Báo cáo về kết quả thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2023, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nêu rõ, trong lĩnh vực văn hóa, gia đình, ngành đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Những thành tựu quan trọng có được đó, không thể thiếu dấu ấn cá nhân “Tư lệnh” ngành trong điều hành hoạt động của Bộ.

Các thành tựu quan trọng

“Chúng ta cần nhận thức rằng, nhiệm vụ xây dựng, chấn hưng và phát triển văn hóa là nhiệm vụ thường trực của mỗi người dân, với tư cách là chủ thể, đặt dưới sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng, điều hành của chính quyền thì chắc chắn nhiệm vụ phát triển văn hóa sẽ tiếp tục đạt được nhiều thành công mới…”, Tư lệnh ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch khẳng định.

Vì nhận thực được nhiệm vụ cần phải thực hiện nên trong năm 2023, ngành văn hóa, thể thao và du lịch đạt được những thành tựu rất quan trọng. Cụ thể là bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa; xây dựng đời sống văn hóa cơ sở và Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa"; lĩnh vực điện ảnh; lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; Về nghệ thuật biểu diễn; bảo vệ bản quyền tác giả và các quyền liên quan; nhiệm vụ quản lý Nhà nước về gia đình;

Trong đó, “Tư lệnh” ngành đã chỉ đạo, điều hành hoạt động của Bộ theo cách thay đổi căn bản, toàn diện tư duy “làm văn hóa” sang “quản lý Nhà nước về văn hóa”; Không để mất đi những “cơ hội vàng” trong lĩnh vực công nghiệp giải trí, sáng tạo; Quyết tâm tạo đột phá trong công tác thể chế… Vì thế, đã đạt được những thành tựu rất đáng trân trọng như:

1. Chủ động rà soát các “khoảng trống” trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch để tham mưu đề xuất Chính phủ, Quốc hội nhiệm vụ hoàn thiện thể chế, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý Nhà nước thông qua công cụ pháp luật, đồng thời “khơi thông” nguồn lực, “kiến tạo” sự phát triển mà điểm nhấn quan trọng được Đảng, Chính phủ, Quốc hội giao chủ trì xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035.

2. Tập trung tham mưu trúng, đúng, kịp thời cho cấp ủy đảng trong việc cụ thể hóa các chủ trương, quan điểm của Đảng về văn hóa. Chuỗi hoạt động kỷ niệm 80 năm Đề cương về văn hóa Việt Nam với 3 nội hàm Dân tộc, Khoa học và Đại chúng được lan tỏa, các thành tố về Hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới được lượng hóa, để vận dụng trong thực hiện, được nhiều tỉnh thành ủy làm cơ sở trong xây dựng ban hành Nghị quyết chuyên đề về văn hóa để có thể nhận định: nhận thức về văn hóa đã có sự thay đổi theo hướng tích cực và cho phép kỳ vọng “Nhận thức đúng sẽ hành động đẹp”.

3. Công tác xây dựng môi trường văn hóa gắn với xây dựng con người văn hóa đã đi đúng hướng, lấy địa bàn cơ sở làm trọng tâm, nhân dân là chủ thể để bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa. Nhiều mô hình mới, cách làm hay, nhiều điển hình tiên tiến đã xuất hiện, góp phần thiết thực để xây dựng nền tảng đạo đức tốt đẹp, giá trị “chân - thiện – mỹ” của con người, làm cho cuộc sống của mỗi gia đình, của xã hội ngày càng tốt đẹp hơn, hạnh phúc hơn.

4. Nhận thức sâu sắc hơn về vai trò văn hóa là động lực đối với sự phát triển bền vững đất nước, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phối hợp chặt chẽ với các ban, bộ, ngành, địa phương để nâng tầm quy mô tổ chức, chất lượng các sự kiện văn hóa nghệ thuật cấp vùng, cấp quốc gia. Các chương trình nghệ thuật biểu diễn, điện ảnh, mỹ thuật triển lãm, bảo tàng đa dạng về hình thức - phong phú về thể loại - đặc sắc về nội dung không chỉ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị, nhu cầu thụ hưởng văn hóa của nhân dân, phục vụ các hoạt động kỷ niệm các ngày lễ lớn mà còn thực hiện sứ mệnh củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, quảng bá hình ảnh về quê hương, đất nước, thu hút khách du lịch, góp phần phát triển kinh tế.

