Khai thác cát trái phép, dùng bạo lực đe dọa

Sáng 6/7, tại trụ sở Chính phủ, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình đã chủ trì Hội nghị trực tuyến toàn quốc với các bộ, ngành, địa phương về triển khai các nhiệm vụ, giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước đối với hoạt động khai thác, kinh doanh cát sỏi.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình nêu rõ: Nước ta có trữ lượng khai thác cát, sỏi khá lớn, trong đó chủ yếu là cát, sỏi lòng sông. Tính đến tháng 5/2017, cả nước có 824 mỏ cát, sỏi được cấp phép. Đến hết năm 2016, có 90 dự án nạo vét, khơi thông luồng hàng hải, đường thuỷ nội địa có tận thu sản phẩm cát - được Bộ GTVT cấp phép. Các cơ quan có thẩm quyền đã cấp hơn 500 giấy phép bến bãi kinh doanh, tập kết, trung chuyển cát, hàng trăm bến bãi hoạt động tự phát.

Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình phát biểu tại hội nghị

“Với tình hình khai thác cát như hiện nay, nguồn tài nguyên này ở nước ta sẽ sớm cạn kiệt và gây ra tình trạng sói mòn, sạt lở bờ sông, làm thay đổi dòng chảy tự nhiên, thất thoát tài nguyên, tác động xấu đến các công trình ven bờ, gây nguy hiểm đến tính mạng, tài sản của người dân sinh sống ở khu vực liền kề, mất an ninh trật tự, gây bức xúc trong nhân dân”, Phó Thủ tướng chỉ rõ.

Một số địa phương do thiếu sự quản lý chặt chẽ, các mỏ khai khác cát vi phạm pháp luật khiến người dân bức xúc, khiếu kiện: Phú Thọ (huyện Phù Ninh, Đoan Hùng, Thanh Sơn); Bắc Giang (huyện Lạng Giang, Yên Dũng); Hòa Bình (huyện Kỳ Sơn); Đồng Nai (Nhơn Trạch)...

Trong 3 tháng đầu năm, lực lượng công an đã xử lý 2.128 vụ, bằng 48% số vụ cả năm 2016, xử lý 749 đối tượng vi phạm, bằng 25% so với tổng số đối tượng của cả năm 2016, tịch thu 26 tàu thuyền hút cát, xử phạt 13,1 tỷ đồng, bằng 31% cả năm 2016.

Bộ GTVT đã yêu cầu tạm dừng hoạt động đối với hầu hết các dự án nạo vét, khơi thông luồng hàng hải, luồng đường thuỷ nội địa tận thu sản phẩm cát để bổ sung, hoàn thiện thủ tục theo quy định của pháp luật. Tình hình khai thác cát, sỏi trái phép đã giảm đi, một số địa bàn trọng điểm đã được kiểm soát.

Tuy nhiên, hiện nay nhiều đối tượng vẫn lén lút khai thác trên các tuyến sông Hồng, sông Đà, sông Lô, sông Thái Bình, sông Lai Vu, sông Mã, sông Lam, sông Hiếu, sông Trà Khúc, sông Hương, sông Đồng Nai, sông Sài Gòn, sông Tiền, sông Hậu… Việc khai thác cát, sỏi trái phép chuyển sang khai thác vào ban đêm, ngày lễ, ngày nghỉ. Có những trường hợp “cát tặc” đã sử dụng bạo lực đe dọa, đối phó với các lực lượng chức năng, tranh giành địa bàn, phương tiện để khai thác trái phép.

Khai thác cát trái phép dẫn đến tình trạng sói mòn, sạt lở bờ sông, thay đổi dòng chảy, thất thoát tài nguyên

Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương cho biết: Sau 1 năm thực hiện Kế hoạch 102 của Bộ Công an, công an các cấp đã tiến hành phối hợp tuần tra, kiểm soát 8.120 lượt, phát hiện và bắt giữ xử lý 4.374 vụ với 2.917 đối tượng, thu giữ trên 1.000 phương tiện, thiết bị, thu giữ hơn 10.000 m3 cát các loại, hoàn nguyên hơn 3.600 m3. Tổng số tiền phạt nộp vào ngân sách hơn 41,7 tỷ đồng, lập hồ sơ khởi tố 2 vụ vi phạm quy định về khai thác tài nguyên.

Xử lý nghiêm sai phạm trong khai thác cát, sỏi 

Phát biểu kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình nhấn mạnh, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương cần đề cao trách nhiệm, phối hợp chặt chẽ, quyết tạo được một bước chuyển biến rõ rệt trong việc quản lý, khai thác tài nguyên cát, sỏi, góp phần tích cực vào phát triển kinh tế, bảo vệ tài nguyên môi trường và trật tự xã hội.

Quang cảnh hội nghị

Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình giao Bộ GTVT phối hợp với Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan khẩn trương xây dựng dự thảo Nghị định ban hành Quy chế quản lý hoạt động nạo vét, duy tu các tuyến luồng hàng hải, vùng nước cảng biển và luồng đường thủy nội địa, trong đó quy định giao địa phương thực hiện các dự án nạo vét có tận thu sản phẩm.

Bộ GTVT phối hợp với Bộ TN&MT và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tăng cường kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm về khai thác tài nguyên cát, sỏi. 

Bộ NN&PTNT phối hợp với các bộ, ngành, địa phương liên quan xem xét, đánh giá tình trạng biển xâm thực, nghiên cứu, lập phương án sử dụng nguồn cát nhiễm mặn được thu hồi từ các dự án nạo vét để bồi đắp vào những khu vực bờ biển bị xâm thực. 

Các bộ, ngành, địa phương tăng cường các biện pháp bảo đảm an toàn, phát triển bền vững khu vực bị ảnh hưởng từ việc khai thác cát, vấn đề sạt lở ven sông, ven biển cũng như tác động cộng hưởng ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long và Trung Trung Bộ. 

Bộ Công an tập trung mở các đợt cao điểm tấn công trấn áp tội phạm trong hoạt động khai thác cát, sỏi trái phép tại các địa phương. Đồng thời, chỉ đạo Công an các địa phương phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tăng cường kiểm tra, xử lý đối với các hoạt động khai thác cát trái phép theo đúng quy định của pháp luật. Trường hợp vi phạm nghiêm trọng chuyển cơ quan điều tra để xử lý hình sự.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh, các bộ, ngành, địa phương cần rà soát lại các quy hoạch, giấy phép về thăm dò, khai thác cát, sỏi. Nếu quy hoạch, giấy phép nào còn phù hợp thì tiếp tục thực hiện, nếu không còn phù hợp thì phải thay đổi quy hoạch hoặc rút giấy phép khai thác. Bên cạnh đó phải gắn quy hoạch khai thác cát, sỏi với đảm bảo chống sạt lở bờ sông, bờ biển; gắn với nhu cầu của thị trường, nhu cầu đầu tư xây dựng ở các địa phương. 

Hoan Nguyễn