THCL Quy định buộc ký quỹ NK phế liệu trước khi thông quan hàng hóa là cần thiết, song vẫn còn những điểm gây khó khăn cho DN. Thậm chí, cơ quan hải quan cũng lúng túng khi thực hiện quy định này.

Làm khó doanh nghiệp

Công ty TNHH Giấy Kraft Vina có tổng vốn đầu tư 190 triệu USD, đã trải qua 8 năm hoạt động ở Việt Nam. Nguồn nguyên liệu NK chính của công ty là giấy phế liệu tái chế với 30% NK từ Nhật Bản, Mỹ, châu Âu... Nhưng từ khi Nghị định 38/2015/NĐ-CP về ký quỹ NK phế liệu được ban hành và có hiệu lực vào 15/6/2015, hoạt động của DN gặp nhiều khó khăn.

Đại diện công ty cho biết, quy định ảnh hưởng đến dòng tiền và gây ra nhiều thủ tục giấy tờ phát sinh.Chính vì vậy, thời gian thông quan hàng hóa và thủ tục hoàn tiền sẽ mất nhiều thời gian hơn, chi phí lưu kho, lưu container là điều không thể tránh khỏi.

Trường hợp của Công ty TNHH Thép đặc biệt Shengli Việt Nam ở Thái Bình cũng tương tự. Đây là DN sản xuất phôi và cán thép, nguyên liệu chính cung cấp cho sản xuất của công ty chiếm 90% là sắt thép phế liệu, được NK từ các quốc gia trên thế giới về cảng Hải Phòng với số lượng 1.000 - 1.500 container/tháng. Theo trình bày của công ty này, từ khi thực hiện Nghị định 38/2015/NĐ-CP, DN gặp không ít khó khăn.

Theo quy định, thời gian ký quỹ trước 15 ngày kể từ ngày thông quan hàng hóa.Trong khi DN không thể thực hiện việc ký quỹ vì thời gian hàng hóa về đến cảng phụ thuộc vào các hãng tàu mà không một hãng tàu nào có thể cung cấp ngày hàng đến cảng trước 15 ngày.

“Nếu ký quỹ theo hợp đồng để phù hợp với quy định, sẽ là áp lực với DN vì chiếm dụng vốn quá lớn, ảnh hưởng đến sự sống còn của DN, nhất là trong bối cảnh khó khăn đối với ngành thép như hiện nay”, đại diện Công ty Shengli Việt Nam cho biết.

Trước tình thế đó, DN này kiến nghị được ký quỹ cố định theo tháng NK từ 1 - 2 tháng với số tiền ký quỹ là 1,7 tỷ đồng (tương đương với 20% giá trị của 3.000 tấn sắt thép phế liệu thông quan trong 1 ngày của DN tại cửa khẩu). Đây là số lượng cao nhất, nhưng rất ít khi xảy ra bởi trung bình DN chỉ nhập từ 500 - 1.000 tấn/ngày, từ 3 - 4 ngày/tuần.

Thiếu văn bản hướng dẫn

DN thiện chí, trong khi cơ quan hải quan còn lúng túng không biết xử lý thế nào. Trong văn bản gửi Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan Hải Phòng kiến nghị trường hợp DN xin ký quỹ theo tháng có được chấp thuận không và phải nộp những chứng từ gì cho cơ quan hải quan thì Nghị định 38 chưa thấy có hướng dẫn.

Tại văn bản gửi Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan TP. HCM cũng tỏ ra băn khăn trong thực hiện quy định ký quỹ. Cơ quan này cho biết, hiện nay, theo các chi cục hải quan trực thuộc Cục Hải quan TP. HCM, DN không thể làm thủ tục NK phế liệu do không thực hiện được việc ký quỹ bảo đảm. Theo phản ánh của DN, họ không biết Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam ở đâu, còn các ngân hàng thương mại lại chưa thực hiện ký quỹ theo quy định, với lý do chưa được hướng dẫn.

Thực hiện Nghị định 38, Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam cũng có nỗi lo khác. Theo phản ánh của Hiệp hội này, việc thiếu văn bản hướng dẫn thủ tục NK phế liệu về làm nguyên liệu sản xuất đã khiến DN ngành giấy phải lao đao. Bởi lẽ, thiếu văn bản hướng dẫn, các sở tài nguyên và môi trường không làm thủ tục cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện NK phế liệu của các DN ngành giấy khi các giấy chứng nhận cũ hết thời hạn hoặc sắp hết thời hạn. Như vậy, DN không thể nhập nguyên liệu về sản xuất.

Cũng theo Hiệp hội này, việc không thể NK giấy loại cho sản xuất giấy khiến cho 31,2% tổng công suất của toàn ngành phải ngừng hoạt động hoặc 40% năng lực sản xuất giấy làm bao bì phải ngừng hoạt động. “Việc ngưng trệ sản xuất ở quy mô này là áp lực lớn cho ngành giấy, kéo theo hàng vạn lao động không có việc làm, ảnh hưởng nghiêm trọng tới an sinh xã hội và tới việc lưu thông, XK hàng hóa do không có bao bì”, Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam phản ánh.

Đánh giá quy định buộc DN ký quỹ là cần thiết, tuy nhiên Hiệp hội Thép Việt Nam khẳng định, mức ký quỹ phải giảm xuống và thủ tục thực hiện ký quỹ cũng phải thay đổi cho phù hợp. “Để tháo gỡ khó khăn cho DN trong ngành, Hiệp hội Thép Việt Nam đã gửi công văn, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, điều chỉnh một số quy định nêu trong Nghị định 38. Cụ thể, Hiệp hội đề xuất giảm mức ký quỹ xuống 5 - 10% tổng giá trị lô hàng phế liệu NK, đồng thời cho phép DN được thực hiện ký quỹ thông qua hình thức bảo lãnh của ngân hàng. Như vậy, DN chỉ phải chịu mức phí bảo lãnh “nhẹ gánh” hơn nhiều so với chịu lãi suất đi vay”, ông Nguyễn Văn Sưa, Phó chủ tịch Hiệp hội thép nhấn mạnh

Bùi Quyền (Thương hiệu & Công luận)