5. Quan tâm mạnh mẽ hơn tới việc phát triển các ngành công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế quan trọng của đất nước. Điểm nhấn là với sự quan tâm, chủ trì của Thủ tướng Chính phủ, Hội nghị toàn quốc về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam lần thứ nhất. Nội dung đã được tổ chức thành công, làm cơ sở cho việc đề xuất, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, ban hành Chiến lược mới về phát triển công nghiệp văn hóa trong giai đoạn tới.

6. Tích cực chuẩn bị, trình Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 1/12/2011 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, tạo bước phát triển mạnh mẽ về thể dục, thể thao đến năm 2020; tổ chức Hội nghị toàn quốc phát triển thể theo thành tích cao làm cơ sở hoàn thiện Chiến lược phát triển thể dục, thể thao Việt Nam đến năm 2030.

Đoàn thể thao Việt Nam giành thành tích xuất sắc, dẫn đầu toàn đoàn, vượt chỉ tiêu đề ra tại SEA Games được tổ chức tại Campuchia; thi đấu đạt kết quả tốt ở ASIAD 19 tại Trung Quốc, vòng loại Olympic và các giải thể thao cấp khu vực, châu lục và thế giới với những kết quả khả quan; đội tuyển bóng đã nữ quốc gia lần đầu tiên giành quyền tham dự World Cup.

7. Du lịch đã về đích với kết quả rất đáng trân trọng, đóng góp tích cực vào sự tăng trưởng kinh tế của đất nước. Năm 2023, tổng số khách du lịch quốc tế ước đạt 12,5 triệu lượt khách, vượt mục tiêu đề ra (8 triệu lượt), đạt mục tiêu đã điều chỉnh; tổng số khách du lịch nội địa ước đạt 108 triệu lượt khách, vượt 5,8% so với kế hoạch năm. Tổng thu từ du lịch ước đạt 672 nghìn tỷ đồng, vượt 3,38% so với kế hoạch năm 2023. Việt Nam lần thứ 4 được vinh danh là Điểm đến Di sản hàng đầu thế giới tại Lễ trao giải thưởng du lịch thế giới năm 2023.

8. Công tác ngoại giao văn hóa được triển khai tích cực, Việt Nam trúng cử thành viên Ủy ban Di sản thế giới nhiệm kỳ 2023 - 2027 với số phiếu rất cao. Hội An, Đà Lạt chính thức gia nhập mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO. 11 chương trình chính trị nghệ thuật trong khuôn khổ 5 chuyến thăm cấp cao của Lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Nhà nước cùng với 6 chương trình Tuần Văn hóa, Lễ hội du lịch và văn hóa Việt Nam tại nước ngoài trong năm 2023 đã góp phần quảng bá đất nước Việt Nam tươi đẹp, an toàn với nền văn hóa đặc sắc tới đông đảo bạn bè quốc tế.

9. Công tác chỉ đạo điều hành tiếp tục được cải tiến. Hai Hội nghị đối thoại trực tiếp của lãnh đạo bộ với lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ, cùng với việc triển khai thực hiện cam kết của người đứng đầu các đơn vị thuộc Bộ với Bộ trưởng về thực hiện nhiệm vụ của đơn vị đã loại dần sức ỳ, lực cản, tâm lý e dè, thiếu quyết liệt trong thực thi công vụ.

10. Công tác truyền thông từng bước có sự chuyển biến. Giải báo chí toàn quốc “Vì sự nghiệp phát triển văn hóa, thể thao và du lịch” lần đầu tiên được tổ chức, trao giải vào tháng 9/2023 đã lan tỏa những thành tựu của ngành, ghi nhận và tôn vinh những đóng góp xuất sắc của tập thể, cá nhân đối với sự nghiệp phát triển văn hóa, thể thao và du lịch.

Hạn chế cần khắc phục

Lùm xùm liên quan đến việc cắt xén tiền ăn của đội tuyển bóng bàn trẻ quốc gia làm ảnh hưởng đến công tác đào tạo, bồi dưỡng vận động viên trẻ.

Trung tâm Huấn luyện thể thao quốc gia Hà Nội không đủ diện tích để tập huấn, khó khăn về cơ sở vật chất nhưng công tác quản lý về cơ sở hạ tầng của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thì chưa tốt, dẫn đến nhiều cơ sở cho thuê bị hỏng hóc, gây thất thoát tài sản Nhà nước.

Bộ kêu khó khăn về cơ sở hạ tầng nhưng lại thực hiện giải ngân vốn đầu tư công chậm, đạt thấp do không tích cực làm các thủ tục để giải ngân…

Thực chất, Bộ kêu gọi được nhiều kinh phí xã hội hóa, nhất là lĩnh vực thể thao và di sản, cơ sở hạ tầng cho hoạt động tín ngưỡng, thế nhưng lại chưa thể khai thác hiệu quả các nguồn lực đó.

