Theo kết luận này, nội dung chính là thanh tra về hoạt động cho vay, xử lý rủi ro, bán nợ, cơ cấu nợ, việc tăng vốn, thoái vốn đầu tư, việc mua sắm thiết bị tin học.

Nhiều khuyết điểm, vi phạm trong hoạt động tín dụng

Bên cạnh những ưu điểm, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra nhiều khuyết điểm, vi phạm trong hoạt động tín dụng tại Vietcombank.

Cụ thể: Về thẩm định, phê duyệt cho vay: Một số hồ sơ tín dụng có hồ sơ pháp lý khách hàng, pháp lý dự án không đầy đủ; thẩm định hồ sơ vay vốn, năng lực tài chính thiếu chính xác; báo cáo thẩm định chưa phân tích và đánh giá khả năng trả nợ, nguồn trả nợ, hiệu quả dự án, phương án vay vốn; thẩm định xác định hạn mức tín dụng, vòng quay vốn, thời hạn cho vay, nguồn vốn tự có, vốn huy động khác chưa đủ cơ sở, thiếu chính xác…

Thanh tra Chính phủ nêu rõ nhiều khuyết điểm, vi phạm trong hoạt động tín dụng tại Vietcombank sau thanh tra

Về giải ngân vốn vay: Một số hồ sơ tín dụng giải ngân khi chưa đủ điều kiện theo phê duyệt; chứng từ giải ngân không đầy đủ; giải ngân cho vay mới trả khoản vay cũ hoặc trả lãi vay; có trường hợp giải ngân không kiểm tra, kiểm soát các hóa đơn chứng từ (kiểm tra bản gốc của hóa đơn bán hàng), dẫn đến khách hàng giả mạo, sửa chữa nâng giá trị hóa đơn lên nhiều lần để rút vốn ngân hàng.

Về kiểm tra sử dụng vốn vay: Một số hồ sơ tín dụng các chi nhánh thực hiện kiểm tra không đầy đủ theo quy định; nội dung kiểm tra chung chung, sơ sài, chưa đầy đủ, chưa kiểm tra cụ thể về sổ sách kế toán, chưa đề cập các thông tin về tình hình kinh doanh, đánh giá dòng tiền, dẫn đến ngân hàng không kiểm soát được việc sử dụng vôn vay và khả năng trả nợ của khách hàng.

Về tài sản đảm bảo: Một số hồ sơ tín dụng nhận thế chấp tài sản đảm bảo không đủ điều kiện theo quy định; việc định giá lại tài sản đảm bảo chưa theo quy định; hợp đồng thế chấp tài sản không có công chứng…

Về phân loại nợ: Có một số hồ sơ tín dụng thực hiện xếp hạng khách hàng, phân loại nợ và cơ cấu nợ chưa đúng quy định tại Quyết định 780 và Công văn 2506.

Về xử lý rủi ro: Một số hồ sơ xử lý rủi ro có nguyên nhân từ việc khi cho vay Vietcombank đã vi phạm các quy định của hoạt động tín dụng. Sau khi xử lý rủi ro còn chưa có biện pháp kiên quyết, phù hợp để thu hồi nợ, như là phát mại tài sản hay bán nợ…

Trong hoạt động mua bán nợ, Vietcombank cũng có những vi phạm như hướng dẫn mua bán nợ không rõ ràng, dẫn đến sự nhầm lẫn giữa các bước; VAMC ủy quyền cho Vietcombank bán các khoản nợ theo hình thức thỏa thuận trực tiếp với khách hàng khi chưa thực hiện đấu giá là chưa đúng với quy định.

Những khuyết điểm trong đầu tư tài chính: Việc góp vốn, mua cổ phần của Vietcombank chưa hoàn toàn phù hợp với Thông tư 36.

Vietcombank có cổ phần sở hữu tại Gentraco và tổ chức tín dụng là MB nhưng doanh nghiệp lại là cô đông hoặc công ty con của TCTD lại là cổ đông của Vietcombank là chưa đúng quy định tại khoản 5, điều  129 và khoản 2, điều 135 Luật Các TCTD.

Vietcombank còn chậm thoái vốn tại các doanh nghiệp ngoài ngành và những DN hoạt động không hiệu quả. Hiệu quả đầu tư còn chưa tương xứng với việc tăng vốn đầu tư trong giai đoạn 2014 - 2015: giá trị đầu tư năm 2014 là 5.170,5 tỷ đồng, năm 2015 là 5.375,6 tỷ đồng, nhưng thu nhập từ cổ tức lại giảm: năm 2014 là 438,3 tỷ đồng, tương đương 8,48%; năm 2015 là 265,8 tỷ đồng, tương đương 4,94%.

Trong hoạt động mua sắm tài sản, Vietcombank cũng có một số vi phạm. cụ thể, kiểm tra 2 gói thầu công nghệ thông tin, Thanh tra Chính phủ phát hiện Vietcombank thực hiện chưa đúng quy trình và nội dung đầu tư, các yêu cầu về an toàn, bảo mật. Năng lực của cán bộ thực hiện dự án cũng chưa đáp ứng yêu cầu, trình độ về chuyên môn kỹ thuật.

Ngoài ra, Vietcombank chưa kiểm soát chặt chẽ đối với nhà thầu dẫn đến ngay sau khi trúng thầu và hợp đồng được ký kết, các nhà thầu đã chuyển nhượng cho đơn vị khác thực hiện mà Vietcombank không nắm được. Đến thời điểm thanh tra gói thầu “Mua sắm giải pháp Flash caching cho hệ thống máy chủ” chưa hoàn thành và đưa vào sử dụng.

Kiến nghị kiểm điểm các đơn vị, cá nhân có vi phạm

Trên cơ sở phát hiện các sai phạm, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, theo thẩm quyền tiến hành kiểm điểm các đơn vị, cá nhân có vi phạm.

Yêu cầu Thống đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam sớm tham mưu, đề xuất cho Chính phủ những giải pháp để xử lý nợ xấu của các Ngân hàng thương mại nói chung và các khoản nợ mà VAMC đã mua của các tổ chức tín dụng nói riêng, theo hướng tách bạch rõ giữa bán nợ và bán tài sản để thu nợ.

Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Ngân hàng nhà nước Việt Nam theo thẩm quyền tiến hành tổ chức kiểm điểm đối với các cá nhân của VAMC và Vietcombank có vi phạm.

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Vietcombank căn cứ vào những vi phạm đã được Thanh tra Chính phủ chỉ ra để tiến hành kiểm điểm và chỉ đạo kiểm điểm, đánh giá trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân theo thẩm quyền quản lý. Đồng thời, đề xuất và áp dụng ngay các giải pháp để chấn chỉnh, khắc phục xử lý những vi phạm, yếu kém.

Về xử lý kinh tế, yêu cầu Chánh thanh tra Ngân hàng Nhà nước các cấp xem xét, xử lý các vi phạm hành chính theo quy định đối với những vi phạm hành chính được chỉ ra trong kết luận thanh tra. Yêu cầu Vietcombank quyết toán đối với 2 gói thầu của 2 công ty đã có vi phạm trong chuyển nhượng phải loại trừ khỏi giá trị quyết toán số tiền 1,174 tỷ đồng.

Ngọc Anh