Con đường rộng mở

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết, quan hệ kinh tế-thương mại giữa Việt Nam với châu Mỹ đã không ngừng phát triển trong những năm gần đây. Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) chính thức được phê chuẩn vào 30/12/2018 và có hiệu lực đối với Việt Nam kể từ ngày 14/1/2019. Đây được coi là bước ngoặt quan trọng tạo ra xung lực mới để thúc đẩy hợp tác thương mại-đầu tư giữa Việt Nam và các nước đối tác thành viên nói chung và các nước châu Mỹ nói riêng.

Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho rằng, năm 2020 vừa qua, trong bối cảnh cả thế giới đang trải qua một năm đặc biệt với nhiều biến động và suy thoái, dịch bệnh Covid-19 gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới toàn cầu, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam sang khu vực châu Mỹ vẫn đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, trở thành điểm sáng trong trao đổi thương mại của Việt Nam với các nước trên thế giới.

Cụ thể, năm 2020, tổng kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và châu Mỹ đạt gần 111,5 tỷ USD, tăng 16% so với năm 2019; trong đó xuất khẩu đạt 89,7 tỷ USD, tăng 21,7% và chiếm tỷ trọng 31,7% trong tổng xuất khẩu của Việt Nam.

Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải nhấn mạnh: "Những con số này khẳng định, CPTPP đã và đang trở thành động lực mở rộng đường cho hàng Việt sang thị trường các nước châu Mỹ, vốn còn rất mới mẻ và tiềm năng".

Theo Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải, tiếp đà tăng trưởng của năm 2020, 3 tháng đầu năm 2021, kim ngạch xuất khẩu sang các đối tác CPTPP của Việt Nam tại khu vực châu Mỹ cũng tăng trưởng tích cực, cụ thể xuất khẩu sang Canada tăng 15% (đạt 1,13 tỷ USD), Mexico tăng 17% (đạt 931 triệu USD), Chile tăng 12% (đạt 321 triệu USD) và Peru tăng 35% (đạt 134 triệu USD).

Bên cạnh việc khai thác thị trường CPTPP, các doanh nghiệp có thể nghiên cứu khả năng tận dụng những ưu đãi, các mối liên kết kinh tế và cơ sở hạ tầng sẵn có của các nước thành viên CPTPP để qua đó đưa hàng Việt Nam thâm nhập và mở rộng sang các thị trường khác thuộc khu vực châu Mỹ.

Khu vực này có nhiều khối liên kết kinh tế thông qua các hiệp định thương mại tự do với mối ràng buộc chặt chẽ với nhau như Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (USMCA); Khối thịnh trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR); Khối liên minh Thái Bình Dương (AP)...

Thị trường tiềm năng

Theo số liệu được đưa ra tại Hội thảo, sau hai năm CPTPP đi vào thực thi, kim ngạch xuất khẩu sang hai quốc gia đã phê chuẩn CPTPP là Canada và Mexico đã tăng trưởng mạnh mẽ, lần lượt đạt 4,4 tỷ USD (tăng 45%) và 3,17 tỷ USD tỷ USD (tăng 41%) so với cùng kỳ năm 2018. Canada và Mexico là hai thị trường tận dụng ưu đãi thuế quan cao nhất trong bức tranh xuất khẩu của Việt Nam sau hai năm thực thi CPTPP.

Với Mexico, tỷ lệ doanh nghiệp hưởng ưu đãi thuế quan CPTPP là 26%. Tham tán Thương mại Việt Nam tại Mexico Lưu Vạn Khang thông tin, xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Mexico có sự bật tăng mạnh trong hai năm đầu tiên Hiệp định CPTPP có hiệu lực.

Ông Lưu Vạn Khang cho biết, xuất khẩu bình quân của Việt Nam sang Mexico tăng 19% trong năm 2019-2020. Năm 2019, xuất khẩu sang Mexico đạt 2,83 tỷ USD, tăng 26% so với 2018; sang năm 2020 đạt 3,17 tỷ USD, tăng 12,2%...

Ba tháng đầu năm 2021, Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Mexico tăng 17% so với cùng kỳ năm 2020, đạt 931 triệu USD.

