Ngày 30/5/2019, Khu vực Thương mại tự do Lục địa châu Phi (AfCFTA) sẽ chính thức có hiện thực. Hiệp định tạo ra một khu vực thương mại tự do bao trùm hơn 1 tỷ người dân và tổng GDP hơn 2 nghìn tỷ USD, bao gồm hầu hết các nền kinh tế lớn nhất của châu Phi, kể cả Nam Phi và Ai Cập.

Trong khi Mỹ đã rút khỏi TPP, và nước Anh đang cố gắng rời khỏi Liên minh châu Âu, thương mại tự do dường như đang bị đe dọa ở nhiều nơi trên thế giới, thì các nước châu Phi đang đi theo một hướng khác. Ngày 30/5, Khu vực Thương mại tự do Lục địa châu Phi (AfCFTA) sẽ trở thành hiện thực.  Hiệp định này tạo ra một khu vực thương mại tự do bao trùm hơn 1 tỷ người dân và tổng GDP hơn 2 nghìn tỷ USD, bao gồm hầu hết các nền kinh tế lớn nhất của châu Phi, kể cả Nam Phi và Ai Cập.

Ngày 30/5, Hiệp định thương mại tự do chính thức có hiệu lực 

Mục tiêu của việc hình thành FTA có lẽ xuất phát từ thương mại trong châu Phi đang ở trong tình trạng khó khăn. Chỉ có 17% các quốc gia châu Phi xuất khẩu hàng hóa sang các quốc gia châu Phi khác, trong khi mức thương mại nội khối là 59% ở châu Á và 69% ở châu Âu. Điều đó có nghĩa là châu Phi không có vai trò nhiều trong các chuỗi giá trị xuyên biên giới. Nguyên nhân chủ yếu là do hệ thống thuế quan và các quy định thương mại phức tạp giữa các nước châu Phi.

Sau khi AfCFTA có hiệu lực, các bên ký kết hiệp định sẽ cần giảm 90% thuế quan đối với hàng nhập khẩu từ các nước châu Phi khác. Theo Liên hiệp quốc, điều này có thể thúc đẩy thương mại nội khối của châu Phi lên 52,3%. Và một khi các quốc gia giảm thuế quan còn lại, các mức thuế sẽ được phép duy trì trong một thập kỷ để bảo vệ các ngành công nghiệp then chốt, thương mại nội bộ châu Phi sẽ tăng gấp đôi.

Một lý do chính đáng khác để thúc đẩy thương mại nội bộ châu Phi là sẽ tạo ra nhiều việc làm trong các ngành công nghiệp đa dạng hơn, từ dịch vụ đến sản xuất. Giao thương với các nước bên ngoài có xu hướng phụ thuộc vào việc gửi hàng hóa như kim loại và gỗ đến các nhà máy ở nước ngoài, có nghĩa là việc làm trong nước ít hơn, cộng với việc tiếp xúc quá nhiều với giá cả hàng hóa.

Khu vực thương mại tự do lục địa châu Phi là một dự án hàng đầu trong nỗ lực phát triển “Chương trình nghị sự 2063” của Liên minh châu Phi trong thời gian 5 năm, nhưng đã có một bước tiến lớn vào năm ngoái, khi gần như mọi quốc gia châu Phi ký thỏa thuận vào tháng 3/2018. Chỉ hơn một năm sau, quốc gia thứ 22 là Gambia, đã phê chuẩn hiệp định, có nghĩa là hiệp định này có thể có hiệu lực.

AfCFTA sẽ mang lại lợi ích cho châu Phi và người dân châu Phi, nhưng điều đó không có nghĩa là nó không tạo ra cơ hội cho các nước bên ngoài. Một số doanh nghiệp hầu như không đến châu Phi vì thị trường này quá nhỏ đối với họ.

Hằng Vương (t/h)