Trong phần chất vấn và trả lời chất vấn nhóm vấn đề thứ hai, lĩnh vực thông tin và truyền thông, người trả lời chính là Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng, tại nghị trường Quốc hội ngày 04/11.

Đại biểu Đinh Công Sỹ, Đoàn Sơn La chất vấn về tình trạng thu thập, mua bán trái phép dữ liệu thông tin cá nhân, nhất là số điện thoại vẫn diễn ra khá phổ biến với mục đích quảng cáo hàng hóa, dịch vụ gây phiền hà cho người dân. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp nào để giải quyết dứt điểm tình trạng nêu trên?

Đại biểu Tạ Minh Tâm, Đoàn Tiền Giang: Hiện nay có hàng trăm triệu tài khoản tham gia các nền tảng trực tuyến nước ngoài cung cấp dịch vụ tại Việt Nam, trong đó đối với ba mạng xã hội phổ biến nhất có tới 175 triệu tài khoản. Với việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo mạnh mẽ như hiện nay, việc thu thập, quản lý, sử dụng thông tin, dữ liệu người dùng của các nền tảng trực tuyến là vấn đề không thể xem nhẹ. Đại biểu đề nghị cho biết quan điểm và giải pháp về vấn đề này?

Đề án 06 phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia tập trung rất cao, nhiều cơ sở dữ liệu quốc gia chuyên ngành đi vào vận hành. Tại phiên thảo luận kinh tế - xã hội, có đại biểu băn khoăn về việc bên cạnh nỗ lực số hóa, có hay không sự chậm trễ trong rà soát, sửa đổi các quy định, tối ưu hóa các quy trình liên quan đến thủ tục hành chính, chưa khai thác hiệu quả các cơ sở dữ liệu đã công phu xây dựng. Đề nghị Bộ trưởng có nhận định về vấn đề này, trách nhiệm và giải pháp trong thời gian tới?

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng:

Mạng xã hội kinh doanh trên dữ liệu cá nhân, thu thập dữ liệu cá nhân. Cách đây ba năm, tại diễn đàn Quốc hội ông từng nêu quan điểm phải có mạng xã hội Việt Nam, bởi không thể bỏ nền tảng này được. Năm 2009, tất cả nền tảng mạng xã hội Việt Nam có chưa đến 40 triệu tài khoản, đến nay mạng xã hội Việt Nam lớn nhất có 130 triệu tài khoản, tương đương với số người dùng Facebook và YouTube cộng lại. "Đây cũng là giải pháp giữ lại dữ liệu của người Việt Nam tại Việt Nam."

Thời gian tới, các cơ quan sẽ ban hành nghị định và tiến tới xây dựng Luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân, tạo hành lang pháp lý vững chắc. "Các nước ý thức rất rõ vấn đề này nên khung phạt vi phạm rất cao, có khi lên đến hàng tỷ USD với doanh nghiệp kinh doanh thu thập dữ liệu cá nhân; mức phạt tù có khi lên đến 10 năm."

Về mua bán dữ liệu cá nhân, đây là tài sản cá nhân được nhắc đến trong Luật An toàn thông tin, mỗi người dân đều cần ý thức rõ và bảo vệ quyền lợi của cá nhân mình. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói về sự dễ dãi có thể là nguồn dẫn đến dữ liệu cá nhân bị rò rỉ: "Vừa qua chúng ta cũng khá dễ dãi, như tôi đến cửa hàng làm kính họ hỏi số điện thoại cũng đưa. Tuy nhiên nguyên tắc đúng là phải nhìn hợp đồng và xem xét việc thu thập thông tin này có đồng thuận không, sẽ dùng vào việc gì… Việc này liên quan đến nhận thức, cần tuyên truyền".

Bộ trưởng cho biết, trong năm 2023 sẽ thanh tra toàn diện nhà mạng viễn thông về việc thu thập, xử lý thông tin người dùng. Thời gian tới sẽ tiếp tục thanh tra các doanh nghiệp bưu chính, các mạng xã hội lớn kể cả trong, ngoài nước hoạt động ở Việt Nam.

Về hành lang pháp lý, Bộ Công an sẽ ra nghị định bảo vệ dữ liệu cá nhân. Các nước ASEAN cơ bản có luật bảo vệ dữ liệu cá nhân còn chúng ta sẽ có nghị định trước và tiến tới luật.

Đặc biệt, vấn đề xử lý mang tính răn đe hiện nay đã tăng mức phạt gấp 2 lần nhưng mức cao nhất với doanh nghiệp, cá nhân vi phạm mới chỉ là 60 triệu đồng. Ở các nước khác không có con số tuyệt đối mà là % doanh thu, có nước 6%, có nước 10%, có nghĩa mức phạt có thể lên tới 1 tỉ USD.

Bộ trưởng thông tin thêm, năm 2022 đã có 11 đoàn chuyên ngành thanh tra về vấn đề dữ liệu cá nhân và chuyển 02 vụ việc sang cơ quan công an xử lý hình sự. Năm 2023 Bộ đang dự kiến đề xuất Chính phủ lấy làm năm dữ liệu số Việt Nam.

Vân Quỳnh (lược ghi)