Trong năm 2020, khối lượng gạo nhập khẩu vào Anh đã tăng thêm 13,5% từ 671.601 tấn (năm 2019) lên 762.526 tấn. Trong đó, gạo nhập từ Việt Nam tăng từ 1.296 tấn (trị giá 1.295.000 USD) lên 3.396 tấn (trị giá 2.670.000 USD) trong cùng thời gian. Như vậy, xuất khẩu gạo Việt Nam sang Anh năm 2020 đã tăng ngoạn mục 116% về lượng và 106% về trị giá so với năm 2019.

Tuy nhiên, khối lượng gạo nhập khẩu vào Anh trong năm 2021 đột nhiên giảm 15% từ 762.526 tấn (2020) xuống còn 651.803 tấn. Trị giá tương ứng giảm 8% từ khoảng 520,6 triệu USD xuống 574,7 triệu USD (ICT Statistic). Nguồn cung từ Đông Nam Á có hiện tượng giảm rất mạnh. Trong đó, gạo từ Thái Lan giảm 43%, Myanmar giảm 63%, Campuchia giảm 51%. Số lượng gạo nhập từ Việt Nam giảm 20% từ 3.396 tấn xuống còn 2.731 tấn.

Mặc dù vậy, giá trị xuất khẩu gạo năm 2021 đạt 2.764.000 USD, tăng 4% so năm 2020 nhờ đơn giá tăng.Trong số các nước Đông Nam Á xuất khẩu gạo sang Anh, Việt Nam có đơn giá bình quân cao nhất (1.012 USD/tấn), trong khi đơn giá bình quân gạo Thái Lan, Campuchia và Myanmar lần lượt là 999, 991 và 502 USD/tấn.

Ngược lại với nguồn cung sụt giảm từ Đông Nam Á, có bốn nước tăng cường xuất khẩu gạo sang Anh trong năm 2021 gồm: Hà Lan tăng 22.396 tấn, tương đương +67% (đơn giá 696 USD/tấn), Achentina tăng 5.194 tấn, tương đương 68% (đơn giá 569 USD/tấn), Ấn Độ tăng 2% và Pakistan tăng 1%. Người tiêu dùng gạo ở Anh chủ yếu là cộng đồng gốc Á trong đó đông nhất nhì là cộng đồng người Ấn Độ và Pakistan. Nhờ đó, thị phần gạo Ấn Độ và gạo Pakistand chiếm tỷ trọng cao tới 27% và 20%. Loại gạo được sử dụng nhiều nhất ở Anh hiện nay là gạo Bastima với các thương hiệu dẫn đầu như sau: Suma White Basmati Rice, Laila Basmati Rice, Daawat Ultima Extra Long Grain Basmati Rice, Tilda Gluten Free Pure; Easy Cook Basmati Rice, Elworld Agro & Organic White, Yum Asia Super Kernel Premium Basmati Rice, Daawat Extra Long Basmati Rice.

Về tiêu chuẩn gạo ngon tại Anh, mặc dù không có khái niệm nhất quán về gạo ngon vì mỗi loại gạo đều gắn với thị hiếu tiêu dùng của từng cộng đồng sắc tộc nhưng có một số tiêu chuẩn chung cho gạo ngon như sau: (1) hạt gạo có chiều dài từ 7mm trở lên; (2) hạt gạo có hàm lượng đạm khoảng 10-11%; (3) hạt gạo khi nấu thành cơm phải dẻo, mềm, không dính và thơm. Ngoài ra, gạo phải sạch và không có tồn dư hóa chất hay chất bảo quản.

Gạo Việt Nam ở Anh chủ yếu được bán cho cộng đồng người Việt Nam và một phần cộng đồng người Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, Philippines.

Các thương hiệu gạo Việt Nam phổ biến tại Anh: Golden Lotus Premium Jasmine Rice, Longdan supermarket), Longdan Rice (Longdan supermarket), Buffalo Saigon Fragrant Rice (Longdan supermarket), Buffalo Brand Northern Vietnam Glutinous Rice (Tradewind).

Theo ông Nguyễn Cảnh Cường - Tham tán thương mại Việt Nam tại Vương quốc Anh: Việt Nam đứng thứ 15 trong các nước xuất khẩu gạo sang Anh với thị phần chỉ có 0,42%. Dư địa cho gạo Việt Nam tại Anh còn có thể mở rộng nhờ cộng đồng gốc Việt Nam 100 ngàn người và nhờ Quy chế hạn ngạch thuế quan trong UKVFTA. Tuy nhiên, để biến tiềm năng này thành hiện thực, người trồng lúa và doanh nghiệp xuất khẩu gạo cần áp dụng triệt để trên diện rộng Global G.A.P, đồng thời đẩy mạnh sản xuất gạo thơm chất lượng cao. Cục Trồng trọt, Cục Bảo vệ thực vật và chính quyền các địa phương có diện tích đất trồng lúa lớn cần triển khai các chương trình hỗ trợ nông dân về giống lúa, vật tư nông nghiệp an toàn, xay xát và bảo quản lúa gạo trước khi xuất khẩu.

Minh Anh