Năm 2020, tình hình khu vực, quốc tế diễn biến phức tạp, cạnh tranh chiến lược và thương mại giữa một số nền kinh tế lớn ngày càng gia tăng (Hoa Kỳ - Trung Quốc...) đặt ra những cơ hội, thách thức đối với Việt Nam.

Bên cạnh đó, Việt Nam tiếp tục tham gia nhiều Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (như EVFTA, RCEP…) với yêu cầu cao hơn và phải thực hiện đầy đủ các cam kết quốc tế, cả về thuế quan, mở cửa thị trường, sở hữu trí tuệ... tác động đến kinh tế nước ta nói chung và tình hình xuất nhập khẩu nói riêng.

Sự bùng phát của đại dịch Covid-19 với diễn biến phức tạp, khó lường, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tất cả các quốc gia trên thế giới, các biện pháp kiểm soát dịch bệnh như: đóng cửa biên giới, tạm ngừng các chuyến bay thương mại, cách ly, phong tỏa... đã tác động tiêu cực đến hoạt động xuất nhập khẩu, làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu đặt ra những thách thức to lớn đối với không chỉ Việt Nam...

Được sự chỉ đạo sát sao, kịp thời của Chính phủ và Bộ Tài chính với quan điểm kiên quyết không lùi bước trước khó khăn, thách thức, phát huy sáng tạo, nỗ lực vượt qua khó khăn, cùng với mục tiêu vừa đảm bảo triển khai quyết liệt các biện pháp chống dịch, vừa tích cực hỗ trợ khơi thông hoạt động xuất nhập khẩu, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các đơn vị tích cực, chủ động triển khai nhiều biện pháp phòng, chống dịch bệnh hiệu quả nhưng vẫn đảm bảo công tác quản lý hải quan, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Nhờ đó các lĩnh vực công tác của Tổng cục Hải quan đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận.

Cụ thể, tính đến 15/12, toàn ngành thực hiện thông quan cho lượng hàng hóa xuất nhập khẩu đạt tổng trị giá 515,27 tỷ USD, tăng 4,5% (tương ứng tăng hơn 22 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2019. Trong đó, tổng trị giá xuất khẩu đạt 267,22 tỷ USD, tăng 6,1% và tổng trị giá nhập khẩu là 248,04 tỷ USD, tăng 2,7%.

Về thu ngân sách, dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhưng với những nỗ lực tạo thuận lợi để nuôi dưỡng nguồn thu và các biện pháp chống thất thu, tính đến ngày 21/12, số thu toàn ngành Hải quan đạt 304.336 tỷ đồng. Ước thu cả năm 2020 đạt 315.000 tỷ đồng bằng 93,2% dự toán, thấp hơn khoảng 23.000 tỷ so với dự toán thu NSNN cả năm 2020 của Quốc hội và Bộ Tài chính đề ra là 338.000 tỷ đồng.

Lý giải về tình hình giảm thu, Tổng cục Hải quan cho biết từ đầu năm, dịch Covid-19 bùng phát trên thế giới, dẫn đến giao thương quốc tế bị hạn chế, nhu cầu hàng hóa sụt giảm, hoạt động thông quan hàng hóa khó khăn, nguồn lao động và sức khỏe của doanh nghiệp bị giảm sút, giá hàng hóa giảm mạnh.

Đặc biệt, tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp ở một số quốc gia có quan hệ thương mại lớn với Việt Nam như Trung Quốc, Mỹ, các quốc gia thuộc khối châu Âu, Hàn Quốc, Nhật Bản, đã tác động trực tiếp đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam, làm ảnh hưởng nguồn thu ngân sách của ngành hải quan.

Tại một số địa phương có số thu ngân sách lớn đều có số thu giảm so với dự kiến. Cụ thể, trong năm 2020, dự kiến các Cục Hải quan: TP.HCM, Hải Phòng, Hà Nội, Bà Rịa - Vũng Tàu, Đồng Nai, Bình Dương, Bắc Ninh, Hà Nam, Quảng Ninh, Thanh Hoá sẽ đóng góp trên 88% tổng dự toán ngành hải quan. Tuy nhiên, tính đến hết 15/12, số thu ngân sách tại 10 đơn vị này chỉ mới đạt 234.867 tỷ đồng, bằng 78,5% dự toán.

Có thể nói, năm 2020 khép lại, dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức của đại dịch Covid-19, nhưng với sự quan tâm tạo điều kiện và chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Bộ Tài chính và nỗ lực của CBCC, người lao động, ngành Hải quan đã gặt hái được nhiều thành công, đóng góp chung vào kết quả công tác của Bộ Tài chính và là tiền đề quan trọng để Hải quan Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới mà khởi đầu là năm 2021.

Trang Nguyễn