Bài 1: Sống trong sợ hãi!

Bài 2: Mòn mỏi đợi chờ trong vô vọng?

THCL Sau khi có sự lên tiếng của các cơ quan ngôn luận về môi trường khói bụi ô nhiễm nghiêm trọng từ 2 nhà máy luyện kim, những nguy cơ tiềm ẩn ập xuống với người dân bất cứ lúc nào của các đoàn xe siêu trọng chạy tốc độ cao ở đường dân sinh... Các lãnh đạo địa phương đã “ tích cực” vào cuộc nhằm yên dân, xoa dịu dư luận. Nhưng những động thái đó có thực sự lấy đi những bất an trong lòng người dân hay không vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ?.

Kết quả quan trắc đạt chuẩn… dân vẫn mắc bệnh

Nhiều dấu hỏi xoay quanh kết quả quan trắc môi trường, bởi theo tìm hiểu của phóng viên, 2 công ty (Công ty TNHH Nhôm Tân Đông và công ty CP luyên kim Tân Nguyên) đã thực hiện khá đầy đủ việc thuê đơn vị quan trắc và có báo cáo kết quả quan trắc theo đúng quy định và cơ bản là đạt chuẩn, tuy nhiên người dân luôn sống trong môi trường nồng nặc, khét lẹt, ói mửa và bệnh đường hô hấp có dấu hiệu gia tăng theo thời gian.

Ngày 4/6/2016, UBND thị trấn Phú Thứ đã gặp gỡ, lấy ý kiến của đại diện người dân ở khu dân cư số 2. Sau đó, ngày 6/6, bà Nguyễn Thị Liễu, Chủ tịch UBND huyện Kinh Môn đã có buổi làm việc trực tiếp cùng lãnh đạo các cơ quan chức năng, lãnh đạo UBND thị trấn Phú Thứ và đại diện Công ty nhôm Tân Đông và Công ty cổ phần luyện kim Tân Nguyên. Kết quả sơ bộ, đại diện hai nhà máy tiếp tục cam kết sẽ thực hiện đúng quy trình sản xuất, hoàn chỉnh hệ thống lọc khí thải... Đồng thời, Chủ tịch UBND huyện Kinh Môn đã chỉ đạo UBND thị trấn Phú Thứ sớm thành lập Ban giám sát cộng đồng  (bao gồm đại diện người dân, đại diện UBND thị trấn và đại diện 2 nhà máy) để giám sát quá trình xả thải. Cũng tại buổi làm việc, Chủ tịch UBND huyện Kinh Môn Nguyễn Thị Liễu đã yêu cầu 2 doanh nghiệp cần lựa chọn đơn vị khác để thực hiện tiến hành quan trắc các thông số môi trường. Nội dung này, 2 doanh nghiệp phải hoàn thành và báo cáo UBND huyện Kinh Môn trước ngày 15/6/2016.

Bác sỹ Phạm Thị Thủy, Trạm trưởng Trạm y tế thị trấn Phú Thứ cho biết: “ Tôi phải thừa nhận rằng những năm gần đây, tình trạng khói bụi ở địa bàn ngày càng trở nên nghiêm trọng. Tỷ lệ người bị mắc bệnh về đường hô hấp tăng nhanh: năm 2013 là 2.537 người, năm 2014 là 2.942 người, năm 2015 là 3.954 người trên gần 12 nghìn dân”. Trong số này, bệnh nhân là học sinh chiếm tỷ lệ khá lớn với những triệu chứng chủ yếu như viêm đường hô hấp cấp, viêm đường hô hấp trên, viêm phổi, hen, phổi tắc nghẽn mãn tính...

Vấn đề quan trọng nhất đang đặt ra ở Phú Thứ hiện nay là cần sớm xác định có hay không việc xả thải gây ô nhiễm môi trường của Công ty TNHH nhôm Tân Đông và Công ty Cổ phần luyện kim Tân Nguyên? Nếu có thì mức độ ô nhiễm đến đâu và việc xả thải này có thực sự là nguyên nhân gây ra tình trạng gia tăng các loại bệnh liên quan đến đường hô hấp?

