Từ ngày 1/1/2015, nhiều người dân sống quanh khu vực sông Thương (đoạn qua khu vực thôn Phúc Mãn, xã Xuân Hương) Lạng Giang, Bắc Giang phát hiện dọc hai bên bờ sông xuất hiện nhiều cá chết nổi trắng mặt sông. Theo kết quả điều tra của các cơ quan chức năng tỉnh Bắc Giang, nguyên nhân dẫn tới sự việc này là do Nhà máy số 2 - Công ty TNHH Một thành viên Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc đã vi phạm quy định về bảo vệ môi trường.

Cống xả thải 420 của Công ty TNHH Một thành viên Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc

đang xả thải trực tiếp ra sông Thương

Cá chết do doanh nghiệp xả thải

Những ngày qua, người dân TP. Bắc Giang xôn xao về hiện tượng cá chết “nổi trắng” trên sông Thương, gây ô nhiễm môi trường, đe dọa nguồn nước sinh hoạt của người dân.

Sáng ngày 1/1/2015, trên sông Thương đoạn qua khu vực thôn Phúc Mãn, xã Xuân Hương (Lạng Giang, Bắc Giang) xuất hiện hiện tượng cá nổi lên mặt nước rất nhiều. Dọc hai bên bờ sông chạy dài khoảng hơn 1 cây số, người dân chứng kiến hàng trăm nghìn con cá lớn nhỏ ngoi lên mặt nước giãy chết. Có những con đã chết do có hiện tượng ngạt khí. Thấy vậy, nhiều người đã dùng thuyền bơi ra giữa dòng để vớt cá, thậm chí có người đứng trên bờ cũng bắt được cá.

Tối cùng ngày, khi thủy triều xuống, nước rút đến đâu cá có hiện tượng bị “đầu độc” và chết đến đó. Dọc hai bên bờ sông Thương đoạn từ Phúc Mãn đến chân cầu Sắt (Bắc Giang) khoảng gần chục cây số, người dân liên tục ghi nhận hiện tượng cá bị ngạt khí, dạt vào bờ.

Theo những người tham gia vớt cá trên sông khẳng định, sáng 1/1, trong lúc vớt cá, họ ngửi thấy mùi khí amoniac nồng nặc bốc lên từ mặt nước. Ở đây, chỉ có duy nhất nhà máy Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc có sử dụng khí amoniac và xả thải ra sông Thương.

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Văn Tư, Phó Chủ tịch UBND phường Thọ Xương, TP. Bắc Giang cho biết: “Hiện tượng cá chết hàng loạt trên sông Thương xảy ra vào ngày 1/1. Sau khi tiếp nhận thông tin sự việc, cán bộ Phường Thọ Xương cũng đã trực tiếp đến kiểm tra thực tế để xác minh thông tin, đồng thời báo cáo sự việc lên Phòng Tài nguyên và Môi trường TP. Bắc Giang. Chúng tôi cũng sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng để điều tra, làm rõ  sự việc”.

Theo tìm hiểu của PV, Công ty TNHH Một thành viên Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc có lắp đặt một hệ thống thoát nước thải duy nhất đổ ra sông Thương qua Kênh 420. Hiện, nhà máy nằm sát bờ sông, hệ thống Kênh nước thải 420 liên tục xả nước cả ngày lẫn đêm với dòng chảy khá lớn.

Nhiều người dân cho rằng, chính nguồn nước từ Kênh 420 là nguyên nhân khiến cá bị chết hàng loạt trong những ngày vừa qua. Bởi toàn bộ quá trình sục rửa máy móc, xả thải… của nhà máy đều qua chiếc cống thải duy nhất này.

Nnhiều người dân còn khẳng định: Những lần nhà máy xả thải “trộm” vào lúc nước thủy triều dâng còn khiến cá ở phía thượng nguồn cách đó vài cây số (đoạn thuộc xã Xuân Hương, Lạng Giang) bị chết hàng loạt, và khi nước sông rút thì cá ở phía hạ lưu cũng chết theo.

Phòng Cảnh sát bảo vệ Môi trường, Công an tỉnh Bắc Giang cho biết, nguyên nhân khiến cho cá chết hàng loạt là do sự cố “tràn bể” tại Nhà máy số 2, Công ty Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc. Trong quá trình vận hành, bể nước sạch của nhà máy đã bị tràn sang bể nước chưa qua xử lý, từ bể nước bẩn này đổ thẳng ra sông Thương.