Còn tại Canada, đây là thị trường có tỷ lệ doanh nghiệp từng tận dụng được ưu đãi thuế quan CPTPP cao nhất với 50%, doanh nghiệp từng xuất nhập khẩu với CPTPP có ít nhất 1 lô hàng xuất/nhập khẩu được hưởng lợi từ cam kết này. Tham tán Thương mại Việt Nam tại Canada Đỗ Thị Thu Hương nhận định, Canada là thị trường khá tiềm năng cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.

Với dân số hơn 36 triệu người và mức tăng trưởng GDP ổn định (3%/ năm), Canada là một trong số những thị trường phát triển. Giá trị nhập khẩu trên đầu người tại Canada luôn luôn cao gấp đôi Mỹ dù quy mô dân số chỉ bằng 1/10.

Về phía Canada, Chính phủ cũng ban hành nhiều chính sách khuyến khích hấp dẫn, với nhiều mặt hàng được miễn thuế đến 0% và những dự án hỗ trợ đưa hàng Việt Nam tiếp cận thị trường Canada thuận lợi hơn.

Canada xem Việt Nam là đối tác thương mại ưu tiên nhờ việc tham gia tích cực vào các Hiệp định Thương mại tự do và nền kinh tế năng động. Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam tại Canada bao gồm thủy hải sản, nông sản, gỗ và các chế phẩm từ gỗ, hàng dệt may, giày dép...

Theo bà Đỗ Thị Thu Hương, để thâm nhập được sâu hơn vào thị trường tiềm năng này, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động hơn nữa trong việc tìm hiểu về Hiệp định CPTPP.

Song song với đó, doanh nghiệp cần tìm hiểu sâu, rõ hơn về thuế nhập khẩu ưu đãi; thích ứng với quy tắc xuất xứ, thủ tục lưu trữ, chứng minh xuất xứ. Doanh nghiệp Việt Nam phải tiếp tục sử dụng những nền tảng thương mại điện tử để giao lưu, kết nối hợp tác với các doanh nghiệp Canada trong bối cảnh đại dịch Covid-19.

Bên cạnh những điều kiện thuận lợi, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cũng nhận định, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam và các đối tác trong CPTPP, đặc biệt là khu vực châu Mỹ, vẫn còn phải đối mặt với nhiều thách thức trong hợp tác kinh doanh như khoảng cách địa lý xa xôi, chưa có tuyến vận tải hàng hóa và hành khách trực tiếp, sự khác biệt về ngôn ngữ, và việc thiếu thông tin cập nhật về tiếp cận thị trường.

Thêm vào đó, để có thể hưởng thuế ưu đãi xuất khẩu sang thị trường thành viên CPTPP, doanh nghiệp vẫn đang gặp một số khó khăn lớn như vấn đề đáp ứng tiêu chuẩn xuất xứ, vấn đề chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường...

Đặc biệt, sự xuất hiện của đại dịch Covid-19 từ đầu năm 2020 đã tác động mạnh đến kinh tế, xã hội của Việt Nam và các nước châu Mỹ cũng như trên phạm vi toàn cầu.

Do đó, theo các chuyên gia tham dự Hội thảo, Việt Nam cần đưa ra những giải pháp tăng cường kết nối với các doanh nghiệp, nhà nhập khẩu nước ngoài, tận dụng những ưu đãi đang có với các nước thành viên CPTPP, đa dạng hoá mặt hàng và thị trường xuất khẩu tại khu vực châu Mỹ, đặc biệt trong xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu và ưu tiên phục hồi, duy trì phát triển kinh tế trong và sau đại dịch của các quốc gia hiện nay.

Ngoài ra, cần đa dạng hoá mặt hàng và thị trường xuất khẩu tại khu vực châu Mỹ, đặc biệt trong xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu và ưu tiên phục hồi, duy trì phát triển kinh tế trong và sau đại dịch của các quốc gia hiện nay. Đồng thời, trao đổi các giải pháp tháo gỡ vướng mắc và hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng Hiệp định CPTPP để phát triển xuất khẩu của Việt Nam và khu vực châu Mỹ.

Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải khẳng định: "Nếu tận dụng tốt các cơ chế liên kết kinh tế và ưu đãi thương mại này, doanh nghiệp Việt Nam có thể tìm thấy những cơ hội kinh doanh thuận lợi, đa dạng hóa mặt hàng và thị trường xuất khẩu trong bối cảnh dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu như hiện nay".

Trúc Mai