Việc này không chỉ giúp người dân yên tâm mà còn là cơ sở để có những biện pháp hữu hiệu khắc phục ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, ghi nhận từ nhiều người dân ở khu dân cư số 2 thị trấn Phú Thứ thì những phản ánh của họ gần như “chẳng có tác dụng”, bởi việc xả thải của các nhà máy vẫn diễn ra ngày đêm, không khí vẫn nồng nặc mùi tanh nồng, khó chịu mỗi khi khói bụi cuồn cuộn bốc lên từ hai nhà máy. Việc xả thải của Công ty TNHH nhôm Tâm Đông và Công ty cổ phần luyện kim Tân Nguyên chỉ giảm (hoặc ngừng hẳn) mỗi khi có đoàn kiểm tra của các cơ quan chức năng các cấp?

Biên bản không có giá trị

Mới đây nhất là ngày 18/7/2016, một lần nữa chính quyền tổ chức tiếp xúc đối thoại với dân và đại diện nhà máy Tân Đông nhưng chưa làm yên lòng dân. Mọi người vẫn vô cùng hoang mang lo sợ. Ông Mường, một người dân phản ánh: nhà máy vẫn xả thải. Huyện mời các hộ đại diện cho 12 nghìn hộ về UBND thị trấn. Buổi làm việc có ông Lê Văn Bí - Phó Chủ tịch UBND huyện, ông Hiếu - trưởng công an huyện, cảnh sát môi trường và các ban ngành liên quan. Công ty Tân Nguyên không thừa nhận, nói quanh co còn Công ty Tân Đông thừa nhận việc xả thải ra môi trường có độc hại. Ông Bí nói, các nhà máy có xả thải, có độc hại.  Kết luận rằng Công ty Tân Đông và Tân Nguyên hứa sẽ cải thiện về tất cả các hệ thống máy móc. Ông Bí hứa sẽ chỉ đạo để  nhà máy giảm mật độ khí thải ra lò .

Bà Sâm ở khu dân cư số 2 cho biết: “Cứ họp dân hết lần này đến lần khác chỉ để cho người dân nơi đây thêm bức xúc. Trong buổi họp, hai công ty Tân Đông và Tân Nguyên luôn chống chế nhiều, cho rằng nhà máy gặp sự cố : không may bục túi lọc nên gây ra ô nhiễm quá nhiều, mùi như mùi cóc chết; các công ty đều là của Trung Quốc nên chúng tôi không yên tâm.  Nguyện vọng của người dân là chỉ có đóng cửa nhà máy thì dân ở đây mới yên tâm”.

Sau cuộc tiếp xúc, dân có đề nghị các cơ quan chức năng cùng dân đi xuống Bãi xả thải của công ty Tân Đông ở gần bãi nghiền đá của 829 cũ (hang Luồn) để lập biên bản nhưng ông Bí nói: việc này đã giao cho công an, bảo ra cổng đợi 15 phút sẽ có công an đi cùng dân xuống bãi xả thải của Tân Đông nhưng sau đó “chuồn” mất, đến tối thì nói là đang đi làm vụ ma túy. Được biết ngày 28/5/2016, Công an môi trường đã phạt công ty Tân Đông 50 triệu đồng, nhưng sau đó công ty vẫn không có động thái dừng lại.

Không thực sự thỏa mãn với cách giải thích cũng như thái độ của các lãnh đạo địa phương , sau cuộc họp, Tối cùng ngày (18/7/2016), dân đã cử đại diện là bà Nhàn gọi điện trực tiếp cho Chủ tịch UBND tỉnh, ông : Nguyễn Dương Thái,  cho rằng chủ tịch UBND thị trấn như con rối, còn ông Bí thì hời hợt, không thực sự vào cuộc,  không cho dân được bày tỏ, không cho dân được cầm biên bản...chỉ nói để xoa dịu dư luận nhằm bao che cho doanh nghiệp... Ông Thái hứa sẽ chỉ đạo huyện ngay.

Có lẽ người dân đã quá quen với lời hứa, tự nhủ lòng mình để tin vào những điều “ khó đoán”. Họ đang như đi vào ngõ cụt, quay ra, quay vào biết tránh đâu? Họ đã phải thốt lên răng: “ giá như chính quyền địa phương về ở với chúng tôi một ngày và ngủ với chúng tôi một đêm họ sẽ hiểu được bao nhiêu ngày tháng qua chúng tôi đã phải chịu đựng như thế nào?”

Người dân cũng đã làm đơn kêu cứu tới Thủ Tướng chính phủ Nguyễn Xuân phúc với hi vọng sớm được giải quyết những nguyện vọng chính đáng của người dân Phú Thứ.

Linh Tuệ