợ người dân, DN, phục hồi nền kinh tế. Tuy nhiên, đến thời điểm này, nền kinh tế còn chưa thể phục hồi hoàn toàn, DN vẫn còn rất khó khăn, nên Chính phủ tiếp tục trình Quốc hội kéo dài chính sách này là cần thiết. Và thời gian kéo dài đến hết năm 2024 là phù hợp.

"Ở trong bối cảnh hiện nay, giải pháp tình thế giảm thuế BVMT với xăng, dầu là phù hợp và được nhiều hơn là mất. Bởi xăng dầu là mặt hàng thiết yếu trong đời sống người dân và là đầu vào của nhiều ngành sản xuất, giảm thuế BVMT với xăng dầu sẽ góp phần giảm chi phí đầu vào", PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nêu quan điểm.

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh thông tin thêm, trong ngắn hạn, cơ bản, việc giảm thuế BVMT đối với xăng, dầu sẽ không làm ảnh hưởng đến mục tiêu BVMT, do mức gia tăng tiêu thụ xăng dầu sẽ không quá lớn. Trong các khuôn khổ FTA và các diễn đàn đa phương có sự tham gia của Việt Nam hiện không có các cam kết bắt buộc liên quan đến kiểm soát tiêu thụ xăng dầu. Việc giảm thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn không vi phạm cam kết quốc tế về môi trường mà Việt Nam là thành viên.

Với dự kiến sản lượng tiêu thụ xăng, dầu, mỡ nhờn năm 2024 tương đương năm 2023 và với mức thuế BVMT cho những mặt hàng này như đề xuất thì số thuế BVMT giảm so với việc thực hiện theo Nghị quyết số 579/2018/UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hơn 38.900 tỷ đồng. Ngoài ra, tổng thu ngân sách Nhà nước giảm hơn 42.800 tỷ đồng.

Tuy nhiên, theo Chính phủ, việc kéo dài giảm thuế BVMT với xăng, dầu tới hết năm sau sẽ giúp hạ giá bán lẻ trong nước, từ đó góp phần giảm trực tiếp chi phí của người dân, chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm. Ngược lại, theo đánh giá của Tổng cục Thống kê, trường hợp thuế BVMT với xăng dầu, mỡ nhờn tăng lên bằng mức trên của biểu khung thuế từ đầu năm 2024, sẽ làm CPI bình quân tăng thêm 0,36 - 0,54%. Trường hợp, nếu tiếp tục giảm thuế này hết năm sau sẽ tránh được biến động tăng giá bán lẻ xăng, dầu và không làm tăng CPI.

Theo đại diện Bộ Tài chính, việc giữ giá bán xăng dầu không tăng quá cao thông qua việc điều chỉnh mức thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn sẽ góp phần giảm chỉ số CPI, kiềm chế lạm phát và hạn chế được những tác động tiêu cực đến kinh tế.

Bộ đề xuất Chính phủ trình Quốc hội, tiếp tục kéo dài thời gian giảm thuế BVMT đối với xăng, dầu, mỡ nhờn đến hết năm 2024, góp phần giảm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm, từ đó giúp DN tăng khả năng phục hồi và mở rộng sản xuất kinh doanh cũng như kiểm soát lạm phát.

Xuân Hải (t/h)