THCL Báo cáo về tình hình TM trong nước năm 2016 của Bộ Công thương hôm 6/1 cho biết, các DN FDI chiếm 70% thị phần bán lẻ qua cửa hàng tiện lợi; khoảng 17% thị phần qua TTTM, siêu thị; 15% thị phần qua siêu thị mini và khoảng 50% thị phần không thông qua cửa hàng mà qua các hình thức bán hàng trực tuyến, truyền hình, điện thoại…

Thị phần bán lẻ qua trung tâm thương mại, siêu thị và siêu thị mini của các doanh nghiệp FDI chỉ chiếm 15-17%, doanh nghiệp nội vẫn còn dư địa để phát triển. Tuy nhiên, áp lực đè lên vai doanh nghiệp trong nước khá rõ ràng khi hàng loạt siêu thị lớn vào tay đại gia Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc sau những thương vụ mua bán sáp nhập (M&A).

Cụ thể, trong năm 2015, Việt Nam có 525 thương vụ M&A, có giá trị trên 4,3 tỷ USD, tăng 40% so với năm 2014. Trong năm 2016 có khoảng gần 600 thương vụ với trị giá gần 6 tỷ USD.

Cho dù con số thống kê chỉ ra rằng thị phần bán lẻ qua trung tâm thương mại, siêu thị và siêu thị mini của các doanh nghiệp FDI chưa cao nhưng trên thực tế, sự gia tăng hiện diện của các doanh nghiệp này tại các trung tâm thương mại, siêu thị (ở các thành phố lớn) là khá rõ ràng, nhất là sau khi tập đoàn bán lẻ Central Group mua lại chuỗi bán lẻ Big C, tập đoàn TCC (Thái Lan) mua lại Metro Cash & Carry.

Ngoài ra, các tập đoàn như Lotte, Aeon… cũng tích cực mở rộng thị phần và đều có dự định tăng gấp đôi, gấp ba số cửa hàng trong vài năm tới qua việc mở từ hàng chục đến hàng trăm siêu thị hay trung tâm thương mại tại Việt Nam. 

Các doanh nghiệp ngoại ngày càng mở rộng thị phần đã không ngừng gia tăng sức ép cạnh tranh lên các doanh nghiệp bán lẻ trong nước do sự gia tăng nhanh chóng nguồn hàng nhập khẩu từ nước ngoài nhờ giá thành rẻ hơn, chất lượng và mẫu mã đa dạng hơn. Sức ép đó càng lớn khi các doanh nghiệp bán lẻ nước ngoài còn hướng đến các nhãn hàng riêng tại hệ thống siêu thị của mình, khiến cho thị phần của hàng hóa trong nước tại các siêu thị có vốn ngoại ngày càng thu hẹp.

Đó là chưa kể đến nguy cơ không kiểm soát được hàng hóa nhập khẩu do các hàng rào kỹ thuật không hiệu quả sẽ khiến Việt Nam trở thành thị trường tiêu thụ các sản phẩm chất lượng kém, ảnh hưởng tới sức khỏe người tiêu dùng.

Năm 2016 là năm được chứng kiến các thương vụ đình đám như Tập đoàn TCC của Thái Lan mua lại Metro Cash&Carry với 19 trung tâm trên cả nước và các bất động sản liên quan trị giá 655 triệu euro (tương đương 848 triệu USD). Ước tính Metro Cash & Carry chiếm khoảng 22% thị phần bán lẻ của Việt Nam.

Tập đoàn Central Group chi 1,05 tỷ USD mua lại hệ thống Big C gồm 33 siêu thị, trung tâm thương mại. Trước đó, năm 2015, Central Group cũng đã chi hơn 100 triệu USD thâu tóm nhà bán lẻ số một trên thị trường điện máy, là Nguyễn Kim.

Gần đây nhất, tập đoàn này đã chi 10 triệu USD mua lại mảng kinh doanh tại Thái Lan và Việt Nam của Zalora.

Hai nhà đầu tư liên quan của Tập đoàn đồ uống Singapore F&N thuộc sở hữu tỷ phú Thái Lan Charoen Sirivadhanabhakdi mới đây cũng đã mua thành công 78.378.300 cổ phần, tương ứng 5,4% vốn điều lệ Vinamilk (VNM), giá 144.000 đồng/cổ phần, trở thành nhà đầu tư chiến lược của Vinamilk.

Ngoài ra, các tập đoàn lớn như Lotte, Aeon… cũng đều có dự định mở rộng thị phần tại Việt Nam bằng cách tăng thêm trung tâm thương mại hay khu mua sắm.

Theo thống kê của Bộ Công Thương, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng xã hội năm qua ước đạt 3,53 triệu tỷ đồng, tăng 10,2% so với 2015. Riêng doanh thu bán lẻ hàng hóa năm 2016 ước đạt 2,67 triệu tỷ đồng, chiếm 75,9% tổng mức tăng. Mức tăng cao nằm ở nhóm lương thực, thực phẩm (13,6%) và nhóm đồ dùng, dụng cụ, trang thiết bị gia đình (tăng 11,4%).

Doanh số thương mại điện tử bán lẻ của Việt Nam ước đạt 5 tỷ USD, tăng hơn gấp đôi từ 2,2 tỷ USD năm 2013 và chiếm trên 3% tổng mức bán lẻ, doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.

Ngọc Linh