Kết quả lấy mẫu cho thấy, có nhiều chỉ số đã vượt quá quy định cho phép về bảo vệ môi trường, trong đó, có những chỉ số vượt trên 30 lần. Nhà máy này do nhà thầu Trung Quốc xây dựng, đang trong giai đoạn chạy thử, nhưng chưa bàn giao cho Công ty TNHH Một thành viên Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc quản lý. Phía nhà thầu cũng đã thừa nhận sơ suất để xảy ra sự cố trên.

Sai phạm được chỉ rõ

Liên quan đến sự việc, ngày 6/1/2015, Sở TN&MT tỉnh Bắc Giang đã có Báo cáo số 02/BC-TNMT gửi các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.

Theo báo cáo, ngày 2/1/2015, nhận được phản ánh về việc Công ty TNHH Một thành viên Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc có hoạt động xả nước thải làm cá chết trên sông Thương, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tiến hành khảo sát thực tế tại khu vực xả thải của Công ty tại cống 420 và khu vực các chết trên sông Thương để nắm bắt tình hình thực tế. Đồng thời tiến hành lấy mẫu nước mặt tại cống xả thải 420 của Công ty trước khi thải ra sông Thương và tại khu vực thôn Phúc Mãn, xã Xuân Hương, huyện Lạng Giang.

Tại buổi làm việc ngày 5/1 gồm: Sở TN&MT tỉnh Bắc Giang, UBND TP. Bắc Giang, UBND Phường Thọ Xương và Công ty TNHH Một thành viên Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc. Tại đây, phía công ty cho rằng, ngày 30/12, Công ty bắt đầu vận hành thử nghiệm dây chuyền mở rộng nhà máy phân đạm Hà Bắc, trong đó có công đoạn sản xuất U rê. Trong quá trình vận hành, do xảy ra sự cố xì rò một số van của hệ thống nên đã ngừng máy, thải rửa thiết bị hệ thống trung áp, thấp áp để xử lý.

Đến ngày 31/12, sau khi xử lí xong, công ty tiếp tục cho chạy thử máy công đoạn sản xuất Urê. Đến khoảng 5h30 ngày 1/1, phát sinh sự cố về bơm và đến 7h30 phút cùng ngày thì ngừng máy, thải rửa thiết bị đường ống của công đoạn sản xuất U rê để xử lý. Lúc này, nước thải rửa thiết bị có chứa NH3 chưa được xử lý đưa về bể chứa dịch ngầm làm tràn chảy vào đường thoát nước mặt và chảy ra đường 10 xả thải vào cống 420 ra sông Thương.

Đến sáng ngày 2/1, khi phát hiện ra sự cố, công ty đã dùng các bao cát bịt kín đường cống không để nước chứa NH3 chưa được xử lí tràn vào đường thoát nước mưa và hút toàn bộ nước còn lưu tại bể chứa về hệ thống trưng NH3 và tiếp tục xử lý theo quy trình.

Sở TN&MT tỉnh Bắc Giang cũng cho hay, trước khi đưa dây chuyền mở rộng nhà máy phân đạm Hà Bắc vào vận hành thử nghiệm, công ty TNHH Một thành viên Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc chưa xây dựng kế hoạch vận hành thử nghiệm tại các công trình xử lí nước thải; kế hoạch phòng ngừa và ứng phó sự cố môi trường gửi các cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định.

Đồng thời, Sở TN&MT tỉnh cũng yêu cầu Công ty TNHH một thành viên Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc sớm tiến hành việc lập kế hoạch phòng ngừa và ứng phó sự cố môi trường gửi lên Bộ TN&MT và đơn vị chức năng có thẩm quyền; đồng thời yêu cầu chính quyền địa phương giám sát việc khắc phục hậu quả mà nhà máy đã gây ra theo đúng quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, điều khiến người dân TP. Bắc Giang lo ngại là nguồn nước sinh hoạt của hàng nghìn hộ dân nơi đây đang bị đe dọa nghiêm trọng. Bởi, nguồn nước sông Thương được xử lý để cung cấp nước sinh hoạt cho toàn bộ các hộ dân trên địa bàn TP. Bắc Giang. Hệ thống bơm nước trên lại nằm trong khu vực cá chết hàng loạt trong mấy ngày vừa qua.

Trước sự việc trên, cơ quan chức năng tỉnh Bắc giang sẽ xử lý việc xả thải “bức tử” sông Thương của Công ty TNHH Một thành viên Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc như thế nào? Chính quyền địa phương và doanh nghiệp sẽ khắc phục sự cố đến đâu?

Thương hiệu & Công luận sẽ tiếp tục thông tin./.

Tuấn Ngọc