Theo truyền thuyết Trung Hoa cổ đại, Thần Tài là nhân vật lịch sử Phạm Lãi, ông là một trung thần của Việt Vương Câu Tiễn. Ông là một trong những vị thần hết lòng phò tá vua Việt Vương trong cơn hoạn nạn.

Sau khi phò tá vua dẹp yên nước nhà, Phạm Lãi đã cùng người yêu là Tây Thi bỏ chốn quan trường về ở ẩn. Từ đó, Phạm Lãi trở thành một nhà thương buôn thành đạt và giàu có nổi tiếng nên được người đời gọi là Đào Công và được tôn là Thần Tài. Từ đó, cứ mùng 10 Tết hằng năm, người dân lại thờ cúng ông để cầu mong cả năm sung túc, tiền tài đầy nhà.

Theo truyền thuyết khác, Thần Tài là vị Thần cai quản tiền bạc, tài lộc trên thiên đình bị "rơi" xuống trần gian vì một lần lỡ say rượu. Thần Tài xuống trần gian và mang may mắn cho những gia đình thần đã từng đến. Khi Thần Tài bay về trời vào ngày mùng 10 tháng Giêng, dân gian lấy ngày này làm ngày vía Thần Tài và tin tưởng rằng, mua vàng sẽ gặp nhiều phúc lộc.

Người dân xếp hàng mua vàng trong ngày vía Thần Tài (Ảnh: Nguồn Internet)

Đặc biệt vài năm trở lại đây, mỗi khi đến ngày vía Thần Tài, hình ảnh người dân rồng rắn xếp hàng để mua vàng đã không còn hiếm. Nhiều người có quan niệm rằng nếu mua được vàng vào ngày này sẽ mang lại may mắn cho cả năm.

Liệu quan niệm này có đúng?  Có nhất định phải mua vàng?

Theo chuyên gia phong thủy Hoàng Sơn Công, hình thức mua vàng để lấy may trong ngày vía Thần Tài chỉ mới xuất hiện trong những năm gần đây, không hoàn toàn xuất phát từ tục lệ xưa.

Xưa kia, vào ngày vía Thần Tài (tức mùng 10 tháng Giêng), người dân (đặc biệt là những gia đình kinh doanh) thường dọn dẹp bàn thờ Thần Tài, chuẩn bị mâm cỗ cúng gồm hải sản hoặc thịt lợn quay, hoa, quả, rượu. Sau đó, người dân mua một thỏi bạc hoặc lấy một đồng tiền mới cho vào lọ cất trữ, với mong muốn cả năm nhận được tài lộc.

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của xã hội, thay vì việc cất trữ bạc hay tiền mới, cùng với những lời đồn thổi, người dân lại đổ xô đi mua vàng. Việc làm này nếu không cẩn thận có thể mua phải vàng rởm, hoặc mệt mỏi vì phải chen lấn, xô đẩy. Còn các cửa hàng kinh doanh vàng có cơ hội tăng giá đột biến, người dân phải xếp hàng như thời bao cấp để mua vàng với giá cao, chẳng khác nào đi mua sự yên tâm cầu may mắn cho cả năm, mà chẳng có cơ sở nào chứng minh cho việc đó.

Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vỹ cho hay, trong sách của Đạo Giáo có nguyên một trang viết về ngày Thần Tài và cũng không nói nhất thiết cứ phải đi mua vàng trong ngày này mới mang lại được sự may mắn.

Thanh Bình