Còn nhiều điều khó hiểu trong xuất khẩu gạo

Theo phản ánh của các thương nhân, việc đăng ký tờ khai đã bất ngờ được triển khai lúc 0 giờ ngày Chủ nhật (12/4), mà không có một thông tin chính thức nào trước đó từ các bên có trách nhiệm liên quan về thời gian mở hệ thống cũng như không có một nhân sự nào của Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan địa phương, Chi cục Hải quan cửa khẩu tiếp nhận hay trực hệ thống ngay thời điểm nhạy cảm này, các thương nhân hoàn toàn bị động.

Về các bất cập, trước hết, một số thương nhân đã gặp phải tình huống sau: các tờ khai đăng ký hải quan kể từ thời điểm 0h ngày 11/4 đã có sổ tờ khai và đã phân vào luồng đỏ, nhưng đến ngày 13/4, sau khi tải kiểm tra trên hệ thống hải quan cập nhật, lại thấy ngày đăng kí của các tờ khai này “tự động” bị lùi về thời điểm 10/4.

VFA đã ghi nhận ít nhất 3 thương nhân như vậy, và các thương nhân hiện vẫn chưa tìm được câu trả lời cho tình huống này.

Thậm chí, có cả trường hợp các tờ khai hải quan đã có sổ tự khai nhưng chưa phân luồng, đã được ghi nhận trước đó, đến thời điểm sáng 14/4 lại bị mạng hải quan xóa bỏ khi chưa đủ 15 ngày theo quy định.

Ngoài ra còn có tình trạng sau: Trong số các thương nhân truyền được tờ khai rạng sáng 12/4, có không ít thương nhân chưa tập kết hàng ở cảng thời điểm đó hoặc tập kết chưa đủ mà chỉ truyền tờ khai để giữ chỗ.

Trong khi đó, có rất nhiều thương nhân đã tập kết hàng hóa sẵn sàng (nghĩa là đảm bảo đầy đủ điều kiện để đăng kí tờ khai chờ thông quan) ở cảng chờ xếp tàu, đóng container, thậm chí có lô hàng đã đóng container trước ngày 24/3, tính đến nay đã hơn 20 ngày lưu container lưu bãi mà vẫn chưa truyền được tờ khai hải quan…

Trước kêu cứu của doanh nghiệp là hội viên, lãnh đạo VFA đưa ra nhiều kiến nghị giải quyết, trong đó cần giải tỏa toàn bộ lượng gạo hàng hóa đã nằm tại các cảng để tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp tục khai các đơn hàng còn đang khai dở; đồng thời cần cho thông quan toàn bộ số lượng gạo hàng hoá đang nằm tại các cảng để tránh thiệt hại cho thương nhân.

Ngoài ra, VFA cũng kiến nghị tiếp tục cho phép xuất khẩu gạo nếp, gạo hữu cơ với số lượng không giới hạn. Vì loại gạo này không ảnh hưởng đến an ninh lương thực quốc gia. Bên cạnh đó, Tổng cục Hải quan cần xem xét, phân luồng xanh và vàng cho những lô hàng đã nằm cảng để được thông quan nhanh chóng. Đồng thời với phân luồng, xanh, vàng là phân luồng đỏ nhằm kiểm soát chặt, minh bạch đối với những tờ khai nghi ngờ “khai khống” nhằm xí phần xuất khẩu gạo.

Đối với hạn mức 400.000 tấn gạo được mở tờ khai vào lúc 0 giờ ngày 12/4, VFA kiến nghị các giải pháp sau đây: Đối với hàng container, cần kiểm hóa thực tế đối với các thương nhân đã truyền tờ khai hải quan, kiểm số container, số seal thực tế của container hàng có đúng với số container, số seal đã được truyền qua mạng để mở tờ khai hay không?

Qua kiểm tra sẽ phát hiện ngay thương nhân nào “khai khống”, từ đó hủy toàn bộ tờ khai hải quan “khống” hoặc không có tàu tại phao, không xuất trình được hàng hóa, và thay vào hạn ngạch bị hủy bằng những lô hàng đã nằm cảng của các doanh nghiệp đăng ký tờ khai hải quan chưa thành công; các cơ quan có thẩm quyền cần áp dụng biện pháp chế tài đối với các thương nhân đã truyền tờ khai nhưng xuất trình không đúng, không đủ lượng hàng, số container và số seal của container đã đóng xong hàng như khai báo; Phối hợp với các cảng (nếu có thể) để nắm bắt số lượng các container tồn bãi của từng thương nhân và tiến hành các thủ tục nghiệp vụ hải quan để thông quan.

PV