Cụ thể, tại các đình, đền, chùa, di tích lịch sử có nhiều hòm công đức, số tiền công đức trong tháng, quý, năm được bao nhiêu, sử dụng vào việc gì, là ngành quản lý Nhà nước nhưng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng không biết được, dẫn tới việc tự huy động, tự đầu tư, rồi thì nảy sinh các vụ việc không đáng xảy ra. Vì sao lại khẳng định là không đáng xảy ra, bởi, các vụ việc đó, bắt nguồn từ nhận thức, từ ý chí chủ quan của người quản lý không lường trước được các tình huống nên mới dẫn đến những vụ việc không đáng có.

Mới nhất đây, ai cũng biết di tích lịch sử đình Đồng Kỵ, nơi có hội pháo nổi tiếng và làng nghề gỗ, thuộc phường Đồng Kỵ, thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, Cơ quan điều tra Công an tỉnh Bắc Ninh đã khởi tố vụ án khởi tố bị can đối tượng giữ tiền công đức của đình, đem cho vay nặng lãi, không thể thu hồi vài tỷ đồng…

Hay chuyện đội tuyển bóng đá nam Việt Nam thua rất “vô lý” chỉ bởi sự “không hợp, thiếu hài hòa” giữa huấn luyện viên trưởng với các cầu thủ…

Người của công chúng phát ngôn còn thiếu chuẩn mực về pháp luật, đạo đức nhưng không có chế tài đủ nặng nên họ vẫn cứ “sướng lên” thì thông báo livestream, phát ngôn vô tội vạ cho “sướng miệng”, bị “ném đá” nhiều thì mai là livestream xin lỗi, giải thích… xoa dịu dư luận nhằm mục đích câu view, bán hàng hoặc “khuếch trương” tên tuổi cũng nhằm sau đó là quảng cáo…

Vấn đề bản quyền và chiếu phim hiện nay cũng rất “nóng”.

Du lịch thì cho con số ấn tượng và cho rằng, ngành công nghiệp không khói, thế nhưng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có đề tài nào đánh giá một cách khoa học, thực chất, đằng sau sự tăng trưởng về du lịch ấy thì môi trường ra sao? Bị tác động, ảnh hưởng như thế nào? Việc giao lưu, hội nhập của văn hóa bản địa với du khách ở mức nào…? Hay giờ chỉ tính đến cái gọi là tăng trưởng, kinh tế?

Ngành văn hóa, thể thao và du lịch có 10 thành tựu quan trọng trong năm 2023. Nhưng, “Tư lệnh” ngành văn hóa đứng thứ ba, với số phiếu tín nhiệm thấp là 62 phiếu. “Tư lệnh” ngành văn hóa, thể thao và du lịch có số phiếu tín nhiệm cao thấp thứ hai là 219 phiếu, cần phải tích cực để nâng cao tín nhiệm. Con số trên là kết quả lấy phiếu tín nhiệm tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, là số phiếu do chính các Đại biểu Quốc hội, đại diện cho các cử tri bỏ phiếu. 

Trong 10 thành tựu quan trọng của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, có thành tựu thứ nhất, được Bộ đánh giá là “chủ động”, “nâng cao hiệu quả”, “điểm nhấn phát triển…” thì lại trái ngược với Báo cáo tóm tắt kết quả chỉ số cải cách hành chính năm 2023 của Bộ Nội vụ.

Cụ thể, chỉ số cải cách hành chính của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp thứ 11/17. Chỉ số thành phần cải cách tài chính công của Bộ đứng thứ ba từ dưới lên chỉ đạt 63,64%, năm trong TOP 5 đơn vị có chỉ số dưới 70%. Tiếp theo, Bộ văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng ở trong Bộ có không đạt điểm số tại tiêu chí thành phần thực hiện giải ngân kế hoạch đầu tư vốn ngân sách Nhà nước.

Kết quả chỉ số cải cách trên cũng do cơ quan ngang Bộ thực hiện. 10 thành tựu nổi bật mà Bộ Văn hóa thể thao và Du lịch đạt được rất trân trọng và Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cần tăng cường công tác chỉ đạo, điều hành để thực hiện, phát huy, phát triển ngành đồng bộ, không để yếu tố chủ quan tác động vào kết quả.

Hy vọng rằng, những lần tiếp xúc cử tri tới, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng sẽ có nhiều việc làm được, rõ rệt và mang tính đột phá để báo cáo với cử tri, nơi ông ứng cử.

 Vũ Hoàng – Minh An