Nguồn cung dư thừa

Theo Hiệp hội Gốm sứ và xây dựng Trung Quốc, có khoảng 1.450 DN gạch với 3.621 dây chuyền sản xuất đang hoạt động tại Trung Quốc (trừ một số khu vực như Bắc Kinh, Thiên Tân, Hồng Kông, Ma Cao và Đài Loan); công suất trung bình ước tính đạt 45 triệu m2/ngày.

Điều đó đồng nghĩa thị trường gạch ốp lát tại Trung Quốc đang phải đối mặt tình trạng dư cung, gây sức ép lớn cho hoạt động tiêu thụ và XK của các DN. Nguồn hàng bên Trung Quốc dư thừa, Việt Nam sẽ được định hướng là một trong những thị trường tiêu thụ chính. 

Không chỉ nguồn cung dư thừa từ Trung Quốc, sau giai đoạn tăng trưởng nóng 2015 - 2017, thị trường gạch trong nước đã xuất hiện tình trạng dư cung. Theo Viglacera, nguồn cung gạch năm 2017 lên tới 700 triệu m2. Trong khi đó, nhu cầu theo ước tính của Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) chỉ đạt khoảng 550 - 580 triệu m2. Tỷ lệ tiêu thụ/sản xuất đang ngày càng giảm sút, đạt khoảng 80%, giá gạch có thể tiếp tục xu hướng đi xuống trong năm 2018.

Một trong những vấn đề được đặt ra là kiểm soát NK và nhập lậu. Thuế hiện hành áp dụng đối với gạch NK của Trung Quốc dao động từ 15 - 40%. Gạch chưa tráng men có mức thuế khoảng 15%, trong khi gạch tráng men có mức thuế cao hơn, có thể lên đến 40%. Tuy nhiên, việc kiểm soát sản phẩm NK tồn tại nhiều hạn chế. Vì vậy, các mặt hàng gạch ốp lát NK từ Trung Quốc, trên thực tế chịu một mức thuế tương đối thấp; qua đó, được bán với mức giá thấp hơn trên thị trường, cạnh tranh với sản phẩm của các DN sản xuất trong nước.

Giới buôn bán vật liệu xây dựng cho biết, Trung Quốc giảm thuế XK gạch xuống 0%, tạm thời thực thi đến hết năm 2019. Đó là lý do vì sao hàng Việt Nam, dù thay đổi công nghệ, mẫu mã nhưng vẫn không thể chạy đua với hàng Trung Quốc. 

Ông Han Sam Ann, TGĐ Công ty CP Đầu tư sản xuất thương mại Kim Phong cho biết: “Ngành gạch ốp lát đang tạo nên một thị trường hỗn độn, dù là mùa xây dựng, các công trình đang trong giai đoạn hoàn thiện, nhưng tiêu thụ rất thấp. Các công ty đua nhau giảm giá để thu hồi vốn cuối năm. Bên cạnh đó, gạch bóng kiếng Trung Quốc nhập theo đường chính ngạch bị áp thuế đến 44%, nhưng giá vẫn rẻ hơn của chúng tôi. Vì thế, chúng tôi phải dừng hẳn dây chuyền sản xuất gạch granit bóng kiếng để khỏi bị lỗ, công suất nhà máy chỉ còn 60%”.

Mặc dù Nhà nước đã có những chương trình tín dụng, giảm thuế giúp DN vượt qua khó khăn, nhưng chưa hiệu quả. Công ty Gạch men Mỹ Đức, do được Nhà nước giảm 5% VAT nên ủng hộ người tiêu dùng bằng việc giảm giá bán, tuy nhiên, theo chủ một showroom thì mặt hàng này tiêu thụ rất chậm… 

Thiếu sự khác biệt

Ngoài cạnh tranh với nguồn hàng giá rẻ từ Trung Quốc, việc chưa tạo ra sự khác biệt về chất lượng, mẫu mã sản phẩm và truyền thông đến người tiêu dùng - là khó khăn kế tiếp của các DN nội. Trong khi đó, mẫu mã gạch từ Trung Quốc lại thường xuyên đổi mới - rất phong phú và đa dạng. 

Chị Thu Phương, nhân viên bán hàng tại showroom Mao Trung (Q.10, TP. HCM) chia sẻ: “Đa số khách hàng đến đây mua hàng đều quan tâm đến mẫu mã, sau đó mới đến giá cả. Chất lượng, tuy họ cũng có để ý nhưng không nhiều”. 

Anh Nguyễn Ngọc Cảnh (Q.Tân Bình) đang lựa chọn gạch để hoàn thiện phần nội thất, dù được nhân viên bán hàng tư vấn sử dụng gạch Việt Nam, nhưng vẫn quyết chọn gạch Trung Quốc, vì theo anh “mẫu mã đẹp dễ làm cho ngôi nhà sang trọng”.

Kiến trức sư Hoàng Chương cho rằng, đối với người dân, họ không biết chất lượng của gạch Trung Quốc, mà chỉ lựa chọn theo mẫu mã và giá cả. Để an toàn và có nhiều biến tấu trong thiết kế, nhiều kiến trúc sư đã tư vấn cho chủ nhà sử dụng gạch Trung Quốc. 

Kiến trúc sư Đoàn Tuấn, GĐ Công ty Thiết kế xây dựng Thổ Kim cũng thừa nhận, gạch Trung Quốc “từ thượng vàng đến hạ cám” đều đáp ứng được hết các nhu cầu, trong khi một số mặt hàng cao cấp của Ý, Tây Ban Nha lại rất kén không gian. 

Người tiêu dùng sẵn sàng chọn gạch Trung Quốc, do được trưng bày trong những showroom hoành tráng, cách tiếp thị lại nhanh nhạy, chứ không như một số thương hiệu gạch Việt Nam, chất lượng rất tốt, nhưng do tiếp thị yếu nên không chiếm lĩnh được thị trường.

Không chỉ cạnh tranh gay gắt với mẫu mã của Trung Quốc, Nhiều thương hiệu nổi bật trong nước cũng đang cạnh tranh gay gắt với nhau như Viglacera, Đồng Tâm, Bạch Mã, Thạch Bàn… 

Công suất gạch ốp lát hiện tại của Viglacera (HOSE: VGC) đạt khoảng 13,5 triệu m2 đối với gạch ceramic (3% thị phần) và 9 triệu m2 đối với gạch granite (11,2% thị phần). Mặc dù là một thương hiệu lâu năm, DN đang phải cạnh tranh khốc liệt trên thị trường. 

Công ty CP CMC (HOSE: CVT) cũng báo cáo mức biên lãi gộp giảm xuống 22% so với mức 26% cùng kỳ 2017, mặc dù DN vừa tăng 20% công suất, lên 18 triệu m2 vào đầu năm và ghi nhận doanh thu tăng 18% trong 6 tháng đầu năm 2018…

Trúc Mai